Đào tạo trực tuyến: công nghệ đào tạo 4.0

Khó khăn và thách thức

Các trường đại học quy mô vừa và nhỏ ở Hoa Kỳ đã gặp khó khăn trong khoảng hơn 10 năm nay. Theo một công bố gần đây của Bộ Giáo dục Hoa Kỳ thì có tới hơn 100 trường đại học đang báo động về tài chính. Trong danh sách này có nhiều trường có bề dày truyền thống như Albion College, Amherst College, Yale, Xavier, Williams College, Wake Forest, Wheaton College, Wellesley College, Villanova, Vassar, Union, USC, Rochester, Portland... Dự đoán trong những năm tới, số các trường đại học và cao đẳng nhỏ ở Hoa Kỳ phải đóng cửa sẽ tăng gấp ba và số trường phải sáp nhập sẽ tăng gấp đôi.

Trước đó, trong cuốn sách “The Innovative University” được xuất bản từ năm 2011, ông Christensen cùng đồng tác giả Henry Eyring cũng đã có những dự đoán về tương lai của hệ thống giáo dục Hoa Kỳ với một nửa số trường đại học truyền thống nước này (khoảng 2000 trường) sẽ phải đóng cửa hoặc phá sản trong vòng 10 - 15 năm tới.

Cách đây 3 năm, Richard Lyons, Trưởng khoa Kinh tế thuộc Đại học California, Berkeley, Hoa Kỳ cũng đã đưa ra nhận định tương tự về tương lai của các trường đại học kinh tế nước Mỹ: "Một nửa số các trường kinh tế ở đất nước này có thể sẽ bị đóng cửa trong 5 - 10 năm nữa”. Điều gì là nguyên nhân dẫn đến những khó khăn và thách thức đó?

Nguyên nhân

Nguyên nhân là “siêu đổi mới”. Khái niệm “siêu đổi mới” (disruptive innovation) được đưa ra bởi giáo sư Clayton Christensen, Trường Kinh doanh Harvard - trực thuộc Đại học Harvard, Hoa Kỳ. Khái niệm này một trong những ý tưởng nổi tiếng và gây tranh cãi trong quản trị học những năm đầu thế kỷ 21. 

“Siêu đổi mới” thường bắt đầu với một sản phẩm có tính năng kém hơn những sản phẩm hiện tại. Tuy nhiên, sau một thời gian cải tiến, sản phẩm mới sẽ ngày càng trở nên tốt hơn, phù hợp thực tế hơn và dần tạo nên những dịch chuyển lớn, những bước tiến rộng trên thị trường. Nó tạo nên khuynh hướng mới, tiến bộ mới, xu thế mới. Mô hình đào tạo đại học trực tuyến là một ví dụ.

Với mô hình đào tạo đại học kinh điển từ trước đây cho đến ngày nay, sinh viên cần đến trường để học tập và thu xếp chỗ ăn ở gần nơi học tập. Như vậy, ngoài học phí các sinh viên còn phải có đủ kinh phí trang trải cho nơi ăn chỗ ở gần trường. Ở Hoa Kỳ, để có tiền trang trải cho việc ăn học, nhiều sinh viên vừa học vừa đi làm thêm một số việc đơn giản được thuê theo giờ, tất nhiên những việc như vậy có thu nhập không cao và không ổn định. 

Trong khi đó mô hình đại học trực tuyến, sinh viên không cần phải đến trường và thời gian học là hoàn toàn linh hoạt. Sinh viên có thể học ở bất cứ nơi nào có Internet. Họ có thể chọn việc theo học ở bất cứ trường đại học nào cách xa nơi cư trú. Với Internet, khoảng cách gần kề hay cách xa hàng ngàn km không phải là vấn đề đáng quan tâm. Như vậy, sinh viên có thể vừa làm vừa học và có thể theo học cùng lúc nhiều chương trình khác nhau mà không cần phải đến trường, lên lớp hàng ngày.   

Nếu sinh viên không đến trường thì các trường đại học sẽ phải làm gì để tồn tại?

Thay đổi để thích nghi

Thích nghi để tồn tại và phát triển là quy luật ngàn đời. Các trường đại học đã và đang khẩn trương xây dựng các bộ bài giáo trình trực tuyến. Điều đáng quan tâm là các trường đại học có quy mô vừa và nhỏ có vẻ nhanh nhạy với xu thế mới mẻ này hơn là các đại học có bề dày truyền thống lâu năm. 

