Để đạt được điều này ngoài những gì lĩnh hội từ gia đình, nhà trường và bạn bè thì đại đa phần các em sẽ tìm kiếm “lời giải” thông qua phương tiện truyền thông.

Trẻ em có thể là người tiêu dùng thông minh của các thông điệp truyền thông vì trẻ em có khả năng tiếp thu mọi thứ mà các em nhìn thấy và nghe thấy trên mạng xã hội (MXH) hoặc các phương tiện truyền thông khác nhiều hơn mức chúng ta nghĩ.

Trong bối cảnh “bùng nổ thông tin”, muốn bảo vệ, hỗ trợ và đồng hành cùng con trẻ thì trước hết cha mẹ cần nhìn nhận ảnh hưởng của phương tiện truyền thông đối với trẻ như thế nào?

Vì việc đánh giá, nhìn nhận đúng đắn tầm quan trọng về ảnh hưởng của phương tiện truyền thông lên trẻ không chỉ giúp cha mẹ thấu hiểu thêm con mình mà còn giúp cha mẹ có thêm “công cụ - phương pháp giáo dục” - “chìa khóa vạn năng” để đồng hành đường dài cùng con. Đặc biệt cha mẹ còn có thể giúp trẻ phát triển các kỹ năng cần thiết để xử lý ảnh hưởng của truyền thông một cách khôn ngoan và hữu ích cho sự trưởng thành của con trong kỷ nguyên số!

Vậy ảnh hưởng đó là gì?

Trước tiên, ảnh hưởng của phương tiện truyền thông đối với trẻ em có thể được cân nhắc theo nghĩa trực tiếp. Ví dụ, quảng cáo thường nhắm vào đối tượng trẻ em ở mọi lứa tuổi. Điều này có nghĩa là trẻ em ngày càng có ý thức về thương hiệu và hình ảnh.

Tiếp đến, ảnh hưởng của phương tiện truyền thông cũng có thể là gián tiếp. Ví dụ, điều này có thể bao gồm hình ảnh và nội dung khiêu dâm trên các nền tảng MXH như Instagram, TikTok, YouTube, Facebook hay Snapchat,... Ảnh hưởng này có thể bao gồm cả hình ảnh bạo lực, ngôn ngữ thô tục chứa trong các phương tiện truyền thông, trò chơi điện tử, một số lời bài hát,… Loại ảnh hưởng truyền thông kiểu này có thể gợi ý cho trẻ em coi một số cách cư xử không chuẩn mực là “rất bình thường”, coi ngôn ngữ tục tĩu là “rất bình thường”.

Phương tiện truyền thông xã hội tích cực ảnh hưởng tích cực đến hành vi và thái độ trẻ em?

Dân trí: Trẻ em tiếp xúc và quan tâm đến các phương tiện truyền thông tin tức thì có nhiều khả năng quan tâm đến các vấn đề chính trị và xã hội lớn như biến đổi khí hậu. Truyền thông có thể khuyến khích trẻ tham gia nhiều hơn với tư cách là công dân trong cộng đồng của các em.

Sức khỏe và lối sống: Trước tuổi vị thành niên và thanh thiếu niên, Trẻ em cũng có thể nhận được các thông điệp quan trọng về nâng cao sức khỏe từ MXH và các phương tiện truyền thông khác. Điều này có thể bao gồm các thông điệp nhằm ngăn ngừa trầm cảm và tự tử ở trẻ em và thanh thiếu niên, thúc đẩy các mối quan hệ tích cực, tôn trọng hoặc khuyến khích thói quen ăn uống và lối sống lành mạnh.

Bản sắc: Những câu chuyện chất lượng cao trong các chương trình truyền hình và phim ảnh có thể trẻ em khám phá các khía cạnh của bản sắc như tình dục, các mối quan hệ, giới tính hoặc đạo đức.

