Năm Quý Mão bắt đầu vào ngày 22/01/2023 và kết thúc vào ngày 9/02/2024. Mão (con mèo) là con giáp đứng thứ 4 trong 12 con giáp. Trung Quốc, Hàn Quốc, Mỹ và nhiều quốc gia gọi đây là năm Thỏ, là biểu tượng của sự thông minh, tài trí, nhanh nhẹn.

Theo lịch trình phát hành tem bưu chính các nước, Việt Nam là một trong những quốc gia phát hành tem Tết Quý Mão sớm nhất. Đài Loan cũng phát hành bộ tem này vào ngày 1/12/2022. Tiếp theo là Bưu chính New Zealand phát hành vào ngày 7/12/2022, các nước khác phát hành trong tháng 12/2022 và trong tháng 1/2023, trước ngày đầu năm mới năm Quý Mão là ngày 22/01/2022.

Gửi gắm ý nghĩa và hướng về tương lai

Trung Quốc đã phát hành tem con giáp hàng năm kể từ năm Thân 1980. Năm nay, Bưu chính Trung Quốc đã phát hành một bộ hai con tem đặc biệt để chào mừng Năm con thỏ của Trung Quốc.

Một trong những con tem mô tả một con thỏ xanh được nhân cách hóa đang cầm bút ở tay phải và một chữ cái ở tay trái, tượng trưng cho việc vẽ một bản thiết kế cho năm mới, vì "thỏ xanh" được phát âm tương tự như "bản thiết kế" trong tiếng Trung Quốc.

Con tem còn lại có hình ba chú thỏ chạy vòng tròn, hàm ý cho “vòng tròn cuộc sống” cũng như sự sum họp, hạnh phúc của gia đình. Phần nền phía sau ba chú thỏ được trang trí hoa văn thể hiện câu chuyện truyền thuyết “thỏ ngọc ngậm thuốc nam” gửi gắm những lời chân thành cầu mong quốc thái dân an.

Các con tem được họa sĩ và nhà thiết kế nổi tiếng người Trung Quốc là Huang Yongyu thiết kế. Sinh năm 1924, hoạ sỹ Huang là giáo sư và trưởng khoa in ấn tại Học viện Mỹ thuật Trung ương.

Trong khi đó, Bưu chính Hồng Kông, Ma Cao, Đài Loan cũng đã phát hành bộ tem đặc biệt "năm con thỏ". Bưu chính Hồng Kông với 4 con tem và một tờ tem nhỏ thể hiện hình con thỏ tốt lành trong các nghề thủ công truyền thống khác nhau - để báo trước một năm tràn đầy may mắn và hạnh phúc.

Bộ tem của Ma Cao được mô tả là “thanh lịch và xinh đẹp” theo phong cách tranh mực truyền thống của Trung Quốc và thể hiện bốn con thỏ, con ở giữa để lộ bộ lông màu xám và trắng.

Tem Australia thể hiện phúc - lộc - thọ

Được họa sĩ người Trung Quốc từng đoạt giải thưởng Chrissy Lau thiết kế, bộ tem "Năm Mão 2023" do Bưu chính Australia (Australia Post) phát hành gồm 3 mẫu tem: “Thỏ may mắn”, “Thỏ thịnh vượng” và “Thỏ trường thọ” - ba nhân vật cổ xưa của Trung Quốc.

Mẫu tem có hình thỏ may mắn (fortune rabbit) lấy cảm hứng từ chữ Phúc, vị thần may mắn và hạnh phúc. Chú thỏ này được thể hiện với hình ảnh là một học giả đang cầm một cuộn giấy, đi cùng với một chú thỏ con, một học trò.

Mẫu tem có hình thỏ thịnh vượng được lấy cảm hứng từ Lộc, vị thần thịnh vượng. Lộc đại diện cho một người có đẳng cấp và tầm ảnh hưởng. Mẫu tem thể hiện hình con thỏ cầm quyền trượng Ru Yi của quyền lực và may mắn và một thỏi vàng, tượng trưng cho sự giàu có.

Mẫu tem có hình thỏ trường thọ được lấy cảm hứng từ vị thần trường thọ (Shou Xing (Shou). Thông thường chúng ta thấy hình ảnh chiếc gậy dùng để chống để đi lại, thì trong mẫu tem này đó là củ cà rốt cùng với quả mơ tượng trưng cho lời chúc thành công.

Tem màu sắc của Mỹ, Pháp 

Năm 2023, Bưu chính Mỹ phát hành con tem thứ tư trong số 12 con tem trong loạt tem Tết Nguyên đán mới nhất.

