Nigeria ra mắt tiền số pháp định đầu tiên ở châu Phi

Đồng tiền mới đang được phát hành và quản lý bởi Ngân hàng Trung ương Nigeria (CBN). Ngày 27/9, CBN đã ra mắt một trang web mới (enaira.com), được vậnhành như nền tảng chính thức của loạitiền tệ mớinày.

Động thái này gây ngạc nhiên cho nhiều người bởi giống như các ngân hàng trung ương các nước khác, CBN đã nghi ngờ về tiền điện tử.Gần đây vào tháng 2, CBN đã ban hành một chỉ thị cấm các ngân hàng tham gia vào các giao dịch tài chính liên quan đến tiền điện tử khi có nhiều người Nigeria chuyển đổi tiền tiết kiệm của họ để chống lại sự mất giá của đồng tiền giấy naira.

Mặc dù, sau đó CBN đã thông báo rằng các cá nhân không bị cấm mua và bán, nhưng các thương nhân buộc phải thực hiện hoạt động kinh doanh của họ trên các nền tảng ngang hàng (P2P).Công ty nghiên cứu Chainalysis của Mỹ cho rằng Nigeria nằm trong số 10 quốc gia có mức sử dụng tiền điện tử cao nhất.Trung Quốc hiện là quốc gia dẫn đầu phát triển tiền số, các ngân hàng trung ương nước này đang đi đến ý tưởng tạo ra các loại tiền số của riêng mình, coi tiền số là công cụ hữu ích để thúc đẩy các giao dịch xuyên biên giới, mang lại sự ổn định cho hệ thống thanh toán và mở rộng khả năng tài chính bao trùm.

Nigeria được cho sẽ trở thành quốc gia đầu tiên triển khai tiềnsố ở châu Phi. Trong khi Nam Phi đang tiến tới một cuộc thử nghiệm, còn Ghana, Maroc, Tunisia, Kenya và Madagascar đều đang trong giai đoạn nghiên cứu.

CBN hiện đang làm việc với đối tác kỹ thuật Bitt Inc có trụ sở tại Barbados, đơnvị phát triển sổ cái điện tử, được gọi là hệ thống quản lý tiền tệ kỹ thuật số (DCMS), để quản lý tiền tệ. Trước khi hợp tác với nền kinh tế lớn nhất châu Phi, Bitt Inc đã làm việc với Liên minh tiền tệ Đông Caribe để ra mắt "DCash" vào đầu năm nay - loại tiền số đầu tiên do ngân hàng trung ương của liên minh tiền tệ nàyphát hành.

eNairalà gì và khác gì với Bitcoin?

eNaira sẽ là một phiên bản điện tử của tiền giấynaira, được CBNphát hành. Đây là một loại tiền số của ngân hàng trung ương, hay còn gọi là CBDC, do chính phủ phát hành và sẽ có giá trị tương tự như tiền giấy, hay còn gọi là tiền pháp định (fiat) và được gắn với naira. Do đó, giá trị của eNaira sẽ tăng hoặc giảm so với USD nhưng không có khả năng biến động như tiền điện tử. 

CBDC cũng khác với tiền điện tử ở chỗ được quản lý và do đó phải tuân theo cácquy định của ngành ngân hàng.

Tại saoCBN tungra eNaira?

Sự bùng nổ của COVID-19 đã dẫn đến việc đóng cửa các chi nhánh ngân hàng trên toàn quốc. Điều này đãdẫn tớinhiềungười dân Nigeria không có tài khoản ngân hàng ở các vùng sâu, xa không thể tiếp cận các dịch vụ tài chính.

Khoảng 55% người dânNigeria trưởng thành, tương đương khoảng 58 triệu người, không có tàikhoản ngân hàng vào năm 2020. Trong số này, có35 triệu ngườisở hữu điện thoại di động và có thể liên lạc được bằng mobilemoney. Tuy nhiên, việc triển khai ban đầu sẽ chỉ diễn ra ở một số khu vực thành thị được chọn, có nghĩa là nhữngngười yếu thế ở khu vực nông thôn sẽ chưađược hưởng lợi trong một thời giannữa. Việc phát hành eNaira nhằm mục đích đưa hàng triệu người Nigeria tiếp cận các dịch vụ ngân hàng. 

eNaira còn giúp tăng cường tính minh bạch bằng cách cho phép cơ quan quản lý giám sát tốt hơn các giao dịch tiền tệ và hạn chế giao dịch thị trường chợ đen muabán naira giấy. Đồng tiền mới được xây dựng dựa trên công nghệ sổ cái mở của blockchain, giúp giảm nguy cơ gian lận bằng cách đảm bảo mỗi đồng eNaira là duy nhất và không thể bị sao chép hoặc làm giả.

eNaira cũng nhằm mục đích thúc đẩy kiều hối bằng cách đápứng người dân Nigeria ở nước ngoài gửi tiền về theocách cách rẻ, an toàn và nhanh hơn. Theo Ngân hàng Thế giới (WB), lượng kiều hối đến Nigeria đạt hơn 17,2 tỷ USD vào năm 2020.

