Hiệu quả từ Dự án Làm bạn với sách

Vì mục tiêu xây dựng văn hóa đọc

Với mục tiêu tạo hứng thú và bồi dưỡng thói quen đọc sách cho học sinh, rèn luyện và trang bị cho học sinh các kĩ năng học tập cơ bản như lắng nghe, quan sát, lí giải suy luận, biểu đạt và sáng tạo; Hỗ trợ nhà trường cải thiện môi trường giáo dục và nâng cao chất lượng dạy học, từ năm 2008 cho đến nay, Dự án Làm bạn với sách đã triển khai trên địa bàn các tỉnh Thừa Thiên Huế, Quảng Trị, Quảng Bình, Hà Tĩnh và Nghệ An với 214 trường và trên 90.000 học sinh được hưởng lợi. 

Cụ thể, dự án hỗ trợ: Xây dựng thư viện thân thiện; Tổ chức tập huấn chuyên đề đọc sách; Cung cấp tài liệu, phương tiện; Kinh phí tổ chức hoạt động, khen thưởng và giám sát hoạt động.

Thư viện thân thiện (do tổ chức Zhi-Shan hỗ trợ xây dựng) lấy học sinh làm trung tâm cho mọi hoạt động nhằm đáp ứng các quyền như: quyền trẻ em, quyền tiếp cận thông tin, quyền được hưởng một nền giáo dục có chất lượng và tôn vinh văn hóa địa phương.

Thư viện thân thiện ở các tỉnh miền Trung thời gian qua đều được xây dựng theo một không gian mở. Các học sinh đến thư viện sử dụng sách một cách linh hoạt, hiệu quả. Tạo cơ hội cho các em tiếp cận thông tin, xây dựng thói quen đọc sách và tích cực tham gia các hoạt động của thư viện.

Ngoài ra, Thư viện thân thiện còn chú trọng phát triển mối quan hệ thân ái, cởi mở, tích cực giữa thủ thư và người đọc. Tăng cường sự tham gia của các cấp lãnh đạo, giáo viên, cha mẹ học sinh và thành viên cộng đồng trong việc đọc sách và hoạt động của thư viện.

Tổ chức giám sát và hỗ trợ hoạt động thư viện, đọc hiệu quả

Dự án Làm bạn với sách là một dự án dài hơi của tổ chức Zhi-Shan. Trong giai đoạn đầu, dự án tập trung vào những hoạt động như tặng sách cho các trường, đẩy mạnh hoạt động đọc và kể chuyện cho học sinh. Sau khi các Thư viện thân thiện được xây dựng và đưa vào hoạt động, tổ chức này đã triển khai chương trình tập huấn chuyên đề đọc sách cho các trường.

Dự án đã thực hiện tham khảo, học tập kinh nghiệm từ tổ chức Reading Dreams Hồng Kông, mời GS. Lương Vỹ Minh - người sáng lập tổ chức Reading Dreams Hồng Kông sang Việt Nam tập huấn 3 đợt cho gần 300 lãnh đạo, chuyên viên và các giáo viên cốt cán về tầm quan trọng của hoạt động đọc sách, cũng như triển khai phương pháp chia sẻ sách, kể chuyện cho học sinh lớp 1, 2 và vận dụng hoạt động đọc sách vào dạy các môn học khác.

Tại các trường học mà tổ chức này hỗ trợ, hoạt động đọc trở nên sôi động và thường nhật hơn. Mỗi tuần các em có 1 tiết đọc sách tại thư viện và hằng ngày đọc 15 phút đầu giờ tại lớp học. 

Ngoài ra, mỗi học sinh được phát một quyển sổ tay để ghi chép nhật kí đọc sách, chia sẻ, cảm nhận sau khi đọc. Học sinh lớp 1 khả năng đọc chưa thành thạo thì các em được nghe giáo viên kể chuyện hàng tuần.

Các hội thi, giao lưu, tìm hiểu văn hóa... liên quan đến hoạt động đọc sách thường xuyên được các trường tổ chức. Trường cũng tổ chức hội nghị giao ban với cán bộ thư viện để giám sát hiệu quả hoạt động của thư viện. 

Hằng năm dự án tổ chức khen thưởng tập thể trường, lãnh đạo trường, giáo viên, thủ thư thư viện có đóng góp tích cực trong quá trình triển khai hoạt động đọc cho học sinh.

Những thành tựu

Sau 12 năm triển khai dự án trên địa bàn 5 tỉnh miền Trung, Dự án đã hỗ trợ xây dựng 214 thư viện. Mỗi năm, dự án hỗ trợ hơn 90,000 học sinh tham gia hoạt động đọc sách, bình quân mỗi thư viện phục vụ gần 2000 lượt học sinh/tháng.

