Đặc biệt, sự ra đời của ChatGPT là một bước tiến lớn, có thể ảnh hưởng trực tiếp đến phương pháp dạy và học, do đó ngành giáo dục cần phải thích nghi, thay đổi hoàn toàn phương thức giáo dục truyền thống, tận dụng công nghệ để phát triển.

Nên để người học trải nghiệm, tìm hiểu ChatGPT

Trao đổi tại phiên thảo luận “Trí tuệ nhân tạo trong bối cảnh đổi mới giáo dục” nằm trong khuôn khổ buổi tọa đàm “ChatGPT, trí tuệ nhân tạo - lợi ích và thách thức đối với giáo dục”, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Hoàng Minh Sơn chia sẻ, nhiệm vụ của ngành Giáo dục không chỉ chia sẻ thông tin mà còn chia sẻ kiến thức, tri thức.

Từ trước đến nay ngành Giáo dục vẫn thực hiện sứ mạng này, phát triển tri thức, chia sẻ, lan tỏa tri thức. Càng chia sẻ nhiều tri thức thì càng làm giàu cho mọi người dân, cho xã hội. Tri thức không bị bào mòn đi, càng chia sẻ càng phát triển.

Công nghệ phát triển và dần làm thay chúng ta một số việc. Thứ nhất là xử lý dữ liệu, chia sẻ dữ liệu. Các nhà báo hiện nay phải dùng công nghệ chia sẻ thông tin và nó bắt đầu một phần giúp chúng ta tổng hợp, chia sẻ kiến thức. Có thể đâu đó chúng ta mong chờ AI làm được đúng như cái tên của nó. Tuy nhiên, nếu nhìn nhận đúng thì ChatGPT đáng ra chỉ gọi là kiến thức nhân tạo thôi chứ đến AI còn là một con đường dài. Chúng ta không nghĩ nó làm được tất cả thay con người.

Với ngành Giáo dục, chủ thể vẫn là người thầy nhưng không phải chỉ người thầy với những bài giảng mà chúng ta còn có công nghệ. Công nghệ giáo dục nổi lên từ nhiều năm nay, và đỉnh cao là câu chuyện dạy - học trực tuyến và ứng dụng công nghệ AI.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn nhìn nhận, sự phát triển của AI là một cơ hội rất lớn mà chúng ta cần phải có những chính sách kịp thời. Tuy nhiên, tất cả những cái mới còn nhiều sự thay đổi và còn nhiều tiến bộ mà không chính sách nào có thể nhìn thấy tương lai lâu dài, nhưng trước hết chúng ta phải bắt đầu thay đổi nhận thức, cách nhìn nhận, cách đón nhận những công nghệ này. Chúng ta không quá hào hứng nhưng cũng không quá lo ngại, hay hoảng sợ. Cách tốt nhất để hiểu nó chính là sử dụng nó.

“Công cụ này có sẵn và toàn thể hơn 20 triệu học sinh và 1,5 triệu nhà giáo, các nhà quản lý giáo dục hãy dùng, hãy cảm nhận, hãy trải nghiệm để hiểu hơn về ChatGPT”, Thứ trưởng nhấn mạnh, đồng thời bày tỏ mong muốn các nhà trường, các tổ chức sau khi đã dùng, đã trải nghiệm rồi sẽ thảo luận tiếp, làm rõ hơn lợi ích mà ChatGPT mang lại và tương lai phát triển của ChatGPT cũng như những công nghệ khác. Từ đó, các cơ quan quản lý Nhà nước, Bộ GD&ĐT và các cấp ban ngành khác sẽ có những chính sách lâu dài và kịp thời.

Theo Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn, trong các nhà trường, việc hình thành các trung tâm dạy học xuất sắc là rất cần thiết, trung tâm thiết kế dạy và học, hỗ trợ dạy và học chứ không chỉ có những người thầy đơn độc như từ trước đến nay, từ soạn bài giảng, giáo án, sách giáo khoa, giáo trình, lên lớp giảng dạy, kiểm tra đánh giá…

"Chúng ta có công nghệ, chúng ta hãy giúp các nhà giáo giảm bớt những công việc này và đưa công nghệ vào giáo dục để tăng năng suất, hiệu quả và chất lượng cũng như là bình đẳng trong giáo dục. Bộ GD&ĐT sẽ hướng tới tất cả những hoạt động này", Thứ trưởng Bộ GD&ĐT chia sẻ.

ChatGPT – cơ hội đổi mới cho ngành Giáo dục

Nhìn nhận ChatGPT như một cơ hội cho ngành giáo dục, chia sẻ tại phiên thảo luận “Trí tuệ nhân tạo trong bối cảnh đổi mới giáo dục”, PGS.TS Trần Thành Nam, Chủ nhiệm Khoa Các khoa học giáo dục, Đại học (ĐH) Giáo dục, ĐH Quốc gia Hà Nội cho rằng, ChatGPT có thể giải phóng giáo viên khỏi các công việc mang tính chất lặp đi lặp lại. Đây là cơ hội để chúng ta chuyển đổi một cách triệt để, như tập trung thay đổi dạy học từ nội dung sang năng lực, dạy kiến thức sang dạy người. Nếu sử dụng ChatGPT hợp lý có thể tạo ra các tài liệu cá nhân hóa cho mỗi học sinh.