Theotrao đổi của Bitt Inc với African Business, kiều hối là một phần không thể thiếu của nền kinh tế Nigeria, đặc biệt là đối với các nền kinh tế không có ngân hàng."Tuy nhiên, chi phí và hậu cần liên quan đến các giao dịch này cũng có thể bị hạn chế đối với những người sống ở các vùng xa xôi của đất nước. eNaira sẽ cho phép thanh toán và chuyển tiền trực tiếp giữa người Nigeria trong và ngoài nước".

eNaira còn được kỳ vọng là một giải pháp thay thế cho thị trường chợ đen tiền điện tửvà chophép các cơ quan chức năng giám sát trực tiếp nhiều hơn các giao dịch, các vấn đề về quyền riêng tư.

Làmthế nào để sử dụng eNaira?

Việc ra mắt thử nghiệm sẽ diễn ra ở Port Harcourt, Abuja, Kano và Lagos, nhưng eNaira dự kiến sẽ phổ biến, tiến tới có thể sử dụng để gửi và nhận tiền hoặc thanh toán cho hàng hóa và dịch vụ.

Để sử dụng eNaira, cần tạo một ví eNaira, đượcxem là bộ nhớ số được quản lý bằng công nghệ blockchain. Trong quá trình triển khai, sẽ chỉ có một phiên bản của vílà ví Speed của chính phủ, mặc dù các tổ chức tài chính sẽ có thể phát triển các phiên bản riêng sau này.

Để tạo ví eNaira trên điện thoại thông minh, người dùng sẽ cần tải xuống ứng dụng eNaira từ Google Play hoặc Apple Store và hoàn tất quá trình đăng ký. Người dùng điện thoại phổ thông có thể sử dụng cácmã USSD và làm theo cáchướng dẫn đăng ký.

Một số cấp độ(tier) của ví eNaira đãsẵnsàng, yêu cầu các cấp độ nhận dạng khác nhau, tùy thuộc vào việc một người có tài khoản ngân hàng hay không và mức độ giao dịch mà họ muốn thực hiện. Vào tháng 9/2021, những yêucầu gồm:

eNairahoạt động như thế nào và các lợi ích?

eNaira sẽ là tiền hợp pháp và người dùng sẽ có thể thực hiện thanh toán ngang hàng cho bất kỳ ai có ví eNaira mà không cần phải sử dụng trung gian. Khách hàng sẽ có thể sử dụng ví eNaira của mình để mua hàng tại cửa hàng bằng cách quét mã QR.

Người dânNigeria sẽ có thể thanh toán cho tất cả các loại hàng hóa và dịch vụ theo cách này. Như CBN đã tuyên bố sẽ không tính phí cho các cá nhân đối với các giao dịch như vậy, người tiêu dùng sẽ tiết kiệm đáng kể số tiền họ sẽ phải trả nếu thực hiện thanh toán thông qua dịch vụ mobilemoney.

Người Nigeria không sửdụng dịch vụ ngân hàng sẽ có thể thực hiện các giao dịch lên đến 50.000 Naira/ngày mà không cần tài khoản ngân hàng, trong khi những người có tài khoản ngân hàng có thể gửi hoặc nhận tiền bằng tài khoản ngân hàng hoặc thẻ tín dụng được liên kết với ví eNaira của họ. Khách hàng có thể theo dõi ví tiền, số dư và lịch sử giao dịch của mình. Tuy nhiên, tiền được giữ trong ví eNaira sẽ không được trả bất kỳ khoản lãi nào.

eNaira sẽ ảnh hưởng như thế nào đến các ngân hàng và công ty fintech của Nigeria?

Các tổ chức tài chính của Nigeria sẽ là đối tác thân thiết của chính phủ trong việc phát triển hệ thống mới, nhưng các khía cạnh của hệ thống này có thể tác động mạnh đến các mô hình doanh thu của họ.

Mặc dù các tổ chức tài chính sẽ có thể phát triển ví eNaira riêng, nhưng lần triển khai đầu tiên sẽ sử dụng ví Speedcủa CBN. Điều này, cùng với thực tế là CBN sẽ sở hữu "cơ sở hạ tầng, nền tảng, khách hàng và dữ liệu", sẽ "biến cơ quan quản lý thành đối thủ cạnh tranh và CBN cólợi thế đi đầu so với các ngân hàng", theoý kiến của Tochukwu Egesi đăngtải trên trang InclusionTimes.

Hơn nữa, bởi vì các giao dịch sẽ miễn phí cho người tiêu dùng cá nhân, lưu lượng truy cập sẽ bị thu hút khỏi các dịch vụ thanh toán của các ngân hàng và fintech, "ảnh hưởng đáng kể" đến các mô hình doanh thu không tính lãi của các ngân hàng và cho thấy "sự không chắc chắn trong mô hình kinh doanh và tính bền vững của các fintech thanh toán đang phát triển mạnh ở Nigeria", theo Egesi.

Bitt Inc. cho biết, động thái thíđiểm tiền số của Nigeria này có thể định hình lại bối cảnh tài chính của đất nước và thúc đẩy các ngân hàng truyềnthống mở rộng và điều chỉnh các dịch vụ mà cácngân hàng cung cấp.

Bitt nhậnđịnh: "Tiền số của ngân hàng trung ương (CBDC) đại diện cho bước đầu tiên hướng tới việc thực hiện bước nhảy vọt trong việc chuyển đổi cơ sở hạ tầng cho phép các mạng tài chính toàn cầu tương tác theo cách nhanh hơn, hiện đại hơn và an toàn hơn"./.

Hoàng Linh