Đề xuất nhiều biện pháp chống vi phạm bản quyền nội dung số

Vi phạm bản quyền nội dung số ngày càng phức tạp

Tại tọa đàm hiện trạng và giải pháp bảo vệ bản quyền nội dung số trong lĩnh vực Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử (PTTH&TTĐT) ngày 25/11/2020, ông Lưu Đình Phúc, Cục trưởng Cục PTTH&TTĐT - Bộ TT&TT nhận định với sự phổ biến của Internet và sự phát triển nhanh chóng của công nghệ nên ngày càng có nhiều người sử dụng nội dung trực tuyến. Cho dù đó là từ điện thoại di động, máy tính bảng hay tivi thông minh, mức tiêu thụ kỹ thuật số trực tuyến ngày càng tăng và trở thành lựa chọn mặc định để truy cập phim, tivi, nhạc, sách, phần mềm và trò chơi.

Với sự gia tăng này, ông Phúc cho biết người xem có thể chọn từ nhiều nền tảng phát trực tuyến nội dung vi phạm bản quyền bất hợp pháp. Ngoài ra, việc sở hữu và sử dụng nhiều thiết bị di động, cùng với băng thông rộng tốc độ cao và khả năng lưu trữ chi phí thấp đã giúp thúc đẩy xu hướng vi phạm bản quyền kỹ thuật số.

Cũng theo ông Phúc, các hành vi vi phạm bản quyền không chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến các nghệ sĩ sáng tạo, chủ sở hữu quyền, mà còn đe dọa việc sản xuất nội dung và rộng hơn là ngành nội dung. Vi phạm bản quyền kỹ thuật số ảnh hưởng đến toàn bộ mạng phân phối nội dung hợp pháp - từ người tạo ra sản phẩm đến nhà phân phối và đến tận tay người tiêu dùng.

Tác hại tiềm ẩn từ các trang web giả mạo, vi phạm này được ông Phúc nhận định là rất lớn, khiến người truy cập tiếp xúc với nội dung không phù hợp với trẻ em, virus, phần mềm độc hại, gian lận và lừa đảo.

Đại diện cho bộ phận chống vi phạm bản quyền của K+, bà Phạm Thanh Thủy cho biết một số hình thức vi phạm bản quyền truyền hình có thể kể đến như trang báo, trang thông tin điện tử lấy các đoạn clip ngắn làm highlight trong bản tin, chỉ cung cấp đường link sopcast để người dùng vào link xem, việc gán link này có vi phạm hay không cần có quy định rõ ràng để xử lý.

Bên cạnh đó, bà Thủy còn cho biết mạng xã hội YouTube và Facebook livestream, thậm chí như nhiều tài khoản mạng xã hội Gapo cũng livestream nhưng Gapo không có cơ chế xử lý vi phạm như YouTube và Facebook. K+ gửi thư cảnh báo nhiều nhưng không được xử lý, cần có hướng dẫn xử lý đối với các vi phạm này.

K+ bị vi phạm nhiều nhất về nội dung bóng đá. Mỗi trận bóng đá được phát trên kênh truyền hình này, bộ phận bảo vệ bản quyền của K+ phải khóa hàng nghìn link với hàng triệu lượt xem. Từ tháng 6/2020, K+ áp dụng chiến dịch chặn truy cập hơn 70 web. Việc dùng cách này là học hỏi kinh nghiệm các nước, chặn web vi phạm là ngăn chặn nguồn lợi, người dùng sẽ chuyển sang xem các web có bản quyền, bà Thủy cho hay.

Còn theo đại diện VTVcab, các vi phạm bản quyền chủ yếu là vi phạm nội dung phim, các chương trình "hot", bóng đá. VTVcab bị vi phạm nhiều nhất là các kênh thể thao, các nội dung bóng đá.

Trong khi đó, đại diện Đài PTTH Vĩnh Long cho biết đài này là "miếng mồi ngon" cho vi phạm bản quyền trong nhiều năm. Đài sở hữu 4 kênh truyền hình, kênh YouTube có hơn 10 triệu thuê bao và hàng tỷ lượt xem (view).

"Việc quản lý cực lắm vì tình trạng vi phạm nhiều, biến thể nhiều hình thức, bóp méo tiếng, khung hình, lấy tín hiệu làm live.... Đài hiện đang chiếu bộ phim "Vua Bánh mì" và bị vi phạm do phát đồng thời. Bên vi phạm truyền trực tiếp xong hạ xuống, không để trên web. Thiệt hại kinh tế, ảnh hưởng rating nhiều. Đài vẫn loay hoay xử lý, dùng các công cụ do YouTube cung cấp, nhưng rất chậm và không triệt để. Rất đau đầu về việc vi phạm bản quyền", Đại diện Đài PTTH Vĩnh Long cho hay.

