Tại Hội nghị thượng đỉnh thường niên tại Hiroshima, Nhật Bản từ 19 – 21/5, các nhà lãnh đạo G7 đã nhấn mạnh trong tuyên bố các cách tiếp cận để đạt được tầm nhìn và mục tiêu chung về AI đáng tin cậy có thể khác nhau. Các quy tắc đối với các công nghệ số như AI phải "phù hợp với những giá trị dân chủ chung”.

Thỏa thuận được đưa ra sau khi Liên minh châu Âu (EU), tham gia vào G7, tiến gần hơn trong tháng này để thông qua luật điều chỉnh công nghệ AI, có khả năng là luật AI toàn diện đầu tiên trên thế giới có thể tạo thành tiền lệ trong các nền kinh tế tiên tiến.

"Chúng tôi muốn các hệ thống AI phải chính xác, tin cậy, an toàn và không phân biệt đối xử, bất kể nguồn gốc của chúng", Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết ngày 19/5.

Theo các nhà lãnh đạo G7, cần ngay lập tức nắm bắt các cơ hội và thách thức của AI tạo sinh, một công nghệ được phổ biến bởi ứng dụng ChatGPT.

ChatGPT của OpenAI đã thúc đẩy Elon Musk và một nhóm chuyên gia AI đưa ra cảnh báo hồi tháng 3, kêu gọi tạm dừng 6 tháng trong việc phát triển các hệ thống mạnh hơn, với lý do rủi ro tiềm ẩn cho xã hội. Một tháng sau, các nhà lập pháp EU kêu gọi các nhà lãnh đạo thế giới tìm cách kiểm soát các công nghệ AI, nói rằng chúng đang phát triển nhanh hơn dự kiến.

Mỹ cho đến nay đã thực hiện một cách tiếp cận thận trọng trong việc quản lý AI, với việc Tổng thống Joe Biden vào tháng trước cho biết vẫn còn phải xem liệu AI có nguy hiểm hay không. Sam Altman, CEO của MSFT.O OpenAI do Microsoft hậu thuẫn, đã nói với hội đồng Thượng viện Mỹ rằng nước này nên xem xét những yêu cầu cấp phép và thử nghiệm để phát triển các mô hình AI.

Nhật Bản, Chủ tịch G7 năm nay, thậm chí còn tỏ ra cởi mở hơn, cam kết hỗ trợ việc áp dụng AI trong công chúng và công nghiệp đồng thời giám sát các rủi ro của nó. Thủ tướng Fumio Kishida nói với hội đồng AI của chính phủ vào tuần trước: “Điều quan trọng là phải giải quyết đúng đắn cả những tiềm năng và rủi ro”.

Các cách tiếp cận đối với AI của các quốc gia phương Tây trái ngược với chính sách hạn chế của Trung Quốc. Cơ quan quản lý không gian mạng của nước này hồi tháng 4 đã công bố dự thảo những biện pháp để điều chỉnh các dịch vụ do AI cung cấp có tính tổng quát với các giá trị xã hội chủ nghĩa cốt lõi.

Trong khi thừa nhận sự khác biệt về cách AI nên được điều chỉnh, các nhà lãnh đạo G7 đã đồng thuận lập ra diễn đàn cấp bộ trưởng có tên là "quy trình AI của Hiroshima" (Hiroshima AI process) để thảo luận về những vấn đề xung quanh AI tạo sinh như bản quyền và thông tin sai lệch vào cuối năm nay.

Các nhà lãnh đạo cũng kêu gọi các tổ chức quốc tế như Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) xem xét, phân tích tác động của việc phát triển chính sách.

Hội nghị thượng đỉnh G7 diễn ra sau cuộc họp của các bộ trưởng kỹ thuật số G7 vào tháng trước, nơi các thành viên của nhóm - Mỹ, Nhật Bản, Đức, Anh, Pháp, Ý, Canada và EU - cho biết nên áp dụng các quy tắc AI "dựa trên rủi ro".

EU và Mỹ cũng dự kiến sẽ trao đổi quan điểm về các công nghệ mới nổi tại Hội đồng Thương mại và Công nghệ ở Thụy Điển vào ngày 30 - 31/5/2023.

