Công nghệ: "Tấm khiên" hỗ trợ chống dịch Covid-19 trên thế giới và Việt Nam

Singapore: Triển khai 4 bộ giải pháp công nghệ ứng phó với Covid-19

Tại Singapore, bộ phận phụ trách Chính phủ số và cơ quan Quốc gia thông minh đã hợp tác chặt chẽ với các cơ quan khác nhau trong chính phủ để hỗ trợ ứng phó đại dịch, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và duy trì hoạt động xã hội.

Singapore đã triển khai 4 bộ giải pháp công nghệ ứng phó với đại dịch gồm: (1) Bộ giải pháp công nghệ quản lý và truy vết tiếp xúc, gồm: SafeEntry, TraceTogether, Homer; (2) Các trang web và nền tảng thông tin, gồm: COVID-19 Situation Report Dashboard, FluGoWhere, Gov.sg WhatsApp, Gov.sg Info Bot, TokenGoWhere, MaskGoWhe; (3) Các giải pháp y tế công cộng, gồm: HealthCerts, Notarise & Verify System, National Appointment System (NAS) for Covid-19 Vaccination, Space Out, SPOTON Smart Thermal Scanner, SupplyAlly, Vigilant Gantry; (4) Các giải pháp hỗ trợ kinh tế - xã hội, gồm: COVID-19 GoBusiness Portal, COVID-19 Support Grant (CSG) application portal, COVID-19 Recovery Grant (CRG) application portal, SupportGoWhere, Student Learning Space.

Trái tim của việc ứng phó hiệu quả với đại dịch của Singapore là công nghệ theo dõi tiếp xúc, theo đó mọi ca nhiễm Covid-19 mới sẽ được lập bản đồ nhằm phát hiện những người có tiếp xúc gần. Trong vòng 24 giờ sau khi phát hiện một ca nhiễm mới, hơn 100 thiết bị theo dõi liên lạc làm việc suốt ngày đêm để cùng kết hợp lập bản đồ tiếp xúc ca lây nhiễm. Bản đồ này ước tính bản chất và mức độ tiếp xúc của ca nhiễm và những người khác đã tiếp xúc với ca nhiễm.

Để thu thập một bản đồ tiếp xúc hoàn chỉnh trong vòng 14 ngày, những người truy vết sử dụng các lưu vết số như xem các băng ghi hình về các cơ sở kinh doanh, các địa điểm công cộng và tư nhân mà ca nhiễm đã ghé đến, cũng như lịch sử giao dịch tại máy ATM và thẻ tín dụng. Việc ứng dụng các công nghệ số đã hỗ trợ việc truy vết nhanh chóng.

Trong một báo cáo gần đây, Clarence Tam, tại trường Y tế Công cộng Saw Swee Hock thuộc Đại học Quốc gia Singapore cho biết: "Singapore đã đầu tư rất nhiều vào việc phát triển năng lực và cơ sở hạ tầng để đối phó với những loại bùng phát dịch này trong 10 đến hơn 15 năm, bao gồm việc tăng cường năng lực cho các cơ sở chăm sóc đặc biệt và cách ly bệnh nhân, xây dựng chuyên môn về bệnh truyền nhiễm". Điều cho phép chính phủ Singapore thực hiện các biện pháp đặc biệt triệt để và nhanh chóng trên quy mô lớn khi đối mặt với đại dịch.

Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long cho biết công nghệ là trọng tâm trong ứng phó Covid-19 của Singapore và rộng hơn là đối với hoạt động của chính phủ. Trong đại dịch, Thủ tướng Lý Hiển Long đã chỉ ra ba giải pháp công nghệ thiết yếu do Singapore phát triển, đó là: ứng dụng mã nguồn mở TraceTogether dựa trên Bluetooth, hệ thống đăng ký SafeEntry và kho tích hợp các cơ sở dữ liệu của chính phủ VISION để kịp thời đưa ra các thông báo liên quan đến kiểm dịch.

