Nhật Bản: chuyển đổi số và kiến tạo xã hội 5.0

Xã hội số - Ngày đăng : 09:45, 09/10/2022

Năm 2020, Nhật Bản xếp hạng 14 thế giới về Chỉ số Phát triển Chính phủ điện tử (EDGI) của Liên Hợp Quốc, trong đó riêng Chỉ số Tham gia điện tử (E-Participation Index), Nhật Bản xếp hạng 4/193 quốc gia.

Tác động của đại dịch COVID-19 đã khiến cho Nhật Bản nhận ra cần phải thực hiện Chuyển đổi số (CĐS) nhanh chóng để thích ứng với bối cảnh mới và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân. Số hóa trở thành một trong các ưu tiên cao nhất của Chính phủ Thủ tướng SUGA Yoshihide.

Vai trò của cơ quan CĐS và sáng kiến dữ liệu mở ở Nhật Bản

Trước đây, mỗi bộ, cơ quan và chính quyền địa phương tại Nhật Bản đã thúc đẩy số hóa riêng với kết quả là 1.700 chính quyền địa phương với 1.700 hệ thống được mua sắm và quản lý riêng biệt với trách nhiệm phân tán. Khi đại dịch COVID-19 xảy ra, việc quản lý các cuộc khủng hoảng sức khỏe bị cản trở bởi hệ thống hành chính lạc hậu và cồng kềnh và đã nhấn mạnh phương pháp này là không hiệu quả.

Năm 2021, Thủ tướng SUGA Yoshihide đã coi số hóa Nhật Bản là một trong những ưu tiên hàng đầu của Chính phủ. Cơ quan chuyển đổi số (Digital Agency-DA) được thành lập và ra mắt vào tháng 9/2021 góp phần cải cách văn hóa quản trị theo hướng người dùng thông qua số hóa. Cơ quan chuyển đổi số có quyền điều phối toàn diện mạnh mẽ, chẳng hạn như quyền đưa ra khuyến nghị cho các bộ và cơ quan khác. Thông qua việc sử dụng công nghệ số, Nhật Bản đang nhanh chóng thúc đẩy quá trình chuyển đổi số lấy con người làm trung tâm và không bỏ lại ai phía sau, góp phần mang lại hạnh phúc cho mọi cá nhân bằng cách cho phép các công dân lựa chọn đa dạng các dịch vụ số phù hợp với nhu cầu của họ.

Sứ mệnh của Digital Agency (DA) là “Số hóa thân thiện với con người: Không ai bị bỏ lại phía sau”. Theo đó, DA cố gắng tạo ra tương lai của Nhật Bản mà tất cả người dân có thể tự hào và hình dung ra một xã hội số, nơi các hình thức hạnh phúc đa dạng được hiện thực hóa.

Tầm nhìn của Digital Agency là: (i) Chính phủ với tư cách là một dịch vụ: Theo đó, DA cung cấp các dịch vụ tối đa hóa giá trị của trải nghiệm người dùng thông qua sự hợp tác hữu cơ với các chính quyền địa phương và quốc gia, khu vực tư nhân và tất cả các bên liên quan khác; (ii) Chính phủ với tư cách là một công ty khởi nghiệp: Theo đó, DA dẫn đầu quá trình chuyển

đổi số trên toàn xã hội một cách táo bạo và nhanh chóng, với sự tin tưởng lẫn nhau và học hỏi từ vô số thách thức bằng những tài năng đầy khát vọng từ các khu vực nhà nước và tư nhân.

