Nhận định thách thức và giải pháp phát triển bưu chính bền vững

Bưu chính trong nước tìm khe hẹp để phát triển

Ngày 16/5/2019, tại Hà Nội, Bộ TTTT đã tổ chức “Toạ đàm thúc đẩy Bưu chính phát triển bền vững: Khó khăn, vướng mắc và giải pháp”. Tham dự Tọa đàm có Thứ trưởng Bộ TTTT Nguyễn Thành Hưng, đại diện các đơn vị thuộc Bộ TTTT, Bộ Tài chính, Bộ Công thương, Hiệp hội Thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam (VECOM), một số Sở TTTT phía Bắc và DN Bưu chính từ Quảng Bình trở ra.

Thứ trưởng Bộ TTTT Nguyễn Thành Hưng phát biểu

Ở tầm vĩ mô, Thứ trưởng Bộ TTTT Nguyễn Thành Hưng nhận định: Sự phát triển nhanh của xã hội, công nghệ đang đặt ra nhiều thách thức cho bưu chính, xoá nhoà ranh giới cứng đối với lĩnh vực bưu chính, chuyển phát.

Bên cạnh đó, năng suất lao động thực, cạnh tranh vô cùng khốc liệt cả trong nước và quốc tế, các quy định về ngành nghề đối với ngành Bưu chính không chặt chẽ như các ngành nghề khác cũng tác động đến sự phát triển của các DN bưu chính.

Ở thị trường bưu chính chất lượng cao, các DN trong nước không cạnh tranh được với DHL, UPS... vì đây là những công ty khổng lồ, nên "cửa" cạnh tranh là không có. Ở thị phần dưới, cạnh tranh cũng diễn ra rất khốc liệt. Các công ty nhỏ, thậm chí công ty gia đình cũng có thể cạnh tranh chuyển phát mà chưa có quy định.

Thứ trưởng cho biết các DN bưu chính cần xem xét có nên thành lập Hiệp hội để chăm lo bảo vệ quyền lợi của DN. Các DN bưu chính chủ động quyết định.

Thứ trưởng khẳng định “Bưu chính đã và đang là ngành dịch vụ quan trọng, đang trở thành nhu cầu thiết yếu trong cuộc sống”. Theo đó, tìm ra giải pháp phát triển bưu chính bền vững là cần thiết.

Cơ hội phát triển của bưu chính, chuyển phát đến từ TMĐT

Đại diện Hiệp hội TMĐT, ông Trần Văn Trọng, Chánh Văn phòng cho biết theo báo cáo Chỉ số TMĐT năm 2019, song song với sự phát triển vững chắc của nền kinh tế với tốc độ tăng trưởng GDP trên 7%, năm 2018 tiếp tục chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ của TMĐT. Dựa trên thông tin từ cuộc khảo sát, VECOM ước tính tốc độ tăng trưởng của TMĐT năm 2018 so với năm 2017 đạt trên 30%.

Ông Trần Văn Trọng, Hiệp hội TMĐT Việt Nam

Về quy mô, với điểm xuất phát thấp khoảng 4 tỷ USD vào năm 2015, nhưng nhờ tốc độ tăng trưởng trung bình trong 3 năm liên tiếp cao nên quy mô thị trường TMĐT năm 2018 lên tới khoảng 7,8 tỷ USD. Nếu tốc độ tăng trưởng của năm 2019 và 2020 tiếp tục ở mức 30% thì tới năm 2020 quy mô thị trường sẽ lên tới 13 tỷ USD.

Còn theo Báo cáo e-Conomy SEA 2018 của Google và Temasek, quy mô thị trường TMĐT Việt Nam năm 2018 đạt 9 tỷ USD. Báo cáo cũng dự báo tốc độ tăng trưởng trung bình năm (CAGR) của giai đoạn 2015 – 2018 là 25% và thị trường đạt 33 tỷ USD vào năm 2025. Nếu kịch bản này xảy ra, quy mô thị trường TMĐT Việt Nam năm 2025 đứng thứ ba ở Đông Nam Á, sau Indonesia (100 tỷ USD) và Thái Lan (43 tỷ USD). TMĐT rất rộng bao gồm các lĩnh vực: Bán lẻ trực tuyến (các sàn TMĐT, website bán hàng dịch vụ…); Du lịch trực tuyến (các ITA, hỗ trợ đặt phòng, tour, máy bay…), các nền tảng kinh tế chia sẻ như Airb&b, các DN cung cấp nền tảng hỗ trợ liên quan tới du lịch. Lĩnh vực này dự báo tương đương thị trường bán lẻ trực tuyến; Online Social Media; Gọi xe trực tuyến: Grab, Be, Fastgo… và các lĩnh vực khác như giáo dục, y tế, sức khoẻ…

Những thống kê này cho thấy các DN bưu chính, chuyển phát có thị trường rất lớn.

Bên cạnh đó, theo We are social, thị trường Việt Nam với dân số gần 100 triệu người, 143 triệu thuê bao di động, ước tính mỗi người sử dụng khoảng 1,5 máy di động và tỷ lệ người sử dụng Internet khoảng 66%.  

Hiện nay, xu hướng người tiêu dùng đang thay đổi, từ năm 2015, người dùng có xu hướng tìm kiếm các thông tin trên thiết bị di động mọi lúc mọi nơi và trở thành thói quen, giúp có những quyết định và mang lại lợi ích cho người tiêu dùng. Điều này cho thấy lượng khách hàng tiềm năng rất lớn cho TMĐT và bưu chính, chuyển phát.

