Hội nghị cấp cao ASEAN 2021: hàng loạt sáng kiến đẩy mạnh chuyển đổi số bao trùm

Tận dụng các yếu tố mới như CĐS để phục hồi kinh tế

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính hoan nghênh các kết quả tích cực mà ASEAN đạt được qua một năm đầy khó khăn, thử thách và đề xuất hai trọng tâm mà ASEAN cần tập trung trong thời gian tới.

Thứ nhất, ASEAN cần có cách tiếp cận tổng thể, đồng bộ, linh hoạt về kiểm soát đại dịch COVID-19 với sự tham gia của "cả Cộng đồng", hướng đến người dân, doanh nghiệp (DN) là trung tâm và chủ thể, tích cực tháo gỡ khó khăn do tác động của dịch bệnh trên tinh thần "lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ".

ASEAN cần chuyển sang chiến lược mới để quản lý sự thay đổi với cách tiếp cận toàn dân để thích ứng an toàn, ứng phó linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh, song song với đẩy mạnh phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Theo Thủ tướng, để thực hiện hiệu quả, cần nâng cao hiệu quả các cơ chế phối hợp, nâng cao năng lực hệ thống y tế, chủ động về vaccine, thuốc điều trị và đề cao ý thức của nhân dân.

Thứ hai, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị ASEAN cần định vị chỗ đứng mới trong tương quan các mối quan hệ kinh tế - chính trị đang tái định hình của thế giới, củng cố vai trò là hạt nhân của các tiến trình đối thoại, hợp tác và liên kết kinh tế đa phương, đa tầng nấc ở khu vực.

Để tham gia sâu hơn vào các chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu, nâng cao sức hấp dẫn của thị trường ASEAN và đẩy mạnh quá trình phục hồi kinh tế sau đại dịch, ASEAN cần cân nhắc tận dụng các yếu tố mới như CĐS, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, công nghệ xanh, năng lượng tái tạo, nhân lực chất lượng cao.

Tuyên bố cam kết thúc đẩy CĐS trong ASEAN

Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 38 và 39 diễn ra trong ngày 26/10 đã ra Tuyên bố Chủ tịch, tập trung vào các nỗ lực xây dựng cộng đồng, ứng phó với COVID-19 và thúc đẩy phục hồi kinh tế hậu đại dịch.

Hội nghị nhắc lại Khung phục hồi toàn diện ASEAN (ACRF) và Kế hoạch hành động, được các nhà lãnh đạo ASEAN thông qua tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 37 diễn ra vào tháng 11/2020 bằng hình thức trực tuyến, trong khuôn khổ Chiến lược quy mô rộng 4 (Broad Strategy 4) về đẩy mạnh CĐS toàn diện, nhấn mạnh động lực, sự cấp thiết của CĐS và nắm bắt các cơ hội to lớn do công nghệ số mang lại để thúc đẩy nền kinh tế, đổi mới xã hội trong thời kỳ hậu COVID-19.

Hội nghị cũng nhấn mạnh Tuyên bố ASEAN về chuyển đổi và thúc đẩy cách mạng công nghiệp (CMCN) 4.0 (4IR) thông qua việc phát triển một chiến lược hợp nhất ASEAN về CMCN 4.0 cũng như khả năng thiết lập các cơ chế mới và mở các nền tảng hỗ trợ chính phủ, cơ sở giáo dục và các ngành chuyển đổi sang CMCN 4.0.

Theo Hội nghị, ASEAN cần chuyển mình thành một cộng đồng số hàng đầu để khai thác tiềm năng to lớn của quá trình số hóa, mang lại các lợi ích cho ASEAN, góp phần gia tăng cơ hội kinh doanh, nâng cao sự đa dạng và chất lượng của hàng hóa, dịch vụ, thúc đẩy năng suất và hiệu quả, nâng cao tính đa dạng hóa và khả năng cạnh tranh giữa các phân khúc của nền kinh tế.

Hội nghị khẳng định CĐS là một vấn đề xuyên suốt, đòi hỏi các hành động phối hợp của nhiều bên liên quan từ tất cả các cơ quan ngành và trụ cột cộng đồng ASEAN để giải quyết một cách hiệu quả.

Hội nghị thống nhất một số thách thức trong việc thực hiện CĐS ở ASEAN và khoảng cách số hiện tại trong khu vực, sự gia tăng của các mối đe dọa mạng, nhu cầu xây dựng lòng tin trong các quốc gia thành viên ASEAN để tăng cường hơn nữa hội nhập và kết nối số, cũng như tốc độ, quy mô của những thay đổi cho thấy còn có những lỗ hổng trong chính sách, quy định.