Các giá trị của DA: (i) Đối với mỗi cá nhân: DA sẽ ưu tiên cung cấp các lợi ích và dịch vụ lấy người dùng làm trung tâm, đồng thời duy trì các tiêu chuẩn đạo đức cao nhất. DA cũng sẽ lắng nghe tiếng nói của số đông và quan tâm đến từng cá nhân để tạo ra một xã hội nơi mọi người đều có thể hưởng lợi từ xã hội số; (ii) Luôn luôn có mục đích: Theo đó, DA sẽ thách thức các giả định và hiện trạng một cách xây dựng, tích cực áp dụng các phương pháp và khái niệm mới và cố gắng giành vị trí lãnh đạo trên thế giới; liên tục nhắc nhở về các mục tiêu và có can đảm để quyết định từ bỏ và làm việc hiệu quả trong việc cung cấp công việc; (iii) Trên tất cả các vị trí: DA sẽ cộng tác như một nhóm bằng cách tôn trọng sự đa dạng, đồng cảm, học hỏi và bổ sung lẫn nhau; sẽ hành động với tư duy độc lập dựa trên sự tin tưởng lẫn nhau trong một môi trường cởi mở, linh hoạt và minh bạch; (iv) Tiếp tục thử thách bản thân để có sự năng động: DA sẽ hành động nhanh chóng và tìm kiếm phản hồi mà không quá theo đuổi sự hoàn hảo; sẽ tiếp tục thử thách bản thân để tạo ra tác động; sẽ áp dụng việc học hỏi từ những kinh nghiệm này và xem xét/sửa đổi các đề xuất giá trị của chúng tôi cho người dùng.

Ưu tiên chính sách của DA: “thiết kế tổng thể” bao gồm: Cải thiện mức độ thân thiện với người dùng của các dịch vụ công trực tuyến; Phát triển các chức năng chung như các ID, chứng chỉ và cơ sở hạ tầng như dịch vụ đám mây và mạng; Chiến lược dữ liệu toàn diện; Xây dựng năng lực số thông qua đào tạo và giáo dục; Cải cách quy định để cho phép sử dụng các công nghệ mới; Bảo mật khả năng truy cập; Đảm bảo an toàn và bảo mật; Thúc đẩy Nghiên cứu và Phát triển (R&D) và trình diễn; Kiểm tra và Đánh giá chương trình.

Nhật Bản: chuyển đổi số và kiến tạo xã hội 5.0 - Ảnh 1. — Hình 1: Tổ chức Cơ quan Số Nhật Bản (tháng 9/2021) Nguồn: Digital Agency (https://www.digital.go.jp)

Để triển khai Tầm nhìn số, Digital Agency đặt ra mục tiêu đạt được bốn sứ mệnh cơ bản: số hóa các thủ tục hành chính công, khuyến khích số hóa trên toàn xã hội, tạo cơ sở hạ tầng cần thiết để hỗ trợ số hóa trên tất cả các ngành và hiện thực hóa một xã hội số, nơi không ai bị bỏ lại phía sau. Trọng tâm để thực hiện mục tiêu đầu tiên là việc mở rộng việc sử dụng Thẻ mã số thuế (Tax identification) và Thẻ an sinh xã hội (My Number) của Nhật Bản.

DA đang quảng bá các thẻ mang số cá nhân gồm 12 chữ số được gán cho mỗi người dân ở Nhật Bản, như một cách để số hóa quyền truy cập vào các dịch vụ khẩn cấp của chính phủ, bao gồm các biện pháp chống lại đại dịch COVID-19. Nó cũng khuyến khích việc sử dụng chúng như một công cụ toàn diện để hoàn thiện các thủ tục hành chính và cải thiện hệ thống chia sẻ thông tin của các bộ, cơ quan và chính quyền địa phương. Ví dụ: thẻ được sử dụng với một ứng dụng chính phủ mới ra mắt gần đây để tạo hộ chiếu vắc xin kỹ thuật số để sử dụng tại các địa điểm như sân bay, nhà hàng và địa điểm tổ chức sự kiện. Các thẻ này cũng dùng để xác định các thủ tục hành chính liên quan đến an sinh xã hội, thuế và các biện pháp đối phó với thảm họa. Một chip IC nhúng có chứa chứng chỉ điện tử nhận dạng cá nhân cũng có thể được sử dụng để truy cập các

dịch vụ do các doanh nghiệp tư nhân cung cấp. Tuy nhiên, tỷ lệ đơn đăng ký thẻ My Number thấp đã cản trở việc sử dụng rộng rãi hơn. Theo Bộ Nội vụ và Truyền thông, từ tháng 10 năm 2015, khi hệ thống bắt đầu hoạt động, đến hết tháng 9 năm 2021, khoảng 48,7 triệu thẻ đã được phát hành, chỉ chiếm hơn 38% cư dân. Chính phủ đang tìm cách thúc đẩy phân phối, bao gồm kế hoạch cung cấp cho chủ thẻ điểm thưởng trị giá lên đến ¥ 20.000 Yên Nhật (khoảng 150 USD), với mục đích phát hành thẻ cho tất cả người dân vào cuối năm tài chính 2022.

