Công nghệ sức khỏe thông minh

Công nghệ sức khỏe thông minh là sự kết hợp của công nghệ thông minh với sức khỏe, tức là các công nghệ thông minh được sử dụng cho mục đích sức khỏe. Các công nghệ sức khỏe thông minh có khả năng ghi nhận lại thông tin sức khỏe từ những cảm biến ngày càng tân tiến hơn, có khả năng lưu trữ và tính toán tự động và đưa ra khuyến cáo cho cá nhân hoặc hành động tự động từ dữ liệu thu thập được. Do đó, công nghệ sức khỏe thông minh bao gồm một phần là cơ cấu vật lý và một phần là phương tiện để tương tác với dữ liệu. Công nghệ sức khoẻ thông minh bao gồm tất cả các dạng công nghệ có những đặc điểm: cảm biến vật lý để tiếp nhận dữ liệu từ môi trường xung quanh; khả năng tính toán để lưu trữ và phân tích dữ liệu; tích hợp phương tiện để cung cấp khuyến cáo tùy chỉnh cho người dùng cuối hoặc hành động tự động dựa trên dữ liệu đầu vào.

Việc sử dụng các thiết bị số cho phép tăng cường khả năng của bệnh nhân, tăng tầm mức hoạt động chủ động tích cực của họ. Những thay đổi đang diễn ra có thể cung cấp giải pháp cho nhiều vấn đề, nhưng chúng cũng đòi hỏi phải suy nghĩ lại về cách tiếp cận tổ chức hệ thống chăm sóc sức khỏe, chuyển trọng tâm từ điều trị sang phòng ngừa ban đầu. Chúng ta đang chứng kiến sự bùng nổ trong đầu tư vào chăm sóc sức khỏe thông minh. Theo dự báo, đến năm 2022, tổng vốn đầu tư vào thiết bị, phần mềm và IoT trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe sẽ vượt quá 410 tỷ USD.

Nguồn gốc của cách mạng chăm sóc sức khỏe thông minh là sự tiến bộ công nghệ (chẳng hạn như việc cải thiện các đặc tính kỹ thuật của các thiết bị được kết nối), sự hình thành các nhu cầu mới trong CÔNG NGHỆ SỨC KHỎE THÔNG MINH ; UYỂN THANH Bước tiếp theo của công nghệ y tế (Healthcare Technology) sẽ là công nghệ sức khoẻ thông minh (Smart Health Technology) mà ứng dụng của nó chắc chắn sẽ là giai đoạn kế tiếp của lộ trình y tế thông minh (Smart Healthcare). Tuy những công nghệ này vẫn còn ở giai đoạn ban đầu, nhưng các chuyên gia cho rằng những công nghệ sức khỏe thông minh có nhiều tiềm năng và sẽ trở nên phổ biến trong tương lai gần, nhất là khi các nghiên cứu và phát triển sẽ đảm bảo được tính chính xác của dữ liệu. CÔNG NGHỆ - CUỘC SỐNG 90 Số 7+8 tháng 7.2020 lĩnh vực y tế công cộng, cũng như sự phát triển của các lĩnh vực như y học dự phòng, y học dự báo và y học cá nhân hóa. Việc phổ biến của các thiết bị được kết nối và công nghệ số đã dẫn đến sự thay đổi trong tương tác giữa các nhà cung cấp chăm sóc sức khỏe và công dân. Để củng cố các mối quan hệ mới này, các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe phải suy nghĩ lại về chiến lược, mô hình tổ chức, hệ thống ICT và quy trình kinh doanh của họ.