Hội nghị kêu gọi sự hợp tác và phối hợp chặt chẽ hơn giữa các quốc gia thành viên ASEAN về xây dựng chính sách an ninh mạng và các sáng kiến nâng cao năng lực, thúc đẩy các chuẩn mực an ninh mạng tự nguyện, không ràng buộc, cũng như như sự phát triển của một không gian mạng hòa bình, an toàn và linh hoạt dựa trên các quy tắc nhằm hiện thực hóa tầm nhìn về một không gian mạng khu vực hòa bình, an toàn, có khả năng phục hồi, đóng vai trò thúc đẩy phát triển kinh tế, tăng cường kết nối khu vực và cải thiện mức sống cho tất cả mọi người dân.

Hội nghị khẳng định sự cần thiết hợp tác trong các chủ trương liên quan giữa các cơ quan ngành và các trụ cột cộng đồng ASEAN để tránh trùng lặp các nỗ lực, đồng thời đảm bảo rằng các sáng kiến hiện tại và tương lai trong việc thúc đẩy CĐS được phối hợp và sắp xếp hợp lý.

Hội nghị công nhận những công việc đã thực hiện để thúc đẩy hợp tác CĐS khu vực và nỗ lực nâng cao năng lực của các nền tảng khu vực khác nhau như Hội nghị Bộ trưởng kỹ thuật số ASEAN (ADGMIN), Hội nghị Bộ trưởng kinh tế ASEAN (AEM), Hội nghị Bộ trưởng ASEAN về an ninh mạng, Diễn đàn khu vực ASEAN chuyên đề về an ninh và ứng dụng CNTT-TT (ARF ISM on ICTs Security), Ủy ban điều phối an ninh Mạng ASEAN (ASEAN Cyber-CC), Hội đồng hành động an ninh mạng ASEAN (ANSAC) và các diễn đàn ASEAN khác liên quan.

Hội nghị nhấn mạnh hợp tác sâu hơn giữa các cơ quan ngành ASEAN và trụ cột cộng đồng để có cách tiếp cận phối hợp chiến lược và toàn diện nhằm cho phép CĐS toàn diện và tăng tốc nhằm thúc đẩy phục hồi sau đại dịch COVID-19 và xây dựng khả năng phục hồi lâu dài chống lại các thách thức và khủng hoảng trong tương lai.

Hội nghị khuyến nghị hợp tác an ninh mạng và nâng cao năng lực dưới sự điều phối của ASEAN Cyber-CC nhằm thúc đẩy sự phát triển một không gian mạng an toàn, linh hoạt, có thể tương tác và dựa trên các quy tắc như một thành phần chính của CĐS, bằng cách khuyến khích sự nhất quán về chính sách giữa các ngành và các quốc gia thành viên ASEAN, tăng cường vai trò trung tâm của ASEAN trong kiến trúc an ninh mạng của khu vực và tăng cường sự liên kết của chính sách an ninh mạng khu vực.

Hội nghị cũng nhấn mạnh cam kết thúc đẩy hơn nữa chất lượng, khả năng tiếp cận và khả năng chi trả của kết nối số trong ASEAN, khi điều này rất quan trọng để thiết lập một nền kinh tế số hàng đầu và cạnh tranh; việc thực hiện kế hoạch tổng thể kỹ thuật số ASEAN 2025 và tầm nhìn của ASEAN là một cộng đồng số và khối kinh tế hàng đầu, được hỗ trợ bởi các dịch vụ, công nghệ, hệ sinh thái số an toàn và chuyển đổi, thông qua nỗ lực của các chính phủ, cơ quan quản lý, các bên tham gia thị trường.

Hội nghị nhấn mạnh hội nhập và CĐS trong khu vực thông qua việc thiết lập Hiệp định khung về kinh tế số ASEAN vào năm 2025 dưới sự điều phối của Hội đồng cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC), để có cách tiếp cận thống nhất, hài hòa và dựa trên quy tắc nhằm thúc đẩy sự hợp tác của ASEAN trong hệ sinh thái số; Chuẩn bị cho một xã hội sẵn sàng cho tương lai và kỹ thuật số ở ASEAN được trang bị các kỹ năng, kiến thức để tự tin tham gia vào quá trình CĐS, trong số những hoạt động khác, thông qua nâng cao năng lực cho tất cả mọi người, đặc biệt là các doanh nghiệp (DN) siêu nhỏ và vừa (MSME) và những người bị thiệt thòi nhất, hướng tới một xã hội số toàn diện.