Về chiến lược dữ liệu: Để khuyến khích số hóa trong cuộc sống hàng ngày, Digital Agency đang dẫn đầu trong việc tạo ra các hệ thống dịch vụ hành chính tiên tiến hơn đồng thời thúc đẩy điều phối dữ liệu giữa các lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe, giáo dục, phòng chống thiên tai, di chuyển, hợp đồng và định cư. Đặc biệt, chính phủ có kế hoạch hoàn thiện các biện pháp thúc đẩy hợp tác dữ liệu trong các lĩnh vực bán công như chăm sóc sức khỏe và giáo dục vào cuối tháng 3/2022.

Nhật Bản coi việc sử dụng rộng rãi dữ liệu là chìa khóa để giải quyết các vấn đề xã hội và đảm bảo môi trường cạnh tranh trong xã hội kỹ thuật số. Cốt lõi của chiến lược dữ liệu toàn diện là quảng bá dữ liệu mở, thông tin mà bất kỳ ai cũng có thể truy cập, sử dụng hoặc chia sẻ. Bằng cách công bố rộng rãi dữ liệu công khai, chính phủ mong muốn cải thiện cuộc sống của người dân và kích thích hoạt động kinh doanh, góp phần phát triển kinh tế và xã hội. Trọng tâm của chiến lược là phát triển các sổ đăng ký cơ sở chứa dữ liệu xã hội cơ bản, bao gồm dân số, tập đoàn, đất đai, tòa nhà và các chứng nhận được chính phủ và các tổ chức công khai.

Cơ quan kỹ thuật số sẽ cần hướng dẫn cách thức thiết lập các nền tảng và cơ sở đăng ký để cộng tác dữ liệu, nhưng nếu nó có thể thành công trong việc tạo ra một hệ sinh thái bền vững, trong đó dữ liệu luôn sẵn có với chi phí tối thiểu, thì lợi ích cho người dân, công ty và xã hội là toàn bộ sẽ rất lớn. Tuy nhiên, một thách thức to lớn sẽ là xây dựng mức độ tin cậy cần thiết của công chúng vào sự an toàn của các cơ quan đăng ký, bao gồm cả việc bảo vệ chống lại các cuộc tấn công mạng và bảo vệ thông tin cá nhân.

Nhật Bản: chuyển đổi số và kiến tạo xã hội 5.0 - Ảnh 2. — Hình 2: Sáng kiến dữ liệu mở của Nhật Bản Nguồn: Digital Agency (https://www.digital.go.jp)

Những bài học kinh nghiệm về CĐS của Nhật Bản

1. Tầm nhìn về Quốc gia Thành phố Vườn Kỹ thuật số (Vision for a Digital Garden City Nation): Đạt được Tích hợp và Chuyển đổi số Nông thôn - Đô thị

Để duy trì sự thịnh vượng trong tương lai ở các vùng xa xôi của Nhật Bản và khuyến khích nhiều người trên thế giới hiểu sâu hơn và kết nối với các vùng nông thôn của đất nước, Thủ tướng Kishida đã đưa ra Tầm nhìn về Quốc gia Thành phố Vườn Kỹ thuật số, nhằm mục đích đạt được tích hợp và chuyển đổi số nông thôn - thành thị. Tầm nhìn tập trung vào bốn sáng kiến rộng, như sau:

Đầu tiên là việc xây dựng cơ sở hạ tầng số trải dài đến mọi ngóc ngách của đất nước, bao gồm bốn mục tiêu sau: (i) Việc hoàn thành, trong khoảng ba năm, một siêu xa lộ số sử dụng cáp ngầm bao quanh các đảo của Nhật Bản; (ii) Việc xây dựng hơn một chục trung tâm dữ liệu khu vực trong khoảng 5 năm; (iii) Đưa cáp quang trở thành dịch vụ phổ cập vào năm 2030, với tỷ lệ bao phủ 99,9% hộ gia đình và; (iv) Đạt được vùng phủ sóng 5G cho 90% dân số Nhật Bản vào cuối năm tài chính 2023 (ngày 31/3/2024). Với những mục tiêu đó khi hoàn thành, người dân sẽ có thể sử dụng các dịch vụ số tốc độ cao, dung lượng lớn ở bất kỳ đâu trên đất nước Nhật Bản.