Thủ tướng Singapore cho biết việc triển khai hiệu quả các công nghệ phòng chống dịch là nhờ quốc gia này coi công nghệ như một yêu cầu mà tất cả các cơ quan công vụ phải nắm bắt. Ngoài ra, Singapore có thể vượt qua thách thức Covid-19 cũng nhờ có một lợi thế là người dân Singapore "rành về công nghệ". Số điện thoại thông minh ở Singapore còn nhiều hơn cả dân số.

Bên cạnh đó, Singapore còn có cơ sở hạ tầng tốt, với mạng lưới băng thông rộng trên toàn quốc, đáp ứng kết nối Internet tốc độ cao - một "cứu cánh" cho cuộc sống của hàng trăm nghìn công nhân nhập cư phải ở trong ký túc xá của họ. Ông lưu ý rằng Chính phủ cũng đang tăng cường năng lực kỹ thuật CNTT, đặc biệt là thông qua hội đồng quản trị GovTech, đồng thời xây dựng toàn bộ hệ thống sinh thái công nghệ và ngành kỹ thuật số của Singapore.

Thủ tướng Lý Hiển Long cũng cho biết: "Nhiều công ty công nghệ lớn trên thế giới đặt trụ sở tại đây và đang thực hiện các công việc chuyên sâu về công nghệ, không chỉ bán hàng và tiếp thị". Các công ty công nghệ tạo nên một trung tâm công nghệ sôi động và là nơi lý tưởng cho người dân Singapore. Công nghệ là một lĩnh vực mà Singapore có thể có "thế mạnh tự nhiên".

Trung Quốc: Vai trò của phân tích dữ liệu lớn, robot

Tại Trung Quốc, Chính phủ đã ban hành các chính sách nghiêm ngặt để theo dõi sự di chuyển của người dân, cách ly các trường hợp có nguy cơ cao và giảm thiểu tiếp xúc của người dân. Ngoài ra, Trung Quốc còn đẩy mạnh ứng dụng các công nghệ như dịch vụ dựa trên vị trí (LBS), phân tích dữ liệu lớn và robot trên quy mô lớn để theo dõi, xác định các trường hợp có nguy cơ cao, hạn chế di chuyển và giảm thiểu tiếp xúc giữa người với người.

Cụ thể, Trung Quốc đã tận dụng các dịch vụ LBS và phân tích dữ liệu lớn để xác định các trường hợp có nguy cơ cao. Các công ty viễn thông lớn của Trung Quốc hợp tác với các công ty Internet như Alibaba để phát triển hệ thống mã màu QR. Hệ thống QR này phân loại người dùng theo ba màu: xanh lá cây, đỏ và vàng. Mã màu xanh lá cây biểu thị người dùng không nhiễm virus Covid-19 và có thể tự do di chuyển trong thành phố, trong khi đó những người có mã màu đỏ và vàng cần phải cách ly tại nhà hoặc phải trải qua kiểm dịch, cách ly có giám sát. Trạng thái mã màu của người dùng sẽ được cập nhật mới lại mỗi ngày vào nửa đêm. Hệ thống xác định trạng thái của người dùng dựa trên các yếu tố như lịch sử di chuyển, thời gian ở khu vực bùng phát dịch bệnh và mối quan hệ với người có tiềm năng nhiễm virus.

Trong gian đoạn dịch bệnh bùng phát mạnh, Trung Quốc còn triển khai nhiều loại robot để thực hiện các nhiệm vụ, giảm thiểu việc tiếp xúc của con người. Ví dụ, robot tuần tra trên đường phố để kiểm tra thân nhiệt người phải đi lại. Ngoài ra, các robot khác được triển khai để thực hiện các nhiệm vụ rủi ro cao. Ở Vũ Hán, robot khử trùng được sử dụng rộng rãi để khử trùng các phòng phẫu thuật trong bệnh viện, cũng như các khu và cơ sở cách ly. Những nỗ lực này đã được đền đáp khi số ca mắc mới trong nước đã giảm dần ở hầu hết các thành phố lớn.