Hội nghị tuyên bố đẩy mạnh quan hệ hợp tác và đối tác với các đối tác bên ngoài của ASEAN thông qua các cơ chế khác nhau do ASEAN lãnh đạo, các tổ chức quốc tế, khu vực tư nhân và hiệp hội thương mại để thúc đẩy CĐS trong mọi khía cạnh của việc xây dựng Cộng đồng ASEAN và nhấn mạnh các sáng kiến thúc đẩy CĐS tại các diễn đàn đa phương khác, bao gồm Liên Hợp Quốc.

Hội nghị nêu nhiệm vụ các trụ cột cộng đồng và các cơ quan của ASEAN thúc đẩy khai thác quá trình CĐS đang diễn ra, đẩy nhanh các công việc hiện có về số hóa để chuẩn bị cho tương lai và thể chế hóa CĐS bền vững thông qua điều phối chính sách, hợp tác kỹ thuật và các nỗ lực xây dựng năng lực, để các nỗ lực của ASEAN tập trung, hiệu quả, và tổng thể, phù hợp với chủ đề của ASEAN 2021 "Chúng tôi quan tâm, chúng tôi chuẩn bị, chúng tôi thịnh vượng" (We Care, We Prepare, We Prosper).

ASEAN - Mỹ hợp tác phát triển kinh tế số

Hội nghị cấp cao ASEAN-Mỹ lần thứ 9 diễn ra ngày 26/10 với sự tham dự của lãnh đạo các nước ASEAN, Tổng thống Mỹ Joe Biden cũng đã ra tuyên bố về phát triển kỹ thuật số.

Hai bên tuyên bố ủng hộ tầm nhìn ASEAN về một cộng đồng số và khối kinh tế hàng đầu, được hỗ trợ bởi các dịch vụ, công nghệ và hệ sinh thái số an toàn và chuyển đổi, đồng thời được bảo đảm bởi một không gian mạng an toàn, linh hoạt, thúc đẩy niềm tin và tăng trưởng bền vững trong nền kinh tế số.

Hai bên ủng hộ tiếp tục triển khai hợp tác song phương trong lĩnh vực an ninh mạng, thông qua các cơ chế liên quan do ASEAN dẫn dắt, cũng như các nền tảng liên quan khác trong đó có Hội nghị Bộ trưởng ASEAN về an ninh mạng và Đối thoại ASEAN - Mỹ về chính sách mạng; ủng hộ phát triển cơ sở hạ tầng số của ASEAN nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ, bao trùm và thịnh vượng; thúc đẩy phát triển một hệ sinh thái và mạng 5G an toàn, linh hoạt và đổi mới, cũng như trao đổi quan điểm và kinh nghiệm về các mối đe dọa an ninh mạng, các quy định và tiêu chuẩn kỹ thuật bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Hai bên quyết định thúc đẩy sự phát triển cơ sở hạ tầng số nhằm tạo điều kiện hợp tác ứng phó với thiên tai; hỗ trợ triển khai Thỏa thuận khung về thương mại và đầu tư ASEAN - Mỹ (TIFA) và hợp tác sâu hơn thông qua Chỉ số hội nhập số ASEAN, Kết nối chuỗi kinh tế số ASEAN - Mỹ, Đối tác an ninh mạng và kết nối số (DCCP) và các sáng kiến khác về phổ biến kiến thức, phát triển và hội nhập số.

Hai bên sẽ phối hợp mở rộng và làm sâu sắc hơn nữa hợp tác trong các lĩnh vực được xác định trong Kế hoạch công tác CNTT và viễn thông ASEAN - Mỹ năm 2021; tìm giải pháp tăng tốc phục hồi kinh tế hậu đại dịch COVID-19 thông qua việc tăng cường hợp tác về thương mại số; thăm dò hợp tác trong các lĩnh vực được xác định như sản xuất thông minh, ứng dụng chuỗi khối (blockchain), thuận lợi hóa thương mại, thúc đẩy số hóa và TMĐT tại các MSME.