Sáng kiến thứ hai là phát triển và đảm bảo nguồn nhân lực hiểu biết về công nghệ. Với mục tiêu đạt được các kỹ năng số mạnh mẽ từ phía sinh viên đại học và những người được đào tạo nghề, v.v., sáng kiến sẽ thiết lập một chương trình đào tạo hàng năm 450.000 nhân sự chịu trách nhiệm thúc đẩy số hóa ở các khu vực địa phương, vào cuối tài khóa 2024 (ngày 31/3/2025), đạt tổng số 2,3 triệu vào năm 2026.

Sáng kiến thứ ba dựa trên hai sáng kiến đầu tiên nhằm cung cấp các dịch vụ số mới để giải quyết các vấn đề nông thôn. Ví dụ, các mục tiêu sau sẽ được hướng tới: (i) Hiện thực hóa một ngành nông nghiệp vào năm 2025, trong đó hầu hết nông dân trên cả nước sẽ thực hành “nông nghiệp thông minh” với công nghệ tiên tiến - bao gồm Trí tuệ Thông Minh (AI), Robot và Internet Vạn Vật (IoT) - để nâng cao hiệu quả và năng suất trước tình trạng thiếu lao động do dân số già; (ii) Thực hiện các sáng kiến mới về dịch vụ di chuyển trên khoảng 40% chính quyền địa phương trên toàn quốc, chẳng hạn như thiết lập các phòng khám di động để xóa bỏ sự chênh lệch về y tế giữa các khu vực; (iii) Đạt được chuyển đổi số ở khoảng 70% tất cả các công ty hậu cần, bao gồm cả việc sử dụng máy bay không người lái và rô bốt giao hàng tự động, vào năm tài chính 2025 (kết thúc vào ngày 31 tháng 3 năm 2026); (iv) Cung cấp một môi trường CNTT-TT giáo dục công bằng và được tối ưu hóa riêng cho từng trẻ em, bằng cách phân phối một thiết bị số cho mỗi học sinh đang đi học.

Mục đích là để trẻ em từ các hoàn cảnh khác nhau phát triển hơn nữa phẩm chất và năng lực của mình mà không ai bị bỏ lại phía sau; (v) Làm việc để hồi sinh các vùng xa xôi của đất nước thông qua công nghệ số, bằng cách thực hiện các hành động như thúc đẩy làm việc từ xa tại khoảng 60% tất cả các tổ chức công địa phương để tạo ra luồng người và công việc; (vi) Sử dụng các công cụ số để kết nối các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nước với các doanh nghiệp nước ngoài, nhằm giới thiệu rộng rãi và sâu rộng hơn thế mạnh của các sản phẩm Nhật Bản.

Nhật Bản: chuyển đổi số và kiến tạo xã hội 5.0 - Ảnh 3. — Hình 3: Chính sách ưu tiên để hiện thực hóa Xã hội số Nhật Bản Nguồn: https://www.digital.go.jp

Sáng kiến thứ tư sẽ thiết lập một hệ thống hỗ trợ nguồn nhân lực để thúc đẩy và hiện thực hóa một xã hội số, nơi không ai bị bỏ lại phía sau và nơi mọi người đều có thể tận hưởng những lợi ích của công nghệ số bất kể tuổi tác của họ, giới tính, hoặc vị trí địa lý, trong số các đặc điểm khác. Hệ thống sẽ bắt đầu vào năm tài chính 2022 (tức là từ tháng 4 năm 2022), với hơn 10.000 người ủng hộ số hóa trên toàn quốc và sẽ được mở rộng theo thời gian.

Bốn sáng kiến trên, sử dụng công nghệ số, sẽ hiện thực hóa môi trường nông thôn mới trên toàn quốc vừa thuận tiện, hấp dẫn vừa duy trì sự thịnh vượng, đồng thời sẽ hồi sinh Nhật Bản nói chung thông qua tăng trưởng từ dưới lên phát ra từ các khu vực này.