Trong thời gian khẩn cấp, thông tin minh bạch và theo thời gian thực là rất quan trọng để giảm bớt sự hoang mang của người dân. Theo nghĩa rộng, công dân có quyền được thông tin về các xu hướng chung của đợt bùng phát. Và, ở cấp độ chi tiết, công dân muốn biết về tình hình thực tế của khu vực lân cận của họ. Tại Trung Quốc, các nền tảng số đã được thiết lập để tổng hợp và chia sẻ thông tin với người dân. Các công ty cũng đã xây dựng các chức năng cảnh báo để giảm thiểu rủi ro cho người dùng của họ.

Hàn Quốc: Phát hành nhiều ứng dụng giảm thiểu lây lan của dịch bệnh

Hàn Quốc là một quốc gia điển hình ứng phó hiệu quả với đại dịch nhờ việc ứng dụng sáng tạo các công nghệ ICT khác nhau như phát triển các bộ xét nghiệm dựa trên AI kịp thời, truy vết và theo dõi bệnh nhân được bằng GPS, quản lý và theo dõi bệnh nhân và những người được xác nhận dương tính với Covid-19 thông qua ứng dụng di động và nhanh chóng cung cấp thông tin bằng cách mở dữ liệu công khai, do đó đảm bảo tính minh bạch.

Trong giai đoạn sàng lọc và chẩn đoán, Hàn Quốc sử dụng hệ thống đánh giá việc sử dụng thuốc (DUR) và hệ thống thông tin khách du lịch quốc tế (ITS). Bằng cách truy cập hai hệ thống DUR và ITS, tất cả các tổ chức y tế ở Hàn Quốc đã có thể xác định những bệnh nhân có khả năng cao bị nhiễm Covid-19.

Ngoài ra, chính phủ Hàn Quốc thực hiện các biện pháp ngăn chặn dịch bệnh thông qua hệ thống kiểm dịch thông minh, giúp kiểm tra hiệu quả thông tin của khách du lịch nhập cảnh vào Hàn Quốc qua nước thứ ba. Hệ thống này kết nối với nhau thông tin hộ chiếu, quốc gia đến, thông tin của khách du lịch trong nước và việc sử dụng dữ liệu của các dịch vụ chuyển vùng quốc tế của các nhà mạng.

Cư dân trong nước và du khách dài hạn, những người không có bất kỳ triệu chứng bất thường nào khi nhập cảnh hoặc được xác nhận là âm tính sau khi kiểm tra, được yêu cầu cài đặt ứng dụng bảo vệ an toàn tự cách ly do Bộ Nội vụ và An toàn (MOIS) công bố. Người nước ngoài lưu trú ngắn hạn tại Hàn Quốc mà không có triệu chứng hoặc được xác nhận là âm tính khi nhập cảnh nên cài đặt ứng dụng tự kiểm tra sức khỏe (do Bộ Y tế và Phúc lợi phát hành) để kiểm tra tình trạng sức khỏe của họ hàng ngày.

Giai đoạn điều tra dịch tễ học sử dụng bảng sao kê thẻ tín dụng, dữ liệu camera giám sát (CCTV) và dữ liệu vị trí từ điện thoại di động để xác định chính xác các di chuyển gần nhất của các ca nhiễm Covid-19 và theo dõi sự lây lan bằng cách thực hiện điều tra dịch tễ nhanh chóng. Trong công đoạn quản lý bệnh nhân và tiếp xúc, hệ thống hỗ trợ quản lý khu bệnh viện quốc gia giúp quản lý hiệu quả năng lực của bệnh viện và chuẩn bị cho bất kỳ sự thiếu hụt nào.