Các giải pháp y học thông minh đó là sự kết hợp giữa kiến thức và kinh nghiệm toàn diện trong ngành với những năng lực sâu rộng trong lĩnh vực công nghệ số - sẽ cho phép đưa ra giải pháp tổng thể bao gồm 4 lĩnh vực chính: 

a) Quản lý thay đổi: thống nhất lợi ích của bên điều phối chương trình chuyển đổi với các bên hữu quan; truyền thông và hỗ trợ triển khai; quản lý danh mục dịch vụ và chương trình; 

b) Triển khai các công nghệ số: áp dụng các công nghệ y học thông minh, các thiết bị được kết nối và y học từ xa; quản lý hệ sinh thái số, triển khai nền tảng cung cấp dịch vụ dùng chung với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, các startup cung cấp dịch vụ; 

c) Tổ chức cung cấp dịch vụ: các quy trình kinh doanh và trình tự thực thi công việc; phân bổ chức năng và nhiệm vụ; việc tham gia của bệnh nhân nhiều hơn và phát triển tự phục vụ; tuân thủ các yêu cầu và tiêu chuẩn quy định; 

d) Quản lý đổi mới sáng tạo: dự báo các trường hợp sử dụng và trải nghiệm của khách hàng bằng các công cụ phân tích dự báo; hợp tác với các nhà cung cấp chăm sóc sức khỏe như phòng thí nghiệm đổi mới sáng tạo; đảm bảo thích ứng kinh doanh với những điều kiện mới.

Dưới góc độ vị trí của công dân bệnh nhân, công nghệ sức khoẻ thông minh bao gồm nhiều loại giải pháp: 

a) Trong phạm vi cơ sở y tế: cảm biến (sensors); phân phối thuốc (medicine dispensation); thuốc men thông minh (smart pills); phẫu thuật thông minh (smart surgeries); các thiết bị/mô phỏng ba chiều (holographic devices/simulation). 

b) Ngoài phạm vi cơ sở y tế: các thiết bị mang đeo được (wearables); các thiết bị đăng ký/ ghi nhận bệnh sớm (early registration devices); các công nghệ từ xa (remote technologies).

Cùng với đại dịch COVID-19 và việc áp dụng những biện pháp giãn cách xã hội tại hầu hết các quốc gia, hiện thế giới đã và đang phát triển nhiều công nghệ, và giải pháp nhằm chẩn đoán phát hiện sớm bệnh tật, chữa bệnh tại gia từ xa, nhờ các thiết bị thông minh cầm tay có kết nối Internet cùng các giải pháp tiện ích tương ứng. Sẽ không xa lắm thì việc chẩn đoán phát hiện sớm tại gia và từ xa (thậm chí cả việc điều trị các bệnh không phức tạp) sẽ là phổ biến, giúp giảm tải đáng kể tại các cơ sở y tế.

Các cơ sở y tế thông minh thì sao? Phòng khám hoặc bệnh viện thông minh là tổ chức y tế sử dụng các công nghệ số mới nhất để cải thiện chất lượng dịch vụ y tế, đơn giản hóa quy trình làm việc, giảm gánh nặng cho nhân viên và cuối cùng là tăng sự hài lòng của bệnh nhân. Cơ sở y tế "thông minh" có thể bao gồm nhiều "lớp" - từ ngoài cùng, đảm bảo cho bệnh nhân ở lại cơ sở y tế, đến bên trong, chẳng hạn, có thể theo dõi tình trạng của các hệ thống kỹ thuật, các thông số vi khí hậu, tùy thuộc vào mục đích của cơ sở, cung cấp tất cả hậu cần và bảo trì thiết bị. Đây là giải pháp phức hợp, các công nghệ vẫn đang được phát triển và gần như chưa bao giờ được thực thi đầy đủ cả.