2. Chương trình chính sách ưu tiên để hiện thực hóa Xã hội số

Chương trình này cung cấp các biện pháp mà Chính phủ Nhật Bản sẽ nhanh chóng thực hiện với mức độ ưu tiên đưa đến Xã hội số (Đạo luật cơ bản về việc hình thành xã hội số). Các biện pháp được thực hiện bởi Cơ quan số nơi chủ động trong việc hiện thực hóa Xã hội số, cũng như của các bộ và cơ quan khác được quy định với thời hạn.

Chính phủ Nhật Bản sẽ nỗ lực thống nhất để số hóa toàn xã hội bằng cách tăng cường quan hệ đối tác và hợp tác giữa các bộ, cơ quan, chính quyền địa phương và doanh nghiệp. Cụ thể, chính phủ sẽ tích cực thúc đẩy các khái niệm “số hóa lấy con người làm trung tâm” và “số hóa không để ai bị bỏ lại phía sau”, cả hai đều nhằm mục đích gia tăng giá trị cho các dịch vụ khác nhau bằng cách tham gia vào các cải cách ưu tiên quan điểm của công chúng, đồng thời cho phép mọi người tham gia vào xã hội vào thời gian và địa điểm do họ lựa chọn, giúp họ thể hiện hết khả năng sáng tạo của mình. Do đó, hai khái niệm này sẽ tạo cơ sở cho chính sách số của chính quyền, tìm cách đóng góp vào việc tạo ra “hạnh phúc đa dạng”.

3. Xã hội 5.0 (Society 5.0): Xã hội lấy con người làm trung tâm

Về mặt định nghĩa, Society 5.0 được hiểu là “một xã hội lấy con người làm trung tâm, cân bằng giữa tiến bộ kinh tế với việc giải quyết các vấn đề xã hội bằng một hệ thống tích hợp cao giữa không gian mạng và không gian vật lý.”

Society 5.0 đã được đề xuất trong Kế hoạch Cơ bản về Khoa học và Công nghệ lần thứ 5 (The 5th Science and Technology Basic Plan) như một xã hội tương lai mà Nhật Bản mong muốn đạt được. Nó là bước phát triển tiếp theo của Xã hội săn bắn

và hái lượm (Society 1.0 Hunting & gathering), Xã hội nông nghiệp (Society 2.0 Agricultural), Xã hội công nghiệp (Society 3.0 Industrial) và Xã hội thông tin (Society 4.0 Information).

Nhật Bản: chuyển đổi số và kiến tạo xã hội 5.0 - Ảnh 4. — Hình 4: Quá trình phát triển từ Society 1.0 đến Society 5.0

Trong Xã hội thông tin - XHTT (Society 4.0 Information), việc chia sẻ kiến thức và thông tin xuyên suốt là không đủ và rất khó hợp tác bởi vì những gì mọi người có thể làm có giới hạn, nhiệm vụ tìm kiếm thông tin cần thiết từ những thông tin thừa và phân tích nó là một gánh nặng; lao động và phạm vi hành động bị hạn chế do tuổi tác và các mức độ khả năng khác nhau. Ngoài ra, do những hạn chế khác nhau về các vấn đề như giảm tỷ lệ sinh và dân số già và dân số địa phương giảm nên rất khó để đáp ứng một cách thỏa đáng. Cải cách xã hội (đổi mới) trong Society 5.0 sẽ đạt được một xã hội hướng tới tương lai, phá vỡ cảm giác trì trệ hiện có, một xã hội mà các thành viên tôn trọng lẫn nhau, vượt qua các thế hệ và một xã hội mà mỗi người và mọi người đều có thể lãnh đạo một cuộc sống năng động và thú vị.

Society 5.0 đạt được mức độ hội tụ cao giữa không gian mạng (không gian ảo) và không gian vật lý (không gian thực). Nếu như trong XHTT (Society 4.0 Information), mọi người sẽ truy cập vào một dịch vụ đám mây (cơ sở dữ liệu) trong không gian mạng thông qua Internet và tìm kiếm, truy xuất và phân tích thông tin hoặc dữ liệu thì trong Society 5.0, một lượng lớn thông tin từ các cảm biến trong không gian vật lý được tích lũy trong không gian mạng. Trong không gian mạng, dữ liệu lớn này được phân tích bằng trí tuệ nhân tạo (AI) và kết quả phân tích được phản hồi lại cho con người trong không gian vật lý dưới nhiều hình thức khác nhau.