Ngoài ra, người được yêu cầu tự cách ly phải cài đặt ứng dụng tự bảo vệ để theo dõi và ngăn việc rời khỏi nơi nơi cách ly (được chỉ định). Trong giai đoạn giãn cách xã hội, chính phủ Hàn Quốc đã công bố dữ liệu công khai về việc bán khẩu trang dưới dạng giao diện lập trình ứng dụng mở (API). Theo đó, các nhà phát triển đã phát hành ứng dụng thông báo khẩu trang và các dịch vụ dựa trên web như Mask App, Mask-Nearby, Gooddoc, and Ddocdoc để giảm thiểu các vấn đề thiếu hụt khẩu trang.

Chính phủ cũng phát hành các ứng dụng di động dựa trên dữ liệu công cộng và các dịch vụ dựa trên web khác như các dịch vụ lập bản đồ toàn diện chứa thông tin về các tuyến đường di chuyển của bệnh nhân Covid-19, thông tin định vị về các trạm kiểm tra sàng lọc và các điểm nguy cơ dựa trên hệ thống thông tin địa lý (GIS), chatbot công cộng dịch vụ hướng dẫn phòng ngừa và dịch vụ voicebot dựa trên AI để kiểm tra các triệu chứng sốt và hô hấp của người dùng và gửi kết quả cho nhân viên trung tâm y tế qua e-mail.

Công nghệ đóng góp vào sự thành công của cuộc chiến chống Covid-19 tại Việt Nam

Tại Việt Nam để đáp ứng yêu cầu cấp bách của công tác phòng, chống dịch Covid-19 của các địa phương và để người dân cả nước tuyệt đối không chủ quan, lơ là với dịch bệnh, Bộ TT&TT ban hành tài liệu "Hướng dẫn sử dụng bộ giải pháp hỗ trợ phòng, chống và truy vết Covid-19 trong cộng đồng" giúp duy trì trạng thái bình thường mới. Bộ giải pháp là sự kết hợp của các biện pháp tuyên truyền nâng cao nhận thức của cộng đồng, các giải pháp công nghệ và các biện pháp hành chính của Chính quyền.

Trong suốt quá trình chống dịch từ năm 2020 đến nay, Bộ TT&TT đã luôn chủ động, tích cực chỉ đạo các đơn vị, DN viễn thông triển khai các giải pháp công nghệ để phòng chống dịch như Bluezone (ứng dụng cảnh báo tiếp xúc gần người nghi nghiễm Covid-19), NCOVI (hệ thống quản lý tờ khai y tế tự nguyện), khai báo y tế cho người nhập cảnh (VietNam Health Declaration), hệ thống ghi nhận người đến, đi các địa điểm công cộng (thông qua quét mã QR), hệ thống bản đồ chống dịch an toàn Covid-19,...

Theo phương châm phòng chống Covid-19 "5K + Vắc-xin + Công nghệ" do Thủ tướng Phạm Minh Chính đưa ra, hiện nhiều công nghệ, ứng dụng công nghệ đã được các cơ quan chức năng, DN và người dùng sử dụng để phòng chống dịch.

Bộ TT&TT cũng đề nghị các tỉnh, thành phố chỉ đạo địa phương triển khai nhanh, hiệu quả 3 nền tảng công nghệ phòng chống dịch Covid-19 bắt buộc dùng chung trên toàn quốc, gồm có: Nền tảng khai báo y tế điện tử và quản lý thông tin người ra vào địa điểm công cộng bằng mã vuông QR Code; Nền tảng hỗ trợ lấy mẫu và trả kết quả xét nghiệm theo hình thức điện tử trực tuyến và Nền tảng quản lý tiêm chủng Covid-19.