Tiềm năng của các công nghệ mới

Theo tuyên bố G7, các nhà lãnh đạo G7 cũng khẳng định tiềm năng của những công nghệ nhập vai và thế giới ảo như siêu dữ liệu để mang lại cơ hội đổi mới, trong tất cả các lĩnh vực công nghiệp và xã hội, cũng như thúc đẩy tính bền vững. Vì mục đích này, các thách thức về quản trị, an toàn công cộng và nhân quyền cần được giải quyết ở cấp độ toàn cầu.

Các nhà lãnh đạo G7 giao nhiệm vụ cho các bộ trưởng liên quan xem xét các cách tiếp cận chung trong lĩnh vực này, bao gồm cả về khả năng tương tác, tính di động và tiêu chuẩn, với sự hỗ trợ của OECD. “Chúng tôi bày tỏ sự quan tâm đến khả năng hợp tác chung trong nghiên cứu và phát triển công nghệ điện toán. Chúng tôi cũng giao nhiệm vụ cho các bộ trưởng liên quan xem xét các cách để thúc đẩy hơn nữa thương mại số”.

Các nhà lãnh đạo G7 tái khẳng định các luồng dữ liệu, thông tin, ý tưởng và kiến thức xuyên biên giới tạo ra năng suất cao hơn, đổi mới lớn hơn và cải thiện sự phát triển bền vững, đồng thời đặt ra những thách thức liên quan đến quyền riêng tư, bảo vệ dữ liệu, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và bảo mật bao gồm cả cơ sở hạ tầng dữ liệu và đám mây. “Chúng tôi nhắc lại tầm quan trọng của việc tạo điều kiện thuận lợi cho luồng dữ liệu tự do với sự tin cậy (DFFT) để cho phép các luồng dữ liệu xuyên biên giới tin cậy và tiếp thêm sinh lực cho toàn bộ nền kinh tế số, đồng thời duy trì khả năng giải quyết lợi ích hợp pháp của chính phủ”.

G7 tán thành Phụ lục về Tầm nhìn của G7 về Vận hành DFFT và các ưu tiên từ Hội nghị Bộ trưởng kỹ thuật số và công nghệ, và việc thiết lập Thỏa thuận thể chế cho quan hệ đối tác. “Chúng tôi giao nhiệm vụ cho các bộ trưởng liên quan tiếp tục làm việc để mang lại kết quả thực chất và sau đó báo cáo lại cho chúng tôi. Chúng tôi hoan nghênh Tuyên bố của OECD về quyền truy cập của Chính phủ vào dữ liệu cá nhân do các tổ chức khu vực tư nhân nắm giữ như một công cụ để tăng cường niềm tin vào các luồng dữ liệu xuyên biên giới giữa các quốc gia cam kết tuân theo các giá trị dân chủ và pháp quyền. Chúng tôi nhấn mạnh sự phản đối của chúng tôi đối với sự phân mảnh Internet và việc sử dụng các công nghệ số để vi phạm nhân quyền”.

Trong bối cảnh này, các nhà lãnh đạo nên chống lại những trở ngại phi lý đối với luồng dữ liệu tự do, thiếu minh bạch và hoạt động tùy tiện, cần phân biệt với các biện pháp được thực hiện để đạt được lợi ích chính sách công hợp pháp của mỗi quốc gia. “Chúng tôi tìm cách tăng cường lòng tin trong hệ sinh thái số của mình và chống lại ảnh hưởng của các phương pháp tiếp cận độc đoán. Chúng tôi nhận thấy tầm quan trọng của cơ sở hạ tầng số an toàn và linh hoạt là nền tảng của xã hội và nền kinh tế. Chúng tôi cam kết tăng cường hợp tác trong G7 và với các đối tác có cùng chí hướng để hỗ trợ và tăng cường khả năng phục hồi của mạng bằng các biện pháp như mở rộng các tuyến cáp biển an toàn”.