Tương tự, trong XHTT, thông lệ phổ biến là thu thập thông tin qua mạng và nhờ con người phân tích. Tuy nhiên, trong Society 5.0, con người, vạn vật và hệ thống đều được kết nối trong không gian mạng và kết quả tối ưu do AI thu được vượt quá khả năng của con người được đưa trở lại không gian vật lý. Quá trình này mang lại giá trị mới cho ngành và xã hội theo những cách mà trước đây chưa thể làm được.

Nhật Bản: chuyển đổi số và kiến tạo xã hội 5.0 - Ảnh 5. — Hình 5: So sánh XHTT (Society 4.0) và Society 5.0

Society 5.0 cũng cân bằng giữa phát triển kinh tế và giải quyết các vấn đề xã hội. Theo đó, trước những thay đổi lớn của thế giới, các công nghệ mới như IoT, robot, AI và dữ liệu lớn, tất cả đều có thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển của xã hội, đang tiếp tục phát triển. Nhật Bản tìm cách biến Society 5.0 trở thành hiện thực với tư cách là một xã hội mới kết hợp những công nghệ mới này trong tất cả các ngành và hoạt động xã hội, đồng thời đạt được cả sự phát triển kinh tế và giải pháp cho các vấn đề xã hội.

Trong Society 5.0, giá trị mới được tạo ra thông qua đổi mới sẽ xóa bỏ khoảng cách khu vực, độ tuổi, giới tính và ngôn ngữ, đồng thời cho phép cung cấp các sản phẩm và dịch vụ phù hợp với nhu cầu cá nhân đa dạng và nhu cầu tiềm ẩn. Có như vậy mới có thể đạt được một xã hội vừa có thể thúc đẩy phát triển kinh tế vừa có thể tìm ra giải pháp cho các vấn đề xã hội. Tuy nhiên, để đạt được một xã hội như vậy sẽ không có những khó khăn và Nhật Bản dự định sẽ đối mặt trực tiếp với chúng với mục tiêu trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới đối mặt với những vấn đề thách thức để đưa ra một xã hội kiểu mẫu trong tương lai.

Society 5.0 sẽ mang lại một xã hội lấy con người làm trung tâm: Theo đó, Society 5.0 đạt được sự hội tụ tiên tiến giữa không gian mạng và không gian vật lý, cho phép AI dựa trên dữ liệu lớn và robot thực hiện hoặc hỗ trợ như một tác nhân và các điều chỉnh mà con người đã thực hiện cho đến nay. Điều này giải phóng con người khỏi những công việc và nhiệm vụ cồng kềnh hàng ngày mà họ không đặc biệt giỏi và thông qua việc tạo ra giá trị mới, nó cho phép chỉ cung cấp những sản phẩm và dịch vụ cần thiết cho những người cần chúng vào thời điểm họ cần từ đó tối ưu hóa toàn bộ hệ thống xã hội và tổ chức. Đây là một xã hội lấy mỗi người làm trung tâm chứ không phải là một tương lai được điều khiển và giám sát bởi AI và robot. Đạt được Society 5.0 với những thuộc tính này sẽ giúp không chỉ Nhật Bản mà cả thế giới nhận thức được sự phát triển kinh tế trong khi giải quyết các vấn đề xã hội quan trọng. Nó cũng sẽ góp phần đáp ứng các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) do Liên Hợp Quốc thiết lập.

Nhật Bản đặt mục tiêu trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới đạt được một xã hội lấy con người làm trung tâm (Society 5.0), trong đó mọi người đều có thể tận hưởng một cuộc sống chất lượng cao và tràn đầy sức sống. Nhật Bản thực hiện điều này bằng cách kết hợp các công nghệ tiên tiến trong các ngành công nghiệp và hoạt động xã hội đa dạng và thúc đẩy sự đổi mới để tạo ra giá trị mới.

