Hội nhập kinh tế - phương thức của ASEAN

Thuật ngữ "hội nhập" thường được đưa ra xung quanh trong các cuộc họp và hội nghị ASEAN và được đưa vào các bài phát biểu của các nhà lãnh đạo ASEAN. Tuy nhiên, "hội nhập" chính bản thân nó thường được sử dụng để thể hiện một khát vọng cho một sự gắn kết khu vực lớn hơn, không phải là một thành công dễ dàng có thể đạt được.

Từ quan niệm của ASEAN 50 năm trước, hiệp hội đã phát triển và đã vượt qua mục đích ban đầu của nó là để ngăn chặn sự lây lan của chủ nghĩa cộng sản ở Đông Nam Á. Giờ đây, tổ chức đã sẵn sàng để đạt được một cái gì đó lớn hơn so với tổng thể các bộ phận của mình, và bước đầu tiên là hội nhập kinh tế.

Ý tưởng tích hợp các nền kinh tế thành viên ASEAN tạo nên ý nghĩa kinh tế hoàn hảo. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) kết hợp ở mức 2,53 nghìn tỷ đô la, với tổng giá trị thương mại là 2,82 nghìn tỷ đô la trong một khu vực có dân số 631 triệu người.

Đây là nền kinh tế lớn thứ ba ở châu Á và lớn thứ sáu trên thế giới và được dự báo là sẽ vươn lên vị trí thứ tư vào năm 2040. Tăng trưởng GDP bình quân của hiệp hội đã vượt quá 5,3% trong 8 năm qua – mức tăng trưởng toàn cầu vượt bậc. Một góc không đáng kể trên thế giới đã nở rộ thành một cộng đồng kinh tế sôi động và trở thành trung tâm thương mại hàng đầu thế giới.

Để nói rằng đây là khu vực có tiềm năng phát triển là điều cực kỳ rõ ràng. ASEAN đã hoàn thành đáng kể các mục tiêu của Kế hoạch chi tiết Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC - ASEAN Economic Community) 2015.

Mặc dù tự do hóa thương mại quốc tế đã mở ra nhiều cơ hội cho các nước thành viên ASEAN, có một số người hơi thận trọng về việc loại bỏ hoàn toàn các rào cản thương mại.

Phát biểu tại một hội nghị ở Singapore tháng trước, cựu Tổng thư ký ASEAN, ông Ong Keng Yong khi thảo luận về Cộng đồng kinh tế ASEAN cho rằng AEC có tầm quan trọng hàng đầu đối với khu vực vì môi trường tự do hoá thương mại sẽ trở nên khó khăn hơn.

Đây là lý do tại sao việc hoàn thành các hiệp định thương mại tự do khu vực (FTA), gần đây nhất là FTA ASEAN-Hồng Kông đang đi đúng hướng. Bên cạnh đó, Quan hệ đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) vẫn đang được đàm phán, để tăng cường hơn nữa quan hệ thương mại của ASEAN với các đối tác FTA khác của mình.

Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng RCEP sẽ chỉ thành công nếu ASEAN là một nền tảng kinh tế mạnh mẽ mà có thể đạt được nếu các nước thành viên cam kết hướng tới các mục tiêu của AEC.

Ông cho biết "Nếu không có Cộng đồng Kinh tế ASEAN ở cốt lõi, Quan hệ đối tác kinh tế toàn diện khu vực sẽ là vô nghĩa", ông nói.

Mục đích chính của Cộng đồng Kinh tế ASEAN là cuối cùng tạo ra một thị trường ASEAN duy nhất.

AEC 2025, được xây dựng trên AEC 2015 trước đó, thể hiện nguyện vọng của các thành viên ASEAN trong việc thực hiện tầm nhìn đó.

Tuy nhiên, ASEAN nên lưu tâm đến việc thực hiện chương trình nghị sự của mình. Theo Pascal Lamy, cựu Tổng giám đốc của Tổ chức Thương mại Thế giới, Khung Giám sát và Đánh giá AEC 2025 (M & E - Monitoring and Evaluation) là yếu tố quan trọng để đảm bảo đánh giá một cách đúng đắn tiến độ của Kế hoạch chi tiết AEC 2025.

Ông cho biết trong một bài báo được xuất bản bởi Ban Thư ký ASEAN “Việc đánh giá có thể được hưởng lợi từ một quy trình và cơ chế phổ biến thông tin có hệ thống và được nhắm mục tiêu tốt để nắm bắt các phản hồi của các bên liên quan. Theo dõi và đánh giá hiệu quả cũng có thể kích hoạt và thúc đẩy các thay đổi chính sách dựa trên bằng chứng trong ASEAN, phù hợp với động thái toàn cầu và khu vực, và quan trọng hơn là nhu cầu thay đổi của người dân”.

Chủ tịch ASEAN năm 2018 là Singapore, với sự tập trung vào nền kinh tế kỹ thuật số và thương mại điện tử, có thể giúp thúc đẩy triển vọng hội nhập kinh tế hơn nữa. Ví dụ, việc áp dụng Chương trình làm việc ASEAN về Thương mại điện tử 2017-2025 có thể thúc đẩy chính sách kỹ thuật số hiện tại của Singapore, được coi là tốt nhất trong khu vực. Bằng cách kết hợp AEC với tham vọng kỹ thuật số ngày càng tăng, khả năng dành cho ASEAN là từ nay trở đi là vô tận.

Cẩm Tú