Hai bên cam kết ủng hộ phát triển các giải pháp số có thể tương tác; tăng cường hợp tác về chuyển đổi năng lượng carbon thấp; thăm dò hợp tác về các giải pháp kỹ thuật số, lưới điện thông minh, tích hợp hệ thống năng lượng tái tạo trong khu vực, thu hẹp khoảng cách số và khoảng cách phát triển CNTT-TT tại khu vực ASEAN. Đồng thời cam kết trao đổi quan điểm và các thực tiễn tốt nhất về thiết kế, phát triển và triển khai trí tuệ nhân tạo (AI) một cách có trách nhiệm và thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển AI, đồng thời hỗ trợ các hoạt động nâng cao năng lực về sử dụng AI có trách nhiệm; hỗ trợ thúc đẩy hội nhập số trong khu vực cho phụ nữ, doanh nhân trẻ và các nhóm dễ bị tổn thương hoặc bị gạt ra ngoài lề xã hội.

Ngoài ra, hai bên sẽ tăng cường hợp tác với các bên liên quan trong việc phát triển hệ sinh thái số của khu vực; tăng cường phát triển nguồn nhân lực của ASEAN; khuyến khích hợp tác giữa các trường đại học và các cơ sở dạy nghề; hỗ trợ thế hệ lãnh đạo tương lai của ASEAN trong lĩnh vực công nghệ và kỹ thuật số thông qua các chương trình học bổng.

Cam kết và hỗ trợ CĐS, phát triển xanh

Tại Hội nghị cấp cao trực tuyến ASEAN+3 lần thứ 24 diễn ra chiều 27/10, các nước đối tác đã khẳng định tăng cường hỗ trợ và hợp tác với ASEAN trong các lĩnh vực mới như CĐS, kinh tế số, TMĐT, hỗ trợ thực hiện các mục tiêu phát triển xanh và bền vững.

Thủ tướng Phạm Minh Chính mong muốn các nước đối tác hỗ trợ ASEAN trong hợp tác môi trường, xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng, chống biến đổi khí hậu, CĐS, đào tạo nguồn nhân lực, thu hẹp khoảng cách số, góp phần đẩy nhanh quá trình phục hồi kinh tế bền vững.

Hội nghị đã nhấn mạnh sự cần thiết phải hỗ trợ người dân và DN bị ảnh hưởng bởi COVID-19, đặc biệt là các MSME, các startup và các nhóm dễ bị tổn thương, bao gồm cả việc tạo điều kiện các DN hội nhập vào nền kinh tế số, tiếp cận cơ sở hạ tầng số và sử dụng các công nghệ để cho phép các MSME duy trì hoạt động và nâng cao khả năng cạnh tranh của DN.

Hội nghị nhấn mạnh tiềm năng của các công nghệ mới do quá trình CĐS mang lại để thúc đẩy khả năng cạnh tranh lâu dài của khu vực và cải thiện sinh kế của người dân. Hội nghị cam kết hỗ trợ sự phát triển của nền kinh tế số và tăng trưởng đổi mới để nâng cao khả năng phục hồi của khu vực và ghi nhận sự quan tâm mạnh mẽ của các nước nước đối tác trong việc thúc đẩy phát triển TPTM và bền vững trong khu vực thông qua Mạng lưới các TPTM ASEAN (ASCN) và Chiến lược đô thị hóa bền vững ASEAN.

ASEAN - Nhật Bản: chuẩn bị cho nguồn nhân lực 4.0

Tại Hội nghị cấp cao ASEAN - Nhật Bản lần thứ 24 diễn ra sáng 27/10, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đề nghị Nhật Bản tích cực hỗ trợ các nước ASEAN và Việt Nam phát triển hạ tầng chiến lược, phát triển xanh, hợp tác CĐS, kinh tế số và hỗ trợ DN phục hồi sau đại dịch.

Hội nghị đã ra tuyên bố khẳng định tiếp tục tăng cường hợp tác trong việc giải quyết các vấn đề an ninh mà lợi ích và mối quan tâm chung, trong đó hoan nghênh những nỗ lực nhằm tăng cường hợp tác về an ninh mạng, bao gồm thông qua Hội nghị Chính sách An ninh mạng ASEAN - Nhật Bản và Trung tâm xây dựng năng lực an ninh mạng ASEAN - Nhật Bản và các chương trình đào tạo về hệ thống kiểm soát công nghiệp về an ninh mạng cho các nước thành viên ASEAN và các đối tác khác.

Hội nghị khuyến khích Nhật Bản hỗ trợ các nỗ lực của ASEAN trong giáo dục và đào tạo kỹ thuật và dạy nghề (TVET), trang bị cho người dân và nâng cao năng lực để vượt qua những gián đoạn trong tương lai, bao gồm cả những gián đoạn phát sinh từ CMCN 4.0.