Tuy nhiên, ông Trần Văn Trọng cho biết tiềm năng là vậy nhưng người dùng vẫn lo lắng hàng hoá được mua bị hỏng do quá trình chuyển phát. Hiện đang có xu hướng việc giao hàng được đẩy nhanh, công nghệ mới được áp dụng để đảm bảo người tiêu dùng mới yên tâm mua sắm trực tuyến và thị trường TMĐT mới lớn lên.

Toàn cảnh Tọa đàm

DN hãy kinh doanh tuân thủ pháp luật để phát triển bền vững

Theo Phó Giám đốc Sở TTTT Phú Thọ Lê Kim Quyền, ngành bưu chính, chuyển phát trước đây đơn điệu nhưng giờ đây cùng với sự phát triển của TMĐT, sự tham gia chi trả lương hưu, nên bưu chính hiện nay phát triển. Cùng với đó là sự xuất hiện rất nhiều dịch vụ bưu chính, chuyển phát mới, cần tăng cường công tác hướng dẫn quản lý.

Đại diện của Sở TTTT Phú Thọ cũng nêu một thực trạng là năm rồi ông có mua một số hàng hóa như giày, đèn chùm, quạt qua mạng nhưng các sản phẩm đều không đúng như quảng cáo, đèn chùm thì thiếu đui, quạt thì thiếu cánh. Điều này sẽ làm mất niềm tin của khách hàng. Chuẩn về chất lượng, hàng hoá bán qua kênh TMĐT cần được quy định để giúp DN, TMĐT phát triển.

Với việc thành lập Hiệp hội bưu chính, đại diện Sở TTTT Phú Thọ cho rằng ở cấp địa phương tổ chức của Hiệp hội cần nghiên cứu triển khai mô hình câu lạc bộ với sự tham gia của các DN để giúp Sở quản lý, phát hiện những sai phạm hàng lậu, hàng giả, thậm chí là phát chuyển ma túy. Câu lạc bộ cũng sẽ giúp cho DN phát triển, giúp tỉnh bảo đảm an ninh, an toàn trên địa bàn.

Đại diện của Sở Phú Thọ cũng kêu gọi DN bưu chính lớn, hay nhỏ hoạt động ở địa phương cần gắn chặt với địa phương.

Đại diện Sở TTTT Lạng Sơn

Nêu một thực trạng khác, đại diện của Sở TTTT Lạng Sơn cho biết: Ngoài Tổng công ty Bưu điện (VNPost) hoạt động bài bản, tuân thủ các quy định của pháp luật, trong khi đó, một số DN chuyển phát khác chưa tuân thủ, thậm chí còn không biết đến Luật Bưu chính và các quy định pháp luật liên quan, dẫn đến có tình trạng nhận chuyển phát hàng hóa nhưng không kiểm tra tính hợp lệ của hàng hóa nhận chuyển phát. Các DN bưu chính được cấp phép kinh doanh đúng pháp luật thì có khi lại mất đi cơ hội cạnh tranh.

Đại diện Sở TTTT Lạng Sơn cũng đề nghị DN bưu chính đặc biệt quan tâm đến các chi nhánh hoạt động tại địa phương.

Bà Nguyễn Vũ Hồng Thanh, Vụ trưởng Vụ Bưu chính

Trả lời ngay ý kiến của Sở TTTT Lạng Sơn, bà Nguyễn Vũ Hồng Thanh, Vụ trưởng Vụ Bưu chính, Bộ TTTT cho biết: Luật Bưu chính đã quy định về việc DN kiểm tra hàng hoá trước khi chấp nhận chuyển phát. Nếu DN chấp nhận bưu gửi là hàng cấm thì là trách nhiệm thuộc về DN. DN phải có trách nhiệm trong phát hiện hàng cấm, hàng lậu.

Bà Thanh lưu ý DN đừng để hoạt động chân rết tại địa bàn có sai phạm. Chỉ có sự tuân thủ, hoạt động đúng pháp luật mới tạo sự tin tưởng cho khách hàng, khả năng cạnh tranh của DN mới cao hơn đối thủ.

Tại tọa đàm, ông Kiều Dương, Vụ Pháp chế, Tổng cục Quản lý thị trường - Bộ Công thương, thông tin một số vấn đề pháp lý về xử lý vi phạm trong lưu thông hàng hoá.

Ông Kiều Dương, Bộ Công thương

Theo ông Dương, hiện thị trường bưu chính, chuyển phát có hơn 400 DN là con số ấn tượng. Bưu chính, chuyển phát là kênh thông tin về nguồn phát luồng hàng hoá, Bưu chính đóng vai trò quan trọng trong giúp kiểm tra, xử phạt những vi phạm.

Một số vi phạm hành chính thường gặp trong lưu thông hàng hoá được ông Dương lưu ý, gồm: Kinh doanh hàng hoá nhập lậu, cố ý vận chuyển, tàng trữ, giao nhận hàng hoá nhập lậu; Buôn bán, vận chuyển, tàng trữ, giao nhận hàng cấm; Kinh doanh hàng hoá vi phạm về nhãn (không có nhãn gốc/nhãn phụ; ghi nhận không đúng quy định…).