Một vài trung tâm đại học (University Center) đã ra đời từ hơn 10 năm trước đã nhanh chóng phát huy thế mạnh của công nghệ đào tạo mới này. Các khâu tiếp thị quảng bá sản phẩm của công nghệ đào tạo mới này cũng được triển khai chu đáo,  bài bản và đến tận các gia đình. 

Với việc liên kết cùng lúc với nhiều trường đại học, những trung tâm đại học này đưa ra các chương trình đào tạo cao đẳng, đại học, thạc sĩ, tiến sĩ… với đủ các ngành nghề từ công nghệ, quản trị kinh doanh, kế toán, luật, sư phạm đến điều dưỡng, chăm sóc sức khoẻ… Đối tượng người học được nhắm tới không chỉ là các học sinh mới tốt nghiệp trung học mà gồm cả các ông bố bà mẹ, những người đang đi làm công sở, nhà máy hoặc đang làm nội trợ. Tất cả đều có thể theo học trực tuyến với chi phí hợp lý, thời gian linh hoạt không ảnh hưởng đến các công việc thường ngày mà họ vẫn làm. Ngoài ra, còn có các chương trình đào tạo ngắn hạn phục vụ công tác đào tạo chuyên môn ngay trong công ty, cơ quan, doanh nghiệp nhằm cập nhật công nghệ mới, thông tin mới và phát huy tối đa hiệu quả công việc. Tất cả những tiện ích này tạo nên nguồn lực lớn cho xã hội.

Trong khi chất lượng của các chương trình đào tạo trực tuyến là chủ đề được bàn cãi thì nhiều trường đại học cũng phải đối mặt với lựa chọn đào tạo trực tuyến hay là không. Tất nhiên là khi các trường danh tiếng cũng tham gia đào tạo trực tuyến, họ sẽ vẫn có nhiều lợi thế hơn các trường xếp thứ hạng thấp hơn. Hiện nay đối với hầu hết các trường kinh tế, sinh viên theo học bán thời gian trở thành một mục tiêu quan trọng.

Các chương trình giảng dạy chuyên nghiệp của các trường đại học sẽ sớm phải cạnh tranh với những lựa chọn trực tuyến thay thế ưu tú hơn, đáp ứng được nhu cầu của nhiều người. Khi việc cung cấp các giáo trình đào tạo trực tuyến trở nên đầy tiềm lực, rất nhanh chóng nhiều sinh viên sẽ rút khỏi các trường đại học để lựa chọn sự tiện lợi từ các chương trình giáo dục bán thời gian (giáo dục từ xa). Khi tham gia các chương trình giáo dục bán thời gian và chương trình đào tạo trực tuyến, người học sẽ trả một mức học phí gần với giá trị thực hơn. Giáo dục trực tuyến chắc chắn sẽ đem lại nhiều lựa chọn cạnh tranh cho sinh viên.

Xu thế tương lai

Ngày nay khái niệm 4.0 thường được nhắc đến như là xu hướng hiện thời của việc tự động hóa và trao đổi dữ liệu trong công nghệ sản xuất bao gồm các hệ thống không gian mạng thực-ảo, Internet vạn vật, điện toán đám mây và điện toán nhận thức. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (Công nghiêp 4.0) dẫn đến sự chuyển đổi có tính hệ thống tác động đến sản xuất, cơ cấu quản trị, kinh tế tri thức và mọi mặt của đời sống xã hội.  

Theo đánh giá của các chuyên gia, xu hướng giáo dục trực tuyến sẽ làm suy yếu mô hình giáo dục truyền thống ở Hoa Kỳ. Nhiều trường đại học sẽ không thể tồn tại nếu không thay đổi để thích nghi với công nghệ mới, nhịp sống mới. Đại học trực tuyến đang tỏ rõ các ưu thế vượt trội so với mô hình đại học truyền thống. Với tốc độ toàn cầu hoá nhanh chóng như hiện nay, đó không chỉ là dự báo về tương lai của đào tạo đại học ở Hoa Kỳ mà sẽ là tương lai của công nghệ đào tạo toàn cầu. Có thể gọi đào tạo trực tuyến là công nghệ đào tạo 4.0 và nó sẽ có vai trò quan trọng trong việc phát triển mọi mặt của nền kinh tế tri thức cùng toàn bộ đời sống xã hội trong một tương lai gần. 

Tài liệu tham khảo: www.bloomberg.com; www.ed.gov; dantri.com.vn