Giải mã sự tăng trưởng của fintech hậu đại dịch

Fintech chứng kiến cú nhảy vọt

Đại dịch COVID-19 như một cơn bão làm thay đổi kỳ vọng và hành vi của người tiêu dùng toàn cầu cũng như thúc đẩy sự đổi mới không ngừng trong cách mọi người tương tác với các dịch vụ tài chính, do đó đẩy nhanh việc áp dụng các giải pháp tài chính kỹ thuật số sáng tạo.

Theo Báo cáo đổi mới sáng tạo mở Việt Nam năm 2021 do Nền tảng kết nối đổi mới sáng tạo mở BambuUP thực hiện, fintech sẽ đóng vai trò rất quan trọng trong phục hồi và phát triển kinh tế đất nước sau đại dịch một cách bền vững. Các giải pháp từ fintech có thể giúp người dân và doanh nghiệp (DN) duy trì, tăng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính ngay cả khi lệnh phong tỏa được ban hành, hỗ trợ các DN mở cửa trở lại trong "trạng thái bình thường mới". Do đó, giai đoạn từ năm 2021 đến năm 2025 sẽ là giai đoạn tăng tốc của tất cả các ngân hàng, DN và công ty công nghệ tài chính theo đuổi xu hướng ưu tiên việc chuyển đổi số (Digital first), định hướng đến khách hàng và nền tảng nhiều hơn nữa. Cuối cùng là xu hướng cá nhân hóa ngành fintech.

Sự chuyển mình của ngành tài chính tại Việt Nam

Lĩnh vực tài chính ở Việt Nam đang ở trong giai đoạn chuyển đổi và dự kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm tiếp theo dựa trên đầu tư vào công nghệ và kỹ thuật số. Chia sẻ trong một sự kiện được tổ chức mới đây, ông Võ Tấn Long, Phó Tổng Giám đốc PwC Việt Nam cho biết, sự tính đến 2025, số lượng tài khoản tham gia vào thị trường thanh toán Việt Nam lên đến 105 triệu, vượt dân số Việt Nam. Giá trị giao dịch lên tới hàng chục tỷ USD trong một vài năm tới.

Song song với các ngân hàng, còn có những công ty fintech, những công ty sử dụng cung cấp những dịch vụ tài chính - ngân hàng. Tại Việt Nam, số lượng các công ty fintech tăng thêm khoảng 150-200 công ty trong năm vừa qua, giá trị đầu tư có những quý lên đến hàng hàng trăm triệu USD vào các công ty fintech Việt. Theo ông Long, việc chuyển đổi số còn dư địa rất lớn ở trong ngành tài chính.

Những xu hướng trong fintech ngành ngân hàng

Ngân hàng, DN và chính cá nhân người sử dụng là ba đối tượng ảnh hưởng nhiều nhất trước làn sóng gia nhập của các dịch vụ tài chính ứng dụng các giải pháp, ý tưởng công nghệ sáng tạo. Điều này khiến thị trường, đặc biệt là nhu cầu và hành vi của người dùng thay đổi hoàn toàn, từ đó hình thành các xu hướng tài chính dự kiến được ứng dụng nhiều trong tương lai.

Song song với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ tài chính, các ngân hàng và các tổ chức tài chính ở Việt Nam vẫn đang đối mặt với một số thách thức liên quan đến các khía cạnh mở rộng khách hàng, tối ưu quy trình vận hành và thẩm định. Những vấn đề này đã hình thành 5 xu hướng mới dự kiến làm thay đổi hoàn toàn lĩnh vực ngân hàng trong lĩnh vực số. Đầu tiên, trải nghiệm khách hàng là ưu tiên quan trọng nhất. Ngoài ra, các ngân hàng ngày càng tập trung vào việc tương tác và nâng cao trải nghiệm khách hàng đa kênh thông qua tăng cường tương tác trên suốt hành trình trải nghiệm hoặc ứng dụng tự động hóa thông minh.

Tiếp theo là sự phát triển mạnh mẽ của ngân hàng số trực tuyến (Neobank). Dựa trên sự vận hành bởi kỹ thuật số 100%, Neobank hoạt động mà không cần bất kỳ sự trợ giúp nào từ các cơ sở ngân hàng truyền thống. Nhờ vào sự phát triển của những công nghệ như sinh trắc học, trí tuệ nhân tạo (AI) và an ninh mạng, người dùng sẽ dễ dàng truy cập vào Ngân hàng kỹ thuật số hơn bao giờ hết. Người dùng sẽ có thể thực hiện mọi thao tác, nhiệm vụ quan trọng trong khi truy cập vào một lượng lớn thông tin tài chính.

