Việt Nam có môi trường hoàn hảo để phát triển thanh toán không dùng tiền mặt

Yếu tố đầu tiên là sự hỗ trợ nhiệt tình từ Chính phủ khi Chính phủ đã ban hành một chính sách mới để khuyến khích giao dịch không dùng tiền mặt và giảm các giao dịch dựa trên tiền mặt ở nước này xuống dưới 10% tổng giao dịch thị trường vào năm 2020. Theo kế hoạch, tại ít nhất 70% các nhà cung cấp dịch vụ điện, nước và viễn thông sẽ được yêu cầu chấp nhận thanh toán không dùng tiền mặt từ các cá nhân và hộ gia đình. Theo Ngân hàng Thế giới, năm 2017, Việt Nam có tỷ lệ tài khoản ngân hàng thấp nhất trong số các nước thuộc ASEAN với 30,8% dân số từ 15 tuổi trở lên, điều này có nghĩa là tiền mặt vẫn chiếm ưu thế như một lựa chọn thanh toán. Vì để có thể sử dụng các phương thức không dùng tiền mặt ở Việt Nam, bắt buộc người dân phải sở hữu tài khoản ngân hàng. Tuy nhiên, Chính phủ dự kiến ​​chỉ số này sẽ tăng ít nhất tới 70% vào cuối năm 2020. Bên cạnh đó, kết thúc quý 1 năm 2019, có 158 triệu thẻ ngân hàng được phát hành, tăng 16% so với quý 1 năm 2018 và hơn gấp đôi dân số hiện tại từ 15 tuổi trở lên. Từ năm 2017 đến 2018, các giao dịch được thực hiện qua ATM tăng 112% về khối lượng lên 879 triệu giao dịch trong khi giao dịch qua POS tăng tốc 138% lên 208 triệu giao dịch.

Một yếu tố đáng chú ý khác là công dân Việt Nam. Vì 70% dân số dưới 35 tuổi, họ là những người trẻ tuổi, am hiểu công nghệ và hào hứng thích nghi với hệ thống công nghệ sớm. Đây là tỷ lệ cao nhất ở các nước ASEAN, trong khi tỷ lệ trung bình tương ứng là 64,5%. Điều đó cho thấy người dân Việt Nam đã trở nên quen thuộc hơn với thanh toán không dùng tiền mặt và hiện đang tích cực sử dụng phương thức này trong cuộc sống hàng ngày. Sự gia tăng của Thương mại điện tử tại Việt Nam cũng góp phần thay đổi sở thích thanh toán vì người dân thích mua sắm trực tuyến hơn. Những cuộc khảo sát cho biết người dân mua sắm trực tuyến ít nhất mỗi tháng một lần và tỷ lệ người chọn thanh toán khi giao hàng cũng giảm từ 91% (2015) xuống 70% (2018).

Cùng với sự phát triển của thanh toán không dùng tiền mặt, thanh toán di động cũng được kỳ vọng sẽ trở thành một thị trường mới nổi.

Việt Nam có tỷ lệ sử dụng điện thoại thông minh và internet cao tương ứng là 72% và 57% (số liệu năm 2017). Tính đến ngày 31/3/2019, so với cùng kỳ năm 2018, tổng giá trị giao dịch của thanh toán điện tử tăng 13,46% trong khi đó số lượng giao dịch cũng tăng 65,81%. Thanh toán di động cũng tăng 97,75% về khối lượng và 232,3% về giá trị giao dịch. Hơn nữa, theo báo cáo từ PwC nghiên cứu hơn 21.000 người dùng từ 27 quốc gia (Trung Quốc, Hồng Kông, Nga, Trung Đông và các nước ASEAN), Việt Nam giữ mức tăng trưởng lớn nhất từ ​​năm 2018 đến 2019 về số lượng người dùng thanh toán di động tại các cửa hàng, tăng 24% từ 37% lên 61%.

Tuy nhiên, thị trường này vẫn còn trẻ và phân mảnh với hơn 70 doanh nghiệp như dưới đây, được chia thành một số nhóm: ngân hàng (45), các doanh nghiệp thanh toán di động độc lập (14), dịch vụ internet (8), MNO (3) và bán lẻ & khác (3). Vẫn còn quá sớm để xác định người dẫn đầu thị trường.

Hiện tại, sau một cuộc khảo sát công khai yêu cầu hơn 800 công dân tại Việt Nam của Tạp chí đầu tư Bridge vào tháng 4 năm 2018, Momo đã vượt qua các đối tác nước ngoài Samsung Pay, PayPal và người chơi trong nước khác Bankplus để trở thành nhà cung cấp dịch vụ thanh toán di động phổ biến nhất. Tuy nhiên, mặc dù ra mắt muộn (2017), ông lớn VNG với ZaloPay và hệ thống sinh thái của nó (SNS Zalo, EC Tiki, Entertainment Zing) dự kiến ​​sẽ là đối thủ đầy hứa hẹn trong thị trường này. Các công ty trong nước khác cũng đang tăng tốc trong cuộc cạnh tranh với sự đầu tư từ các doanh nghiệp nước ngoài. Một trong số những doanh nghiệp nổi bật là VNPay có trụ sở tại Hà Nội, được tài trợ bởi quỹ tài sản có chủ quyền của Singapore, GIC, Payoo và VNPTPay, được tài trợ bởi UTC Investment và NTT Data của Hàn Quốc.

Nhận thấy đây là một thị trường mới nổi, các nhà cung cấp thanh toán di động ở nước ngoài cũng bắt đầu tham gia vào thị trường. Vào tháng 9 năm 2018, dịch vụ chia sẻ xe hàng đầu của Grab - Đông Nam Á đã ký kết hợp tác với dịch vụ ví điện tử Việt Nam Moca để cung cấp ra thị trường ứng dụng GrabPay và đã được người dùng đón nhận.

Tóm lại, Việt Nam có tiềm năng cao để phát triển thành xã hội không tiền mặt. Mặc dù điều này sẽ đòi hỏi một quá trình ổn định lâu dài, tầm nhìn để có thể đạt được 90% giao dịch phi tiền mặt vào năm 2020 mặc dù khó khăn nhưng vẫn có thể đạt được. Thị trường thanh toán di động ở Việt Nam có chỗ cho sự phát triển nhanh chóng, nhưng vì thị trường hiện đang phân mảnh với rất nhiều người chơi, câu hỏi đặt ra vẫn là: Ai sẽ là người dẫn đầu thị trường?