Nhìn chung cơ sở y tế thông minh - đó là nền tảng công nghệ dành cho bác sĩ và bệnh nhân: giúp số hóa mọi thông tin liên quan đến việc lưu trú của bệnh nhân; cung cấp theo dõi liên tục về sức khỏe và vị trí của bệnh nhân đang điều trị; cho phép bệnh nhân nhận các dịch vụ bổ sung và do đó là những giá trị bổ sung; sử dụng giao diện trực quan và dễ sử dụng; cung cấp thông tin liên lạc giữa các nhân viên y tế và cung cấp cho họ tất cả các thông tin cần thiết, bất kể họ ở đâu; tối ưu hóa quy trình làm việc trong phòng khám. Các công nghệ của bệnh viện thông minh trực tuyến được phát triển có tính đến những tính năng sẽ có lợi cho bệnh nhân, nhân viên y tế và các tổ chức chăm sóc sức khỏe. Tức là bao gồm các hệ thống để đặt lịch hẹn hoặc nhập viện (bao gồm các mô-đun nhắc nhở hàng đợi và nhập viện điện tử), các giao thức từng bước để chuẩn bị các thủ tục, hướng dẫn tùy chỉnh để điều trị bệnh nhân, video đào tạo,... So với các hệ thống truyền thông thông thường, công nghệ thông minh có thể giảm đáng kể chi phí của các tổ chức và thời gian mà nhân viên dành cho các hoạt động truyền thông. Cơ sở y tế thông minh cho phép theo dõi sự tuân thủ của bệnh nhân với các yêu cầu đã được thiết lập, để kiểm soát vị trí và các thông số sức khỏe của họ. Một hệ thống như vậy có thể cải thiện các vấn đề lập kế hoạch, loại bỏ sự lãng phí thời gian của các bác sĩ và y tá, khi tất cả thông tin về tình trạng và hiện trạng tại của tất cả bệnh nhân luôn có sẵn, bất cứ nơi nào có nhân viên của một tổ chức y tế. Sự độc đáo của các công nghệ tại cơ sở y tế thông minh, nằm ở chỗ các nhân viên y tế và bệnh nhân tồn tại trong một không gian duy nhất, một không gian luôn có thể truy cập thông tin tạo điều kiện và cải thiện chất lượng điều trị, cũng như trạng thái tinh thần và thể chất của một số người, trong khi những người khác giúp đỡ họ làm giảm bệnh tật. Hệ thống y tế thông minh bao gồm cả các giải pháp phần mềm và thiết bị số hiện đại hoàn thiện cùng một mục tiêu - cho phép thay đổi hệ thống chăm sóc sức khỏe vì lợi ích của mỗi bệnh nhân. Đây là những chiếc giường thông minh có cảm biến đầu giường theo dõi tình trạng của bệnh nhân, đây là những ống truyền dịch được kiểm soát tập trung và đảm bảo tính chính xác và kịp thời của thuốc thông qua ống nhỏ giọt, đây là những cảm biến theo dõi vị trí của bệnh nhân và gửi báo động nếu bệnh nhân ngã hoặc thậm chí chỉ có nguy cơ ngã. Khái niệm cơ sở y tế "thông minh" dựa trên việc sử dụng các thiết bị IoT được tích hợp trong hầu hết các thiết bị y tế số hiện đại, bao gồm các thiết bị mang đeo được để theo dõi tình trạng của bệnh nhân làm việc trong một môi trường tương tác. Ngoài ra, các thiết bị có thể giúp bác sĩ kiểm soát các thông số chính của bệnh nhân: mạch, độ bão hòa oxy trong máu, nhiệt độ, áp suất, vị trí, thay đổi về vị trí. Ngoài hệ thống quản lý cơ sở hạ tầng kỹ thuật và ICT, nó có thể bao gồm các hệ thống tự động để giám sát hoạt động của thiết bị, nhận thuốc và vật tư,...

Việc phân tích dữ liệu (Data Analytics) có sử dụng AI và Big Data sẽ cho phép các hệ thống ICT cung cấp những khuyến cáo phù hợp dựa trên phân tích nâng cao dựa trên dữ liệu được thu thập tốt. Với những tiến bộ gần đây trong sự phát triển của công nghệ y tế thì bệnh nhân, bác sỹ và các nhân viên y tế được trao quyền quyết định nhiều hơn trong công tác chăm sóc sức khoẻ. Công nghệ sức khoẻ thông minh sẽ kết hợp và phát triển cùng với Data Analytics chắc chắn sẽ đóng góp nhiều tiện ích cho công tác chăm sóc sức khoẻ công dân.

Mô hình khám và chữa bệnh toàn thế giới hiện đang có nhiều dịch chuyển theo xu thế cá nhân hóa, di động và ưu tiên phòng ngừa theo hướng ứng dụng các công nghệ sức khỏe thông minh nhằm đem lại tối đa tiện ích cho công dân trong việc chủ động chăm sóc và bảo vệ sức khỏe.

(Bài đăng ấn phẩm in tạp chí TT&TT Số 7+8 Tháng 8/2020)

Uyển Thanh