Một xu hướng lớn khác liên quan đến công nghệ giọng nói. Mới đây, Ngân hàng Quốc tế VIB đã hỗ trợ giao dịch bằng giọng nói, theo đó, thay vì nhập thông tin bằng phím bấm, người dùng MyVIB 2.0 chỉ cần đọc câu lệnh để thực hiện chuyển khoản, nạp tiền dịch vụ hay mở, khóa thẻ.

Trợ lý ảo giọng nói cung cấp trải nghiệm tuyệt vời khi người dùng có câu hỏi. Công nghệ kích hoạt bằng giọng nói được hỗ trợ bởi AI và được thiết lập để cải thiện trải nghiệm của khách hàng trong lĩnh vực ngân hàng. Hiện tại, trợ lý giọng nói có thể thực hiện các tác vụ sau: thiết lập thanh toán định kỳ; trả lời các câu hỏi điển hình; cung cấp thông tin tài chính cơ bản; hướng khách hàng đến đúng nơi trên trang web; phân loại cuộc gọi của khách hàng.

Xu hướng thứ 4 liên quan đến công nghệ quản lý tự động và hạn chế rủi ro cho dịch vụ tài chính và ngân hàng. Công nghệ vận hành theo cơ chế đã được quy định sẽ cho phép các doanh nghiệp sử dụng phần mềm để đơn giản hóa tất cả các quy trình tuân thủ liên quan đến luật và quy định của nhà nước. Một giải pháp công nghệ vận hành theo các cơ chế đã được quy định sẽ có thể thực hiện các hoạt động sau: giám sát giao dịch; báo cáo theo quy định; quản lý/ xác minh danh tính; quản lý rủi ro.

Cuối cùng là tài chính phi tập trung (Decentralized Finance - DeFi). Nhiều công ty fintech và ngân hàng thời đại mới hứa sẽ cung cấp thêm quyền kiểm soát cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, thực tế, trong hầu hết các trường hợp, các ngân hàng vẫn quản lý tài sản và khách hàng phải tin tưởng vào ngân hàng để chăm sóc tốt. Nhiều nhà phát triển đang tạo ra các sản phẩm tài chính sáng tạo hướng tới các giao thức nguồn mở để trao đổi tài sản thông qua các nền tảng phi tập trung.

Những xu hướng này đã tác động không nhỏ đến 2 nhóm khách hàng chính của các ngân hàng là khách hàng cá nhân và DN. Cụ thể, đối với nhóm khách hàng cá nhân, trong 2 năm vừa qua, dịch COVID-19 đã làm thay đổi hành vi của người tiêu dùng cũng như cách họ tư duy và tiếp cận đến các giải pháp tài chính. Các xu hướng công nghệ về quản lý tài chính cá nhân, đầu tư cá nhân, thanh toán không tiếp xúc sẽ càng trở nên phổ biến hơn.

Còn với nhóm khách hàng DN, khi các giải pháp và công nghệ tài chính phát triển, nhiều DN đã ứng dụng công nghệ tài chính để giải quyết các khó khăn hiện tại của DN như: Ứng dụng tài chính nhúng để tiếp cận và mở rộng khách hàng; kết hợp với các ứng dụng để trả lương linh hoạt cho nhân viên; ứng dụng tài chính chuỗi cung ứng cho hệ thống phân phối sản phẩm của DN, tích hợp các giải pháp thanh toán/ sản phẩm tài chính trên những nền tảng sẵn có của DN để tạo thêm giá trị và tối ưu trải nghiệm khách hàng.

Với xu hướng tài chính nhúng (Embedded Finance - sự tích hợp liền mạch của các dịch vụ tài chính được các công ty phi tài chính) và mô hình mua ngay trả sau (Buy Now, Pay Later), cách các DN truyền thống đang thu hút tài chính ở một cấp độ hoàn toàn mới bằng cách tích hợp các cơ chế tài chính vào kế hoạch kinh doanh tổng thể của họ. Kỷ nguyên của tài chính nhúng đang diễn ra và với giá trị thị trường ước tính là 3 tỷ đô la vào năm 2030.