Ông Vũ Hải Quang, Phó Tổng Giám đốc VOV, cho biết vi phạm bản quyền mục đích là thu quảng cáo. VOV rất bức xúc về nạn vi phạm bản quyền bởi Đài có nhiều chương trình phát sóng ra quốc tế. Nhiều ứng dụng (app) lậu lấy chương trình của VOV lẫn lộn với chương trình của các đài nước ngoài, ảnh hưởng tới an ninh, chính trị. Theo đó, người dân không phân biệt được đâu là các tin chính thống. Có hàng ngàn app lấy chương trình của Đài phát sóng. Có chương trình chưa phát sóng đã lộ ra lên các app lậu.

Đề xuất nhiều giải pháp

Các đơn vị làm nội dung tại Tọa đàm đã kiến nghị nhiều biện pháp như tăng xử phạt, cần có liên minh của các đơn vị nội dung để phối hợp hành động, cùng xử lý vi phạm, cần sự can thiệp mạnh hơn nữa của cơ quan nhà nước (CQNN).

Giải quyết vấn nạn vi phạm bản quyền, đại diện VTVcab cho biết đã áp dụng nhiều biện pháp kỹ thuật, gỡ các link vi phạm, thậm chí là khởi kiện. Mùa giải bóng đá 2016-2017, VTVcab khởi kiện 7 đơn vị, 6 đơn vị thừa nhận và xin hòa giải, đăng cải chính công khai liên tiếp 7 số báo liên tiếp, gỡ bỏ toàn bộ link vi phạm. VTVCab vẫn tiếp tục tự gỡ bỏ, tự chặn, nhưng muốn giải quyết triệt để phải có sự hỗ trợ của các CQNN.

VTVCab đề nghị cục PTTH&TTĐT thành lập một liên minh để hỗ trợ bảo vệ nội dung, bảo vệ bản quyền, sửa đổi một số quy định, dẹp các web lậu. Các đơn vị làm nội dung công khai thông tin bản quyền, đưa ra tòa để các vụ việc vi phạm nghiêm trọng để có thể được xử lý, đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức cho người dùng.

Đồng quan điểm, đại diện của FPT Telecom cho rằng gần đây đơn vị này có bản quyền các giải bóng đá lớn như Series A, AFC và mong muốn có hiệp hội, liên minh, hay tổ chức để chung tay bảo vệ bản quyền các chương trình bỏ tiền ra mua.

Trong khi đó, bà Thủy từ K+ cho biết người sử dụng là yếu tố quan trọng. Cần phải định danh người dùng Internet, người nào truy cập vào quá nhiều trang vi phạm nội dung, sau thông báo 2 - 3 lần có thể bị phạt tiền như ở Pháp đã thực hiện.

Chia sẻ về việc lựa chọn giải pháp kỹ thuật để chống vi phạm bản quyền trên môi trường số, ông Nguyễn Ngọc Hân, Tổng giám đốc Thudo Multimedia cho rằng các đơn vị làm nội dung có thể chia ra theo các nền tảng phát nội dung khác nhau để lựa chọn những giải pháp phù hợp để chống vi phạm bản quyền. Nền tảng số hiện đang phát chủ yếu ở 3 hạ tầng: Mạng xã hội, web và OTT, ngoài ra còn có những nền tảng phát nội dung offline như VietnamAirlines phát phim trên máy bay chẳng hạn. Do đó, cần phải có những giải pháp khác nhau cho mỗi hạ tầng.

Để quản lý hiệu quả, ông Hân cũng đề xuất, Cục PTTH&TTĐT có thể đứng ra làm trung gian yêu cầu chỉ sử dụng một giải pháp DRM để quản lý nội dung, khách hàng nào sử dụng nội dung có bản quyền thì mới được cấp giải mã, ngoài ra còn có thể ứng dụng DRM để quản lý các nội dung phát ngoại tuyến (offline) trên máy bay chẳng hạn. Theo ông Hân, trên cả 4 nền tảng: mạng xã hội, web, OTT online, nền tảng không dùng Internet hiện đều có công cụ kỹ thuật để xử lý hiệu quả, ngăn chặn vi phạm bản quyền.

Là người theo dõi vấn đề bản quyền PTTH&TTĐT nhiều năm, ông Nguyễn Hà Yên, Phó Cục trưởng Cục PTTH&TTĐT đánh giá cao việc các DN, các đài đã trang bị công nghệ để phát hiện xử lý vi phạm bản quyền.