Ngày 10/7, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã kích hoạt nền tảng CNTT hỗ trợ tiêm chủng quốc gia, bao gồm ứng dụng "Sổ sức khỏe điện tử" trên smartphone, cổng thông tin tiêm chủng Covid-19, hệ thống cơ sở dữ liệu (CSDL)... Nền tảng cho phép người dân tham gia tiêm chủng một cách chủ động, thuận tiện. Nền tảng kết nối và cung cấp thông tin mọi thành phần liên quan từ người dân, ngành y tế, chính phủ, dữ liệu… Hệ thống còn được thiết kế để nhắm đến khả năng cung cấp hộ chiếu vắc-xin điện tử cho người dân Việt Nam trong tương lai.

Các nhà mạng di động Việt Nam cũng đã lắp đặt hơn 6.000 camera giám sát tại các khu cách ly để giúp cơ quan chức năng dễ dàng kiểm soát, theo dõi những người nghi nhiễm. Các nhà mạng cũng đang đầu tư hệ thống hạ tầng để đáp ứng kết nối 10.000 camera giám sát tại các khu cách ly, nhằm đáp ứng yêu cầu mới của công tác phòng, chống dịch.

Mới đây, chiều 8/8, Bộ TT&TT và Bộ Y tế đã công bố kết nối Nền tảng hỗ trợ tư vấn khám, chữa bệnh từ xa (Telehealth) tới 100% cơ sở y tế tuyến huyện trong cả nước và ra mắt Trung tâm công nghệ phòng, chống dịch Covid-19 quốc gia.

Với tinh thần mang công nghệ hỗ trợ ngành Y, Trung tâm công nghệ phòng, chống dịch Covid-19 quốc gia đã phát triển và cung cấp các nền tảng công nghệ dùng chung, áp dụng thống nhất trên toàn quốc, đáp ứng các yêu cầu nghiệp vụ y tế trong phòng, chống dịch, bao gồm: khai báo y tế, kiểm soát vào ra các địa điểm công cộng, truy vết, xét nghiệm, tiêm chủng, giám sát cách ly, đo lường mức độ giãn cách xã hội và các nghiệp vụ khác theo yêu cầu thực tiễn phát sinh. Đây là các nền tảng dùng chung nên có thể triển khai nhanh trên toàn quốc, giúp lực lượng y tế phản ứng nhanh, chính xác với các diễn biến của dịch.

Một giải pháp công nghệ phòng chống dịch khác mới được triển khai đã tạo điều kiện cho công tác phòng chống dịch hiệu quả là Tổng cục Đường bộ Việt Nam phối hợp cùng với công ty An Vui xây dựng, đưa vào vận hành phần mềm quản lý, cấp giấy thông hành cho phương tiện lưu thông trên các "luồng xanh" liên tỉnh, liên vùng và toàn quốc. Qua phần mềm này, chủ phương tiện được cấp giấy thông hành thống nhất để dùng đi lại trên toàn quốc, mọi thủ tục được giải quyết trực tuyến. Giải pháp "luồng xanh" đã mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc giải thoát lưu thông hàng hóa cho các tỉnh phía Nam. Điều này có ý nghĩa rất quan trọng không chỉ trong công tác vận tải hàng hóa mà cả đối với công tác phòng, chống dịch bệnh Covid-19 tại các tỉnh, TP phía Nam.

Ngày 11/8/2021, Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội Bộ Công an cũng đã chính thức công bố việc triển khai phần mềm quản lý công dân vùng dịch phạm vi toàn quốc trên nền tảng CSDL quốc gia về dân cư tại địa chỉ https://suckhoe.dancuquocgia.gov.vn. Hệ thống tận dụng hệ thống máy móc, thiết bị sẵn có, không phát sinh kinh phí đầu tư mới, đảm bảo an ninh, an toàn và bảo mật; tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi qua các chốt kiểm dịch.

Như vậy, với sự chung tay, đồng lòng vào cuộc của các Bộ, ngành, DN số trong triển khai các công nghệ phòng chống dịch Covid-19, có thể nói Việt Nam là quốc gia có nhiều giải pháp công nghệ phòng chống dịch hiệu quả và sẽ tiếp tục phát triển trong giai đoạn mới./.

Lan Phương (tổng hợp)