Hợp tác ASEAN - Hàn Quốc thu hẹp khoảng cách số, chia sẻ thực tiễn phát triển 5G

Hội nghị cấp cao ASEAN - Hàn Quốc đã tái khẳng định sự cần thiết phải tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực như kinh tế số, đổi mới, kinh tế sáng tạo, sở hữu trí tuệ, thu hẹp khoảng cách số, kết nối số, công nghệ nông nghiệp, chính phủ số và chuẩn bị cho CMCN 4.0, đặc biệt là MSME, thông qua CĐS, TMĐT, khoa học và công nghệ, nâng cao năng lực và phát triển nguồn nhân lực.

Hội nghị mong muốn Trung tâm Hợp tác Tài chính ASEAN - Hàn Quốc được thành lập, hoan nghênh việc hoàn tất đáng kể biên bản ghi nhớ (MOU) để thành lập Trung tâm Đổi mới Công nghiệp ASEAN - Hàn Quốc và mong muốn biên bản ghi nhớ được ký kết trong thời gian sớm nhất. Hội nghị cũng ghi nhận tiến độ của các cuộc thảo luận về Trung tâm Nghiên cứu chung về tiêu chuẩn hóa ASEAN - Hàn Quốc và Trung tâm hợp tác khoa học và công nghệ ASEAN - Hàn Quốc.

Hội nghị hoan nghênh Hàn Quốc chia sẻ kinh nghiệm, các thực tiễn và chuyên môn về AI, dữ liệu lớn và công nghệ 5G để thúc đẩy một hệ sinh thái số bền vững, linh hoạt, an toàn và toàn diện cũng như xây dựng một cộng đồng số hàng đầu phù hợp với Kế hoạch tổng thể kỹ thuật số ASEAN 2025 .

ASEAN hoan nghênh sự hỗ trợ của Hàn Quốc đối với mạng lưới các TPTM ASEAN (ASCN) trong việc tăng cường phát triển đô thị bền vững và cơ sở hạ tầng TPTM ở ASEAN, bao gồm thông qua Chương trình hợp tác toàn cầu của Mạng lưới K-City. Hội nghị mong muốn Hội nghị Bộ trưởng ASEAN - Hàn Quốc về TPTM và cơ sở hạ tầng sớm được tổ chức.

ASEAN - Australia: Hợp tác phát triển TPTM, khởi nghiệp số

Hội nghị Cấp cao ASEAN-Australia lần thứ nhất được tổ chức trực tuyến vào ngày 27/10 với sự tham dự của Lãnh đạo các nước ASEAN, Thủ tướng Australia Scott Morrison và Tổng Thư ký ASEAN Lim Jock Hoi.

Hội nghị cấp cao ASEAN - Australia lần thứ nhất được tổ chức trực tuyến vào ngày 27/10 hoan nghênh sự hợp tác mạnh mẽ đang diễn ra giữa ASEAN và Australia về công nghệ mạng và công nghệ quan trọng, cũng như việc thúc đẩy các chuẩn mực và hành vi có trách nhiệm của nhà nước trong không gian mạng, đồng thời mong muốn tổ chức Đối thoại chính sách mạng ASEAN - Australia lần thứ hai.

Hội nghị hoan nghênh sự đóng góp của Australia vào hội nhập kinh tế khu vực theo Kế hoạch tổng thể Cộng đồng Kinh tế ASEAN 2025 và hỗ trợ thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN, bao gồm thông qua việc thực hiện Kế hoạch Tổng thể về Kết nối ASEAN (MPAC) 2025 và Kế hoạch làm việc IV (2021-2025) của sáng kiến Hội nhập ASEAN (IAI) cũng như về mạng lưới các TPTM ASEAN (ASCN) thông qua Quỹ Tín thác TPTM ASEAN - Australia.

Hội nghị mong muốn tiếp tục hợp tác trong các lĩnh vực như khởi nghiệp số, TMĐT, số hóa MSME, khoa học, công nghệ và đổi mới, trong bối cảnh cuộc CMCN 4.0 đang phát triển nhanh chóng.

Hội nghị đánh giá cao sự hỗ trợ của AADCP II trong việc xây dựng Chiến lược hợp nhất về CMCN 4.0 cho ASEAN, chiến lược này sẽ cung cấp một bản tường thuật rõ ràng về cách Cộng đồng ASEAN dự định tiến triển CĐS và tiếp nhận các công nghệ mới một cách toàn diện./.

Hoàng Linh