Ông cũng cho biết trong khoảng 3 năm gần đây, Cục xử lý các trường hợp, trong đó có nhiều nguồn nội dung hosting ở nước ngoài. Cục đã có những buổi làm việc với các bên liên quan để xử lý nội dung này.

Đối với các đơn vị bị vi phạm bởi server hosting ở một nước nào đó, ông Yên cho rằng có thể thông qua truyền thông, phản ánh bằng đơn thư, tạo thành 1 hồ sơ để CQNN trên cơ sở đó có thể đấu tranh. Thời gian qua, Cục đã xử lý 26 website trong đó có website xoilac ẩn danh và phải nhờ nhà mạng chặn bắt bằng kỹ thuật.

Các vấn đề vi phạm bản quyền ở Việt Nam, 100% vụ việc đều có thể giải quyết được. Thực tế các báo lấy tin, video không chính đáng từ truyền hình lập tức là có biện pháp xử lý ngay như cải chính xin lỗi, xử phạt hành chính, kiện ra toà.

Ông Yên đề nghị các DN nội dung trong thời gian chuẩn bị hình thành một đơn vị xử lý bản quyền tập trung thì cũng phải nhận thức đầy đủ các vấn đề quyền lợi chung, riêng, vấn đề trong nước và quốc tế để có các giải pháp cụ thể xử lý những vấn đề này. "Thực chất vấn đề bản quyền giống như tài sản cá nhân phải có cách bảo vệ, nhà thì có tường rào, tất cả mọi thứ phải có vỏ bao bọc".

Sẽ hình thành Trung tâm bảo vệ bản quyền PTTH&TTĐT thuộc Cục PTTH&TTĐT

Trước các ý kiến đóng góp tại tọa đàm, Cục trưởng Lưu Đình Phục đã tổng hợp và nêu một số giải pháp để triển khai trong thời gian tới.

Theo Cục trưởng Phúc, để hạn chế người tiêu dùng bất hợp pháp, cách hiệu quả nhất để đối phó với vi phạm bản quyền kỹ thuật số là trải nghiệm khách hàng và giá cả, bên cạnh nội dung. Các đơn vị làm nội dung hãy mang đến cho người dùng một giao diện đơn giản, dễ sử dụng, không có hiện tượng trễ và chất lượng video tốt có thể ngăn người xem tránh xa các nền tảng và bản sao nội dung vi phạm bản quyền, chất lượng kém. Nếu các công ty cung cấp dịch vụ với mức giá hấp dẫn, người tiêu dùng có thể ít bị ép buộc hơn bởi các con đường vi phạm bản quyền.

Tiếp theo, Cục trưởng Phúc cho rằng cần tăng cường giáo dục, truyền thông nâng cao nhận thức, hợp tác quốc tế. Mục đích của truyền thông là làm cho người tiêu dùng biết rằng vi phạm bản quyền là một tội ác và là bất hợp pháp. Truyền thông công chúng về tác động của vi phạm bản quyền kỹ thuật số là rất quan trọng, cũng như tuyên truyền cho người tiêu dùng cách phân biệt giữa các nền tảng nội dung hợp pháp và bất hợp pháp.

Ngoài ra, các biện pháp có thể tính tới như có thể khởi kiện tại toà, yêu cầu xử lý hình sự loại tội phạm này; Truyền thông về vi phạm bản quyền của các nền tảng nội dung xuyên biên giới; Áp dụng công nghệ xử lý nhanh như có thể ứng dụng AI để giám sát các luồng video, ứng dụng công nghệ trong rà quét.

Theo ông Phúc, vấn đề hợp tác cũng rất quan trọng bởi mặc dù các công ty ở tất cả các cấp của chuỗi phát sóng đang có sự cạnh tranh, nhưng thiệt hại do vi phạm bản quyền nội dung là rất lớn nên cần nỗ lực đồng bộ trong hợp tác. Những điều này cần phải diễn ra ở tất cả các cấp của ngành và ở tất cả các bước của quy trình, từ sản xuất và bảo mật nội dung tại chỗ cho đến truyền tải.

"Càng nhiều công ty, tổ chức tham gia hợp tác, giải pháp tổng thể càng hiệu quả. Trung tâm bảo vệ bản quyền PTTH&TTĐT thuộc Cục PTTH&TTĐT sẽ ra đời trong thời gian tới. Chúng tôi rất mong được sự hợp tác của các ISP, hiệp hội, DN, đại diện chủ sở hữu quyền và chủ sở hữu quyền", Cục trưởng Phúc cho hay.

Lan Phương