3 giai đoạn trong lộ trình thu phí điện tử không dừng tại Việt Nam

Các trạm thu phí sẽ có đa làn tự do ETC từ năm 2026

Lần lượt vào tháng 3/2017 và tháng 6/2020, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định 07 và 19 chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương tổ chức hệ thống thu phí tự động không dừng tại trạm thu phí BOT.

Việc triển khai hệ thống thu phí tự động không dừng (ETC) nhằm mục đích hạn chế bất cập của hình thức thu phí một dừng, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng giao thông, tăng cường minh bạch trong hoạt động thu phí, văn minh, thuận tiện cho người tham gia giao thông. Đồng thời, tiết kiệm chi phí xã hội cũng như góp phần quản lý chặt chẽ phương tiện giao thông đường bộ, bảo đảm trật tự, an toàn giao thông và giữ gìn an ninh trật tự xã hội.

Chương trình chuyển đổi số Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) đến năm 2025, định hướng đến 2030 cũng đặt mục tiêu hệ thống thu phí điện tử không dừng được triển khai đồng bộ tại tất cả trạm thu phí trên toàn quốc, tiến tới xóa bỏ các làn thu phí sử dụng tiền mặt.

Trên cơ sở học tập kinh nghiệm các nước có hệ thống thu phí điện tử không dừng tiên tiến trên thế giới, Bộ GTVT đã xây dựng lộ trình triển khai hệ thống thu phí điện tử không dừng qua 3 giai đoạn lớn.

Trong đó, giai đoạn 1 (đơn làn ETC có barrier) dự kiến thực hiện từ năm 2016 đến năm 2023. Các trạm thu phí vẫn tồn tại barrier, barrier sẽ mở cho xe đi qua trong trường hợp khi xe có thông tin thẻ dịch vụ hợp lệ, có đủ số dư tài khoản thu phí. Khi xe chưa gắn thẻ dịch vụ, hoặc có gắn thẻ dịch vụ nhưng không đủ số dư tài khoản thì hệ thống chuyển sang chế độ thu phí một dừng - MTC.

Giai đoạn 2 (đơn làn tự do ETC) dự kiến thực hiện từ năm 2024 đến năm 2025, giai đoạn này tại các trạm thu phí không còn barrier, chỉ duy trì dải phân cách các làn, không còn cabin thu phí. Các phương tiện lưu thông tự do theo làn qua trạm thu phí.

Và ở giai đoạn cuối cùng (đa làn tự do ETC), dự kiến từ 2026 trở đi, tại khu vực trạm thu phí chỉ còn duy trì giá long môn và các thiết bị thu phí gắn trên giá long môn. Các phương tiện lưu thông tự do đa làn qua khu vực trạm thu phí.

Cả nước có 112 trạm thu phí vận hành hệ thống ETC

Theo thông tin từ Bộ GTVT, đối chiếu với tình hình thực tế hiện nay, hệ thống thu phí điện tử không dừng trên toàn quốc đang dừng ở giai đoạn 1 - đơn làn ETC có barrier.

Thông tin cụ thể hơn về quá trình triển khai thu phí dịch vụ đường bộ theo hình thức điện tử không dừng, cơ quan này cho biết, đến thời điểm hiện tại, tất cả các trạm thu phí đủ điều kiện đã được lắp đặt, vận hành hệ thống thu phí điện tử không dừng đáp ứng tiến độ yêu cầu.

Cụ thể, đã có 112 trạm thu phí trên toàn quốc đưa vào vận hành hệ thống thu phí điện tử không dừng, trong đó Bộ GTVT quản lý 69 trạm và địa phương quản lý 43 trạm.

Với một số trạm không triển khai hoặc lùi thời gian do có tính chất đặc thù, Bộ GTVT đã báo cáo và được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương. Cụ thể gồm 8 trạm do Bộ GTVT là cơ quan nhà nước có thẩm quyền, 4 hệ thống thu phí trên cao tốc do VEC quản lý chưa triển khai do vướng mắc về nguồn vốn và 7 trạm do địa phương quản lý.

Mặc dù hệ thống thu phí điện tử không dừng do nhiều cơ quan, đơn vị tổ chức thực hiện nhưng vẫn đảm bảo tính đồng bộ kết nối, các phương tiện tham gia giao thông chỉ cần dán 1 thẻ đầu cuối có thể qua tất cả các trạm trên toàn quốc.

Hệ thống nạp tiền, trả tiền tiền được đa dạng hóa với nhiều hình thức như áp dụng ví điện tử Momo, Viettel Pay, Zalo Pay…; kết nối liên thông giữa tài khoản giao thông và tài khoản cá nhân tại một số ngân hàng lớn như BIDV, VP Bank, VietcomBank.

Đặc biệt, có khoảng 2 triệu phương tiện đã dán thẻ tham gia dịch vụ thu phí đường bộ theo hình thức điện tử không dừng. Doanh thu thu phí điện tử không dừng trong quý I/2021 tại các trạm thu phí trung bình chiếm khoảng 19% và đến quý III/2021 tỷ lệ này tăng lên 35%.

“Hệ thống thu phí điện tử không dừng đưa vào hoạt động góp phần hiện đại hóa cơ sở hạ tầng giao thông, bước đầu đã tạo được sự thuận tiện và niềm tin cho người tham gia giao thông”, Bộ GTVT đánh giá.

Tuy nhiên, Bộ GTVT cho rằng: Do hệ thống thu phí điện tử không dừng lần đầu tiên được triển khai tại Việt Nam, việc quản lý vận hành hệ thống liên quan đến nhiều đối tượng nên còn tồn tại một số lỗi gây bất tiện cho chủ phương tiện như: Xe qua trạm phải trả tiền mặt trong khi tài khoản giao thông vẫn trừ tiền; Nhiều phương tiện chưa đủ điều kiện (chưa dán thẻ hoặc dán thẻ mà không nạp tiền hoặc thiếu tiền) vẫn đi vào cửa dành riêng cho thu phí điện tử không dừng…

Nguyên nhân của các tồn tại nêu trên, ngoài yếu tố về giải pháp kỹ thuật còn do sự phối hợp giữa các nhà cung cấp dịch vụ, chủ đầu tư dự án và các cơ quan quản lý nhà nước chưa chặt chẽ trong quá trình vận hành.

Bên cạnh đó, việc triển khai hệ thống thu phí điện tử không dừng còn có một số hạn chế khác như: vướng mắc về nguồn vốn của VEC chưa được tháo gỡ dẫn đến tiến độ triển khai tại các tuyến cao tốc do đơn vị này quản lý chưa được thực hiện; một số trạm thu phí có doanh thu rất thấp, số lượng phương tiện dán thẻ và tham gia dịch vụ chưa cao.../.

Vân Anh