Trong khi đó, ông Nguyễn Bảo Quốc, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT TP. Hồ Chí Minh nhìn nhận, AI giúp cho thầy cô có nhiều cơ hội tiếp cận kiến thức, tuy nhiên, thầy cô cũng cần có phương pháp để học sinh có thể phát huy được những thế mạnh, phẩm chất, năng lực của mình mà không bị lệ thuộc quá nhiều vào công nghệ.

Bên cạnh những lợi ích mà công nghệ này mang lại, thì bài toán được đặt ra là, liệu ứng dụng CNTT có ảnh hưởng đến vai trò của thầy cô không? Đây cũng là câu hỏi được nhiều người quan tâm. Về vấn đề này, GS. TS. Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn cho biết, vai trò dẫn dắt của người thầy là không thể thay thế nhưng phải thay đổi.

"Tôi cũng tò mò thử nghiệm ChatGPT và đặt ra câu hỏi giống như đang hỏi vấn đáp với học sinh nhưng khi tôi hỏi xoáy thêm thì phần mềm không trả lời được. Để Chat GPT như một chuyên gia, học viên nghiên cứu, khám phá những đề tài mới mẻ thì tôi nghĩ là không. Nếu đánh giá Chat GPT dưới góc độ hỏi đáp trả lời với kiến thức phổ thông, thường thức thì tôi đánh giá là tốt, nhưng để sáng tạo luận văn, luận án hay công trình nghiên cứu thì không. Nhưng dù vậy không có nghĩa là chúng ta không thay đổi. Giáo viên, giảng viên cũng ý thức rất cao về việc học viên có thể thu thập kiến thức ở nhiều nơi, đôi khi họ có thể vượt trội về lượng kiến thức đơn lẻ", ông Tuấn cho biết thêm.

Chúng ta không nên quá lo lắng, hoảng sợ hay hoang mang nhưng rõ ràng chúng ta phải nhìn nhận để thay đổi cả về chính sách cũng như thực tiễn.

Ở góc độ quản lý, ông Tuấn cho rằng: “Cần có lộ trình nhất định đối với việc ứng dụng công nghệ nhân tạo vào đổi mới giáo dục. Sự nhất quán trong quản lý cũng rất quan trọng. Đây cũng được xem là cơ hội tiếp tục đổi mới nhận thức trong đội ngũ giáo viên về yêu cầu dẫn dắt, khả năng truyền thụ. Vai trò dẫn dắt của người thầy không thể thay thế nhưng sẽ phải thay đổi. Chúng ta nên nhìn nhận sự thay đổi cả về chính sách và thực tiễn. Với giáo viên phải biết tận dụng các thế mạnh của công nghệ, thực hiện công tác kiểm tra đánh giá qua tư duy phản biện. Quan trọng nhất là việc chuyển từ giảng dạy theo kiến thức cũ sang việc ta sẽ tổ chức các phương pháp giúp các em có môi trường học tập tốt hơn”.

Trong bối cảnh sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, Bộ GD&ĐT và ngành đã chủ động tìm hiểu và nhận thức rõ cơ hội cũng như thách thức đặt ra của ChatGPT và AI đối với giáo dục.

Chia sẻ tại buổi tọa đàm, GS. TS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cũng nhấn mạnh để khai thác triệt để mặt tích cực và hạn chế mặt tiêu cực của công nghệ AI, cách tốt nhất là làm chủ công nghệ bằng cách tạo hành lang chính sách, pháp lý để tạo cơ hội thuận lợi cho việc sử dụng công nghệ AI hay ChatGPT vào thực tiễn đời sống.

Đồng thời, xây dựng hạ tầng số và đảm bảo thu hẹp khoảng cách giữa vùng khó khăn và phát triển; Phát triển CSDL đối với ngành giáo dục; Đào tạo đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên để thích ứng tốt hơn với công nghệ nói chung và các công cụ AI trong tương lai; Xây dựng khung năng lực số cho học sinh; Chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao để chuẩn bị công cuộc đổi mới sáng tạo trong công nghệ của tất cả các cơ sở giáo dục.

Nhấn mạnh về vấn đề này, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn cũng khẳng định: “Ứng dụng công nghệ để làm sao chúng ta hạn chế những mặt trái, sự lệ thuộc vào công nghệ, công cụ và để làm sao cuối cùng mở rộng được cơ hội tiếp cận giáo dục chất lượng cao của người học, giảm chi phí trong giáo dục để mọi người dân có thể tiếp cận được nền giáo dục chất lượng tốt. Và tất cả chính sách cũng đều hướng đến ý nghĩa đó để giữ cho nền giáo dục trong sạch ở mọi nơi, duy trì đạo đức trong nhà trường. Đó là những chính sách mà Bộ GD&ĐT sẽ nghiên cứu để điều chỉnh. Chúng ta còn rất nhiều thời gian và cũng sẽ hào hứng chờ đợi những phát triển công nghệ mới trong thời gian tiếp theo”./.

Tâm An