Giấc mơ IPO xa vời của Tiki và các doanh nghiệp thương mại điện tử

Thị trường thương mại điện tử trong nước gần đây bất ngờ vì Tiki đã phát hành trái phiếu trị giá 1.000 tỷ đồng thay vì thực hiện kế hoạch phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) năm ngoái.

Ngay sau khi tin tức được công bố, nhiều người trong ngành cho biết phát hành trái phiếu hiện tại là lựa chọn duy nhất để giúp công ty có thêm vốn đầu tư trong bối cảnh khoản lỗ quá lớn đã khiến công ty phải gián đoạn kế hoạch IPO. Sau 10 năm hoạt động, nền tảng thương mại điện tử này đến nay đã ghi nhận mức lỗ luỹ kế khủng lên tới 3,1 nghìn tỷ đồng.

Đến nay, Tiki vẫn đang im lặng và “từ chối đưa ra bất kỳ bình luận nào liên quan đến vấn đề này. ”

Trên thực tế, Tiki từng rất tham vọng với kế hoạch IPO khi liên tục kiến nghị chính phủ sớm nới điều kiện niêm yết để giúp các hãng công nghệ có thể tiếp cận thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, cho đến nay, tất cả các đề xuất vẫn chỉ dừng lại ở lời nói.

Theo ông Trần Ngọc Thái Sơn, Giám đốc điều hành kiêm người sáng lập Tiki, việc IPO thành công có thể mang lại lợi ích lớn cho việc huy động vốn của công ty trong khi việc kêu gọi đầu tư từ các quỹ đã dần kém hiệu quả do lỗ liên tục.

Đến nay, Sơn chỉ sở hữu 20,1% cổ phần của Tiki trong khi các tổ chức nước ngoài nắm giữ tổng cộng 54,501% tỷ lệ sở hữu của công ty.

Trở ngại chung của các trang thương mại điện tử

Vào thời điểm Tiki đề xuất chính phủ điều chỉnh các quy định về chứng khoán, ông Sơn cho biết trở ngại khó khăn nhất là phải chứng minh được lợi nhuận kiếm được trong vòng ba năm gần nhất. “Điều này là không thể bởi vì ngành thương mại điện tử đang trong giai đoạn“ đốt tiền.”

Theo CTCK Bảo Việt, tương tự như ngành công nghệ, các doanh nghiệp chuyên hoạt động thương mại điện tử không dễ niêm yết trên các sàn chứng khoán trong nước.

“Ngoài những vướng mắc từ các quy định trong nước, vấn đề lớn nhất là các nhà đầu tư Việt Nam thường quan tâm đến mục tiêu lợi nhuận của các công ty niêm yết thay vì tiềm năng tăng trưởng của họ”, ông Lương nói. “Do đó, những ngành mới này sẽ phù hợp hơn với các quỹ đầu tư mạo hiểm thay vì các nhà đầu tư chứng khoán.”

Trong khi đó, theo CTCK Rồng Việt, thị hiếu đầu tư trong nước cũng là một trong những nguyên nhân khiến quy mô thương mại điện tử Việt Nam nói riêng và công nghệ nói chung kém hấp dẫn hơn so với quy mô củangành ở các nước khác. “Quy mô của một ngành đủ lớn và hấp dẫn khi có nhiều quỹ đầu tư lớn quan tâm đến nó. Trong khi đó, ngành công nghiệp ở Việt Nam chủ yếu thu hút các nhà đầu tư cá nhân ”.

Về lĩnh vực công nghệ, thị trường chứng khoán Việt Nam tính đến thời điểm hiện tại chỉ có 3 công ty gồm FPT, YEG và ADG - một con số quá khiêm tốn so với 1.702 doanh nghiệp trong cơ sở dữ liệu của Cổng thông tin đăng ký doanh nghiệp quốc gia.

Cho đến nay, các công ty vẫn đang chật vật giữ vị thế trên sàn chứng khoán vì không còn hấp dẫn nữa. Yeah1 là một ví dụ điển hình về đầu tư kém hiệu quả. YEG, ba năm trước, niêm yết trên HSX ở mức 350.000 đồng với kỳ vọng đạt giá trị tài sản 400 triệu đô la Mỹ. Tuy nhiên, sau khi mối quan hệ hợp tác với YouTube kết thúc vào tháng 4 năm 2019, giá trị vốn hóa thị trường giảm đến 90%, chỉ còn dưới 43 triệu đô la.

Triển vọng u ám tiếp tục kéo dài

Theo CTCK Bảo Việt, việc giải quyết khó khăn phải xuất phát từ hai phía, doanh nghiệp niêm yết và nhà đầu tư trong nước. Cụ thể, các doanh nghiệp cần thêm thời gian để chứng minh tiềm năng và vị thế của mình trên thị trường, trong khi nhà đầu tư cần có cái nhìn cởi mở hơn, hay nói cách khác là cái nhìn dài hạn đối với các công ty hoạt động trong lĩnh vực mới.

Ông Lương cho rằng sự ủng hộ từ các nhà đầu tư sẽ thúc đẩy họ nỗ lực hơn nữa để tham gia thị trường chứng khoán trong nước, và việc điều chỉnh các quy định sẽ phải được đưa ra để đáp ứng nhu cầu.

Tuy nhiên, để thay đổi khẩu vị đầu tư của một thị trường, theo Chứng khoán Rồng Việt là điều không dễ dàng . So với các lĩnh vực khác, các doanh nghiệp chuyên về công nghệ nhìn chung mất nhiều thời gian hơn để tham gia thị trường chứng khoán. FPT đã mất 18 năm để hoàn thành IPO và mốc thời gian của Yeah1 và ADG lần lượt là 10 và 11 năm.

Ngoài ra, dữ liệu mới nhất của Vietnam Report cho thấy, mặc dù thị trường chứng khoán trong nước có triển vọng lạc quan trong năm nay, nhưng công nghệ vẫn hoàn toàn bị loại khỏi nhóm ngành tăng trưởng tốt nhất. Đáng chú ý, ngành này chưa từng được ấn định giá trị cao trong bất kỳ báo cáo nào liên quan đến các sở giao dịch chứng khoán trong nước.