Từ khi có dự án hỗ trợ, hoạt động đọc sách trở thành hoạt động giáo dục chính thức ở các trường như: Đọc sách đưa vào thời gian biểu, mỗi học sinh mỗi tuần tối thiểu có 1 tiết đến thư viện đọc sách. Số sách mỗi học sinh đọc bình quân là 67 quyển/năm học. Hoạt động đọc sách góp phần giáo dục tính kỷ luật cho học sinh và hỗ trợ các trường nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Tuy còn gặp khó khăn trong thời gian đầu triển khai như: Một số đơn vị tổ chức hoạt động khá bị động, miễn cưỡng và đối phó; Giáo viên các trường không mặn mà với việc đọc vì họ phải kiêm nhiệm thêm nhiều việc; Đầu sách và chủng loại sách ít; Phòng Giáo dục và Đào tạo tại địa phương ít quan tâm...

Nhưng những kết quả đạt được đã góp phần làm thay đổi thái độ của giáo viên và nhà trường. Các trường đã chủ động đưa ra đề án phát triển hoạt động đọc; đã đưa tiết đọc sách vào thời khóa biểu chính khóa. Học sinh yêu đọc sách hơn và chất lượng đọc tốt nhờ Zhi-Shan đã đưa một số phương pháp mới vào hoạt động đọc sách. Đến nay, Zhi-Shan là đơn vị đi đầu trong lĩnh vực thúc đẩy phong trào đọc sách tại Miền Trung. 

Năm 2018 Tổ chức Zhi-Shan và Trưởng Văn phòng dự án Zhi-Shan vinh dự được nhận Bằng khen phát triển văn hóa đọc của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch. Trong thời gian tới, Zhi-Shan sẽ tiếp tục nhân rộng mô hình này ở cả 3 cấp: mầm non, tiểu học và THCS. Đồng thời, sẽ chú trọng bồi dưỡng phương pháp tổ chức hoạt động đọc cho cán bộ giáo viên để nâng cao hiệu quả hoạt động.

Theo ông Hoàng Trọng Thủy, Trưởng Văn phòng dự án tổ chức Zhi-Shan Foundation tại Việt Nam - Người sáng lập và điều hành Dự án Làm bạn với sách chia sẻ: "Trong khi cả xã hội đang lo lắng văn hóa đọc ngày càng mai một, thì việc thúc đẩy phong trào đọc sách trong các trường học là việc làm hết sức ý nghĩa. Tổ chức cho học sinh đọc sách giúp các cháu hạn chế sử dụng điện thoại thông minh, chơi game, sớm bồi dưỡng hứng thú và thói quen đọc sách; đọc sách giúp các cháu cải thiện mức độ tập trung, trau dồi ngôn ngữ, rèn luyện tư duy và các kỹ năng, giúp cho việc học tốt hơn. Ngoài ra, thông qua đọc sách sẽ giúp các cháu có tầm nhìn xa hơi, có ước mơ và hoài bão, từ đó tăng thêm động lực học tập cho các cháu".

Cô Nguyễn Thanh Nga, Trưởng phòng Giáo dục và đào tạo huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh cho biết: "Thời gian qua, các trường học trên địa bàn huyện Thạch Hà đã nhận được sự hỗ trợ, giúp đỡ rất lớn của tổ chức Zhi Shan Foundation trong hoạt động thư viện. Đó là hỗ trợ 14 thư viện thân thiện cho các trường tiểu học, THCS và 4 thư viện của bé ở trường mầm non. Zhi Shan còn bổ sung sách hàng năm cho thư viện các trường còn lại với tổng kinh phí trên 5 tỷ đồng. Không những thế, văn phòng dự án Zhishan đã định hướng cho ngành cách thức tổ chức hiệu quả các hoạt động đọc sách"

"Chúng tôi khẳng định Zhishan có vai trò rất lớn trong việc khởi xướng, định hướng, động viên, khích lệ cho hoạt động thư viện ở các nhà trường, tạo "cú hích" quan trọng cho kết quả xây dựng thói quen đọc sách của học sinh Thạch Hà và sự phát triển văn hóa đọc ở cộng đồng", cô Nga cho biết thêm.

Zhi-Shan Foundation Taiwan là một tổ chức phi chính phủ duy nhất của Đài Loan triển khai nhiều dự án viện trợ dài hạn tại Việt Nam từ năm 1995. Zhi-Shan Foundation hiện đang triển khai nhiều hợp phần dự án hỗ trợ cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn tại Thừa Thiên Huế, Quảng Trị, Quảng Bình, Hà Tĩnh, Nghệ An và Quảng Ngãi ở hai lĩnh vực Giáo dục và Y tế, gồm: Học bổng cho học sinh nghèo; Bảo trợ trẻ em mồ côi lang thang; Hỗ trợ giáo dục mầm non; Phẫu thuật chỉnh hình cho trẻ khuyết tật; Làm bạn với sách.