Nhật Bản: chuyển đổi số và kiến tạo xã hội 5.0 - Ảnh 6. — Hình 6: Society 5.0: Sự cân bằng giữa phát triển kinh tế và giải quyết các vấn đề xã hội; lấy con người làm trung tâm

4. Thẻ My Number: Tích hợp nhiều dịch vụ và giảm thiểu các giấy tờ nhằm phục vụ cuộc sống tốt hơn của người dân

Theo Cơ quan Hệ thống Thông tin Chính quyền Địa phương Nhật Bản (J-LIS), My Number hoạt động bằng cách cấp cho người dân một mã số nhận dạng cá nhân để “cải thiện hiệu quả quản lý, nâng cao sự thuận tiện cho cộng đồng và nhận ra một xã hội công bằng hơn.” Với số lượng liên kết với các cơ quan nhà nước khác nhau quản lý an sinh xã hội, thuế và các biện pháp đối phó với thiên tai, cư dân có thể dễ dàng khai thuế, yêu cầu các dịch vụ trẻ em và hơn thế nữa mà không cần phải làm thủ tục giấy tờ riêng biệt.

Thẻ My Mumber là hình thức nhận dạng được chấp nhận, bao gồm chip IC hỗ trợ FeliCa cũng như thông tin và hình ảnh của chủ thẻ. Hiện tại, cư dân có thể truy cập mô-đun FeliCa RFID thông qua đầu đọc chuyên dụng trên PC hoặc NFC trên một số điện thoại thông minh Android.

Kể từ tháng 3/2021, thẻ My Number có thể được sử dụng thay cho giấy chứng nhận bảo hiểm y tế tại bệnh viện và các cơ sở y tế khác. Hơn nữa, bằng cách đăng ký thông qua cổng thông tin “Myna” chuyên dụng, cư dân có thể tiếp tục sử dụng thẻ của mình mà không cần phải nộp các thủ tục giấy tờ quan liêu thường được yêu cầu khi tình trạng của họ thay đổi, chẳng hạn như khi tìm việc làm, thay đổi công việc hoặc chuyển nơi cư trú. Các thẻ cũng tập hợp thông tin y tế về kỳ thi, thuốc và chi phí y tế, giúp cá nhân và các bác sĩ phục vụ họ dễ dàng truy cập và theo dõi dữ liệu liên quan đến sức khỏe cá nhân của họ. Ngoài ra, thẻ được liên kết với hệ thống Thuế điện tử của Cơ quan Thuế Quốc gia, cho phép chủ thẻ dễ dàng nhập chi phí y tế khi khai thuế. Tuy nhiên, việc triển khai cơ sở hạ tầng cần thiết, bao gồm cả đầu đọc thẻ, đã là một vấn đề và tính đến tháng 10 năm 2021, chưa đến 10% cơ sở y tế có thể chấp nhận thẻ My Number.

Các kế hoạch đang được thực hiện để trang bị điện thoại thông minh vào đầu năm 2023 với các chức năng cho phép thẻ My Number được sử dụng cho các mục đích như xác minh điện tử và cho phép chủ thẻ đăng ký trực tuyến cho dịch vụ chăm sóc trẻ em và các dịch vụ khác của thành phố. Thẻ cũng dự kiến sẽ được tích hợp với giấy phép lái xe và thẻ cư trú bắt đầu từ đầu năm 2025.

Chính quyền địa phương của thành phố Maebashi (tỉnh Gunma, vùng Kanto), đã sớm áp dụng Thẻ My Number để sử dụng trong các hệ thống giao thông công cộng. Theo đó, thành phố Maebashi đã phát triển một sáng kiến dành riêng cho thành phố nhằm hỗ trợ những cá nhân có thể bị hạn chế khả năng di chuyển, chẳng hạn như người cao tuổi, bằng cách cung cấp cho họ một nửa giá cước taxi. Để được giảm giá, tất cả những gì họ phải làm là đặt/quét Thẻ My Number trên máy tính bảng bên trong xe taxi. Một cuộc khảo sát người dùng cho thấy 86% trong số họ cảm thấy tiện lợi. Khoảng 20.000 hành khách hiện đang tận dụng nó hàng tháng.