Sử dụng màu đỏ, hồng và tím làm màu chủ đạo - được cho là màu may mắn cho những người sinh năm Mão - chiếc mặt nạ thỏ nghệ thuật trong mẫu tem bưu chính năm mèo của Mỹ kết hợp các yếu tố mang ý nghĩa tượng trưng. Một số hoa văn được thể hiện theo phong cách dệt may châu Á cũng như những bông hoa màu xanh lá cây tượng trưng cho mùa xuân đến, cũng là tín hiệu của Tết Nguyên đán. Mặt trăng ở chính giữa đầu thỏ đề cập đến âm lịch dựa trên Tết Nguyên đán và các chủ đề thiên thể của cung hoàng đạo.

Tem năm mèo hay con thỏ đang của Mỹ được phát hành dưới dạng tem vĩnh cửu (Forever®).

Trong khi đó, tại Pháp, công ty Bưu chính La Poste cũng vừa phát hành hai con tem kỷ niệm đánh dấu năm Quý Mão 2023. Những con tem do nghệ sĩ Trung Quốc Chen Jianghong thiết kế, được đánh dấu bằng các ký tự "năm con thỏ" bằng cả tiếng Trung và tiếng Pháp.

Với hình ảnh một chú thỏ đang cúi mình trên nền màu hồng, con tem này dành cho dịch vụ thư tín nội địa ở Pháp với mệnh giá 1,16 euro (1,26 USD). Cái mẫu tem còn lại là một con thỏ đang ngước nhìn trên nền mặt trăng, dành cho dịch vụ thư tín quốc tế với mệnh giá 1,8 euro.

Ấm áp tình đoàn viên trên tem Tết của Việt Nam

Bộ tem “Tết Quý Mão” năm 2023 gồm 2 mẫu tem và 1 blốc được Bộ TT&TT phát hành vào ngày 1/12/2022. Bộ tem do họa sĩ Nguyễn Quang Vinh thiết kế, trong đó, mẫu tem có giá mặt 4.000 đồng và 15.000 đồng, blốc có giá mặt 15.000 đồng; khuôn khổ tem 37mm x 37mm, khuôn khổ blốc 80mm x 80mm (hình thoi).

Theo bà Ngô Hoài Thanh, Trưởng Ban Tem bưu chính, Tổng Công ty Bưu điện Việt Nam, hình ảnh Mão (con mèo) trên tem được thể hiện theo phong cách hiện đại, đường nét dứt khoát, mạnh mẽ nhưng cũng thể hiện sự mềm mại, uyển chuyển.

Ở trung tâm mẫu tem thứ nhất là hình ảnh mèo mẹ và hai chú mèo con đang quấn quýt, vui đùa. Mèo mẹ ôm và cõng mèo con trên lưng, cũng như biết bao người mẹ trên cuộc đời: Vừa bao dung ôm trọn con vào lòng, bảo vệ con trước giông tố, sóng gió; vừa sẵn sàng “cõng” con, cùng con vượt bao khó khăn, vất vả trong cuộc sống.

Hình ảnh mèo cha ở mẫu tem thứ hai được khắc họa trên nền tem màu xanh sắc lạnh, tạo liên tưởng đến hình ảnh người cha đầy mạnh mẽ, có phần “đơn độc”, một mình gánh vác cả “thế giới” trên lưng để bảo vệ sự bình yên cho gia đình nhỏ của mình.

Các chú mèo trong hai mẫu tem được sắp xếp đối xứng, hướng vào nhau như mong ước về sự đoàn viên, sum vầy ngày Tết đã được thể hiện trên mẫu blốc tem. Khung cảnh ấm áp của gia đình mèo gợi cho người xem một nỗi nhớ nhung như thúc giục mọi người hãy nhanh nhanh sắp xếp công việc, bắt chuyến tàu Tết để về với gia đình, tận hưởng những phút giây hạnh phúc bên người thân yêu.

Ngoài ra, các hình ảnh quen thuộc của ngày Tết như hoa đào, hoa mai, bánh chưng, bánh dày và bao lì xì đỏ… đều được thể hiện trên tem. Đàn chim én tung bay được khắc họa trên nền blốc tem báo hiệu một năm mới rộn ràng, đầy hứa hẹn sắp đến.

Được biết, đây là bộ tem thứ tư trong chuỗi tem Tết 12 con giáp do họa sĩ Nguyễn Quang Vinh thực hiện (trước đó là tem Nhâm Dần 2022, Tân Sửu 2021, Canh Tý 2020).

Theo họa sĩ Nguyễn Quang Vinh, điểm tương đồng giữa các bộ tem Tết là đều thể hiện linh vật là con giáp của từng năm, cùng với những nét đặc trưng của Tết Việt. Tuy nhiên, mỗi mẫu tem cũng có những điểm riêng, thậm chí, nhiều chi tiết, hình ảnh lần đầu tiên được đưa lên tem bưu chính.