G7 hoan nghênh các nỗ lực đa dạng hóa nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng ICT và tiếp tục thảo luận về xu hướng thị trường hướng tới các phương pháp tiếp cận mở, có thể tương tác, bên cạnh kiến trúc an toàn, linh hoạt và được thiết lập theo cách trung lập về công nghệ. Dưới thời Chủ tịch G7 của Nhật Bản và trong bối cảnh triển khai sớm Mạng truy cập vô tuyến mở (RAN), G7 đã trao đổi quan điểm về kiến trúc mở cũng như các khía cạnh và cơ hội liên quan đến bảo mật. “Chúng tôi nhận thấy sự cần thiết phải thu hẹp khoảng cách số, bao gồm khoảng cách số theo giới tính và tầm quan trọng của các sáng kiến sử dụng dữ liệu và công nghệ cho các thành phố, chẳng hạn như sáng kiến thành phố thông minh, để thúc đẩy hòa nhập số và giải quyết các thách thức trong phát triển đô thị”.

G7 sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển toàn diện và cho phép các chuyên gia số có việc làm và di chuyển nhiều hơn, đồng thời khẳng định lại cam kết hỗ trợ các quốc gia khác tăng cường truy cập số theo các nguyên tắc công bằng, phổ cập và khả năng chi trả đồng thời đảm bảo rằng tính bảo mật, khả năng tương tác, bảo vệ dữ liệu cá nhân và tôn trọng quyền con người bao gồm cả bình đẳng giới được xây dựng trong kết nối toàn cầu.

Phát triển các công nghệ tiên tiến, nguồn nhân lực tay nghề cao

Về nội dung khoa học và công nghệ (KH&CN), các nhà lãnh đạo G7 cũng tuyên bố hỗ trợ phát triển các công nghệ tiên tiến, cơ sở hạ tầng nghiên cứu và mạng lưới nguồn nhân lực có tay nghề cao để giải quyết những thách thức toàn cầu và tạo điều kiện cho giai đoạn tăng trưởng kinh tế tiếp theo. Để đạt được mục tiêu này, G7 thúc đẩy trao đổi tài năng quốc tế.

G7 sẽ thúc đẩy khoa học mở bằng cách phổ biến một cách công bằng tri thức khoa học, các nghiên cứu được tài trợ công bao gồm dữ liệu nghiên cứu và các ấn phẩm học thuật.

G7 tiếp tục cam kết thúc đẩy hợp tác KH&CN toàn cầu có trách nhiệm và sử dụng các công nghệ mới nổi như điện toán tiên tiến và công nghệ sinh học với các đối tác. Điều này bao gồm sự hiểu biết tốt hơn về biển và đại dương trong bối cảnh biến đổi khí hậu và sử dụng cơ sở hạ tầng nghiên cứu rất lớn. Đồng thời cam kết bồi dưỡng và thúc đẩy sự hiểu biết chung về các giá trị cũng như nguyên tắc trong nghiên cứu và đổi mới thông qua các cuộc đối thoại đa phương chuyên ngành, bao gồm trong lĩnh vực an ninh nghiên cứu và tính liêm chính trong nghiên cứu, cũng như nghiên cứu chung quốc tế dựa trên triết lý của khoa học mở. “Chúng tôi hoan nghênh việc ra mắt Học viện ảo G7 (G7 Virtual Academy) sắp tới và phát hành tài liệu về các phương pháp hay nhất về tính toàn vẹn và bảo mật trong nghiên cứu”.

Những nỗ lực này sẽ góp phần giải quyết các thách thức khác nhau nảy sinh tại điểm giao nhau giữa an ninh, kinh tế và nghiên cứu khoa học.

G7 nhắc lại cam kết trong việc thúc đẩy việc sử dụng không gian bên ngoài một cách an toàn và bền vững. Nhắc lại tầm quan trọng của việc giải quyết các vấn đề về rác vũ trụ, G7 ủng hộ mạnh mẽ việc thực hiện các nguyên tắc quốc tế được thông qua tại Ủy ban của Liên Hợp Quốc về sử dụng không gian vì mục đích hòa bình khi khẩn cấp và cần thiết.

G7 hoan nghênh những nỗ lực của quốc gia trong việc nghiên cứu và phát triển các giải pháp tiếp theo để giảm thiểu và khắc phục rác thải không gian. Đồng thời, G7 cam kết không tiến hành thử nghiệm tên lửa chống vệ tinh bay thẳng mang tính phá hoại và khuyến khích những người khác làm theo để đảm bảo an ninh, ổn định và bền vững của không gian bên ngoài./.

Hoàng Linh