Tương lai của dịch vụ tài chính vượt ra ngoài các cơ chế phân phối, các sản phẩm và dịch vụ truyền thống. Việc mở rộng sử dụng dữ liệu và phân tích ứng dụng đã cho phép nhúng các dịch vụ ngân hàng như thanh toán, gửi tiền và cho vay trong các giải pháp và công ty phi tài chính. Kết quả là DN có thể tạo thêm nhiều giá trị cho người tiêu dùng và tối ưu trải nghiệm của họ, từ đó gia tăng lòng trung thành cho khách hàng hiện tại, đồng thời thu hút và mở rộng thêm lượng khách hàng tiềm năng

Mô hình "Mua ngay trả sau" là một trong những ứng dụng của tài chính nhúng giúp DN mở rộng tệp khách hàng ở phân khúc thu nhập thấp hơn và tệp khách hàng không có hoặc không muốn sử dụng thẻ tín dụng có thể tiếp cận với các giải pháp tài chính dễ dàng.

Về mô hình "trả lương linh hoạt" với các nền tảng như Vui App, Gimo… các DN hiện nay đang có xu hướng liên kết với ngân hàng hay các công ty fintech để cho phép DN áp dụng chính sách trả lương linh hoạt. Điều này giúp DN giảm các gánh nặng về mặt dòng tiền cũng như cho phép người lao động tạm ứng tiền lương và nhận tiền lương sớm hơn so với kỳ hạn, tạo động lực cho người lao động làm việc.

Trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 vẫn ảnh hưởng đến dòng tiền của nhiều DN như hiện nay thì khả năng để các công ty fintech mở rộng kết nối với các sàn thương mại điện tử (TMĐT) và các DN sử dụng lao động là khá rộng mở. Khi thị trường có thêm nhiều ngân hàng hay công ty fintech cạnh tranh trong hoạt động kết nối ứng trước và trả lương thì độ minh bạch, chuyên nghiệp của dịch vụ tài chính công nghệ cũng sẽ tăng lên. Người lao động, nhất là lao động thời vụ tự do sẽ có thêm nhiều chọn lựa khi có nhu cầu ứng trước thù lao thu nhập của mình, còn với DN sẽ có thêm nhiều quyền lợi tốt hơn.

Cuối cùng là tài chính chuỗi cung ứng. Sự bùng nổ của TMĐT tạo đòn bẩy để chuỗi cung ứng phát triển bền vững. Những DN nào điều chỉnh được phương thức kinh doanh và mô hình hoạt động, đồng thời tạo ra các chuỗi cung ứng linh hoạt hơn để đáp ứng sự bùng nổ của TMĐT, sẽ là những người dẫn đầu cuộc đua trong thời điểm bất ổn hiện nay.

Hơn nữa, fintech còn góp phần tăng cường tự động hóa trong hoạt động gửi - rút tiền và quản lý quỹ để rút ngắn thời gian chuyển đổi của tiền trong chuỗi cung ứng (supply chain cash conversion cycle) thông qua việc giới thiệu và khuyến khích sử dụng việc ghi chép điện tử đối với các giao dịch liên quan đến tiền và cho vay dựa trên tài sản.

Tại Việt Nam hiện nay, có thể thấy ngành tài chính - ngân hàng đang chuyển đổi số rất nhanh, vượt trội so với các ngành khác, đang thúc đẩy chuyển đổi số của các ngành khác, góp phần quan trọng trong việc xây dựng kinh tế số và tiềm năng phát triển trong tương lai.

Các dịch vụ tài chính truyền thống, dù có tốt đến mức nào nhưng nếu hoạt động độc lập thì cũng khó tồn tại, hơn hết, các dịch vụ cần tích hợp, liên kết với các DN công nghệ fintech trong hệ sinh thái để phát triển mạnh hơn nữa, mang lại lợi ích song song cho cả hai cũng như mang lại những trải nghiệm tuyệt vời hơn. Xu hướng số hóa đã tạo cơ hội thay đổi diện mạo của ngân hàng, DN bảo hiểm, công ty chứng khoán, đồng thời, giúp giảm chi phí vận hành và nâng cao chất lượng dịch vụ./.