“Điều tâm đắc nhất đối với tôi khi thiết kế bộ tem “Tết Quý Mão” lần này là đã có một bộ tem khắc họa rõ nét tình cảm gia đình. Mèo con được mẹ cõng, vòng tay ôm mẹ, biểu hiện tình mẹ con quấn quýt. Còn tay mèo bố đặt lên vai mèo mẹ như an ủi, miệng thủ thỉ vào tai mèo mẹ, thể hiện rõ tình nghĩa vợ chồng tào khang ấm áp. Có thể nói đây là bộ tem diễn tả tình cảm rõ nét nhất trong 4 bộ tem Tết đã phát hành do tôi thiết kế”, họa sĩ Nguyễn Quang Vinh chia sẻ thêm.

Theo danh mục tem bưu chính Việt Nam, có khá nhiều mẫu tem về mèo, gồm 2 loại chính là mèo rừng và mèo nhà. Mèo rừng có 3 mẫu trong 3 bộ: bộ mã số 274 phát hành năm 1973, bộ mã số 434 và 458 phát hành năm 1984 đều khá đẹp, sinh động về tư thế và màu sắc.

Mèo nhà cũng có 3 bộ khá đa dạng và phong phú về chủng loại. Năm 1986, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ mã số 493 có 7 mẫu, chủ yếu giới thiệu đầu và mặt các loại mèo phổ biến, hình vẽ đẹp, mềm mại, nêu được nét đặc sắc của mỗi loài, đặc biệt có một con mèo mắt đỏ khá hiếm. 2 bộ còn lại vẽ toàn thân mèo.

Bộ mã số 356 năm 1979 gồm 8 mẫu do họa sĩ Trần Ngọc Uyển thiết kế, giới thiệu các giống mèo mướp, tam thể, mèo khoang, mèo đốm vần, mèo mướp đốm, mèo vàng, mèo xiêm và mèo vân ám.

Bộ mã số 590 phát hành năm 1990, gồm 7 mẫu của họa sĩ Võ Lương Nhi cũng giới thiệu nhiều loài, màu sắc, tư thế nằm, ngồi, đứng khác nhau, bố cục đẹp.

Đặc biệt, hình ảnh các chú mèo cũng 3 lần được Bưu chính Việt Nam đưa lên tem tết vào các năm 1999 (Tết Kỷ Mão), 2011 (Tết Tân Mão) và 2023 (Tết Quý Mão). Tem Tết được phát hàng năm như lời chúc về một năm mới trăm điều an khang, vạn điều may mắn, mã đáo thành công, lộc đến nhà nhà. Cầm trên tay tờ tem Tết, cùng bàn luận tem năm nay có gì lạ, có gì hay, đó không đơn thuần chỉ là niềm vui, mà còn là một nét văn hóa đã dần được hình thành.

Từ chu kỳ thiết kế tem Tết theo 12 con giáp lần thứ nhất, họa sĩ Nguyễn Thị Sâm đã lựa chọn lối thể hiện theo hướng kết hợp với hội họa dân gian và phong cách của dòng hội họa xa xưa cho bộ tem Tết Kỷ Mão 1999 khi thiết kế theo phong cách tranh dân gian Hàng Trống, Đông Hồ. Bộ tem gồm 2 mẫu và 1 blốc tem do họa sĩ thiết kế.

Bộ tem Tết Tân Mão do họa sĩ Nguyễn Du - Công ty Tem thiết kế được phát hành ngày 01/12/2010. Bộ tem được lựa chọn trong cuộc thi thiết kế tem Tết thực hiện từ năm 2005 (bắt đầu chu kỳ thứ 2). Bộ tem được thiết kế theo lối thể hiện chắt lọc từ dòng tranh dân gian nhưng theo phong cách trổ giấy và mô phỏng trên đồ họa vi tính. Đây là phong cách rất độc đáo bắt nguồn từ Trung Quốc từ hơn 1000 năm nay (từ thời nhà Tống năm 618 trước Công nguyên), các bức tranh trổ giấy được hoàn thiện bằng bàn tay khéo léo của người nghệ nhân chỉ dùng dao, kéo để tạo hình.

Bộ tem Tết Tân Mão 2011 được in 2 mẫu tem rời trong bố cục hài hoà, chặt chẽ. Mẫu 1 nền tem màu vàng cùng các nét vân mây tạo điểm nhấn cho hình ảnh mèo bố uy nghi, bao dung thể hiện người trụ cột trong gia đình. Hình ảnh mẫu 2 là hình ảnh mèo mẹ và mèo con trong tư thế bao bọc, che chở - thể hiện tình mẫu tử tượng trưng cho sự sinh sôi, nảy nở tràn trề ước vọng của mùa xuân. Trên mỗi mẫu tem mèo còn ẩn hiện sắc màu sinh động./.

Hoàng Linh