Nhật Bản: chuyển đổi số và kiến tạo xã hội 5.0 - Ảnh 7. — Hình 7: Mẫu thẻ My Number của Nhật Bản

Nhật Bản: chuyển đổi số và kiến tạo xã hội 5.0 - Ảnh 8. — Hình 8: Sử dụng Thẻ My Number khi thanh toán dịch vụ và định danh tại thành phố Maebashi

Thành phố này cũng đang thí điểm sử dụng Thẻ My Number như một phần của dự án MaaS (Mobility as a Service) kết hợp xe buýt, taxi và các phương tiện giao thông khác vào một dịch vụ duy nhất. Bằng cách đồng bộ hóa thẻ chuyển tuyến có thể nạp tiền lại và hệ thống nhận dạng khuôn mặt với dữ liệu trên My Number Cards, dự án đang thử nghiệm các dịch vụ mới để cung cấp cho người dân thành phố chiết khấu tự động và cho phép họ đi xe buýt đơn giản thông qua nhận dạng khuôn mặt. Mục tiêu cuối cùng là tạo ra một cộng đồng nơi mọi người có thể đạt được các hoạt động hàng ngày của mình một cách thuận tiện hơn ngay cả khi không sở hữu ô tô.

Thành phố Maebashi cũng sử dụng Thẻ My Number để cung cấp thông tin sức khỏe bà mẹ và trẻ em, bao gồm cả tình trạng tiêm chủng. Ngoài ra, sử dụng thẻ My Number cho phép các tổ chức ytếxembảnquétvàcáchìnhảnhytếkhácdocác tổ chức khác sở hữu. Thành phố này cũng đang cân nhắc việc sử dụng thẻ này để chăm sóc y tế khẩn cấp và ứng phó với thảm họa trong tương lai.

Những sáng kiến đó sẽ mở ra hạnh phúc thực sự theo nghĩa rộng và toàn diện - điều mà sự phát triển kinh tế tuyệt đối có xu hướng bỏ qua. Bên cạnh việc hợp lý hóa các dịch vụ của chính phủ, mục tiêu của chuyển đổi số là mang lại cho mọi người nhiều thời gian hơn (thêm thời gian và tự do) để tận hưởng cuộc sống của họ một cách trọn vẹn hơn. Mô hình Maebashi có thể là sự khởi đầu của một làn sóng hồi sinh mới ở các vùng xa xôi của Nhật Bản, cả về mặt xã hội và kinh tế.

Tài liệu tham khảo:

1. Websites: Chính phủ Nhật Bản https://www.japan.go.jp;
Văn phòng Nội Các Chính phủ Nhật Bản (Cabinet Office, Government of Japan) www.cao.go.jp; Cơ quan Chuyển
đổi số Nhật Bản (Digital Agency) www.digital.co.jp; Trung tâm Quốc gia về sẵn sàng cho Sự cố và Chiến lược An ninh mạng (National center of Incident readiness and Strategy for Cybersecurity-NISC) https://www.nisc.go.jp/eng/index.html ...

2. Cơ quan Chuyển đổi số Nhật Bản (Digital Agency), Báo cáo “Chính sách Kỹ thuật số Nhật Bản (Japan’s Digital Policy), tháng 5/2022, https://www.digital.go.jp/policies/priority- policy-program

3. Cơ quan Chuyển đổi số Nhật Bản (Digital Agency), Báo cáo “Chương trình Chính sách Ưu tiên cho Hiện thực hóa Xã hội số (Priority Policy Program for Realizing Digital Society), https:// www.digital.go.jp/policies/priority-policy-program

4. Tầm nhìn cho Quốc gia Thành phố Vườn Kỹ thuật số: Đạt được Tích hợp và Chuyển đổi Kỹ thuật số Nông thôn-Đô thị (Vision for a Digital Garden City Nation: Achieving Rural- Urban Digital Integration and Transformation), https://www. japan.go.jp/kizuna/2022/01/vision_for_a_digital_garden_ city_nation.html

5. Văn Phòng Nội Các Chính phủ Nhật Bản (Cabinet Office, Government of Japan). Society 5.0, https://www8.cao.go.jp/ cstp/english/society5_0/index.html

6. Văn Phòng Nội Các Chính phủ Nhật Bản (Cabinet Office, Government of Japan). Báo cáo “Kế hoạch cơ bản về Khoa học, Công nghệ và Đổi mới Lần thứ 6” (The Sixth Science, Technology, and Innovation Basic Plan), 26/3/2021, https:// www8.cao.go.jp/cstp/english/sti_basic_plan.pdf

(Bài đăng ấn phẩm in Tạp chí TT&TT số 9 tháng 9/2022)