Ví dụ, cách đối xử với tình dục trong một bộ phim như “Giáo dục giới tính” trên nền tảng Netflix hay các tuyên truyền đạo đức rất nhân văn trong một chương trình truyền hình như “Quà tặng cuộc sống”, “Cặp lá yêu thương”, “Bố ơi mình đi đâu thế"… Xem những chương trình này với con của bạn là một cơ hội tuyệt vời để thảo luận và bạn nên cân nhắc!

Phương tiện truyền thông xã hội tiêu cực ảnh hưởng tiêu cực hoặc không lành mạnh đến hành vi và thái độ của trẻ trong một số lĩnh vực nhất định, bao gồm hình ảnh bản thân, hình ảnh cơ thể, sức khỏe và quyền công dân thông qua các thông điệp truyền thông.

Hình ảnh bản thân và hình ảnh cơ thể: Hình ảnh bản thân và hình ảnh cơ thể của con bạn có thể bị ảnh hưởng bởi MXH, các phương tiện truyền thông khác và quảng cáo. Ví dụ, nếu con bạn thường xuyên xem các hình ảnh được dàn dựng và lọc trên MXH, chúng có thể cảm thấy mình chưa đủ tốt. Hoặc nếu con bạn thường xuyên nhìn thấy những kiểu cơ thể 'gầy' hoặc “cơ bắp” không thực tế, điều đó có thể ảnh hưởng đến hình ảnh cơ thể và hành vi ăn uống của chúng.

Những hình ảnh này có thể còn mạnh mẽ hơn khi không có ai phản đối những thông điệp như “gầy là đẹp”. Thực tế nhiều trẻ em, ăn xong là vào nhà vệ sinh tự móc họng ra để cho ra những thức ăn vừa ăn trong bữa cơm mà cha mẹ không hề hay biết.

Sức khỏe và lối sống: Phương tiện truyền thông xã hội và các phương tiện truyền thông khác có thể ảnh hưởng đến các quyết định của con bạn về sức khỏe và lối sống của con bạn khi đến tuổi vị thành niên. Ví dụ: thông điệp và nội dung truyền thông có thể làm cho nó trông “bình thường”, ngầu hoặc trưởng thành khi ăn đồ ăn vặt, hút thuốc, uống rượu và dùng các loại thuốc khác…v.v.

Quyền công dân: Để trở thành công dân có trách nhiệm, trẻ em cần thông tin tin cậy và có chất lượng tốt. Nhưng MXH và các phương tiện truyền thông khác đôi khi được sử dụng theo cách tiêu cực, xấu độc, xuyên tạc có chủ đích.

Ví dụ, tin giả hoặc tin xấu, độc hại có thể khiến con bạn tin vào thông tin sai lệch về một chính trị gia, nhân vật của công chúng hoặc người nổi tiếng. Hoặc các diễn đàn trực tuyến có thể thúc đẩy thái độ thiên vị hoặc thù địch đối với các nhóm người khiến cho trẻ có cái nhìn lệch lạc, méo mó. Hoặc việc phóng đại quyền công dân, quyền trẻ em,… của một số lực lượng khiến con cái trở nên đối kháng và hỗn láo với cha mẹ một cách thiếu chuẩn mực. Đây là một trong những khuynh hướng cực kỳ nguy hiểm khiến sự kết nối giữa cha mẹ và con cái gặp khó khăn.

Chính vì vậy, theo như lời khuyên của các nhà nghiên cứu, chuyên gia trong lĩnh vực tâm lý và truyền thông, cha mẹ cần hiểu và hỗ trợ, định vị những thông tin sai lệch kịp thời cho con em của mình. Mà cách tốt nhất là nói chuyện với con cái của mình về những điều đó và chia sẻ các giá trị gia đình của chính mình với con cái thường xuyên.

Những người nổi tiếng trên phương tiện truyền thông và những người có ảnh hưởng ảnh hưởng đến trẻ em như thế nào?

Những người nổi tiếng và những người có ảnh hưởng có thể có ảnh hưởng mạnh mẽ đối với con của bạn. Đặc biệt, trẻ em có thể bị thu hút bởi lối sống, sản phẩm hoặc hành vi mà những người nổi tiếng và những người có ảnh hưởng quảng bá trên MXH. Điều này đôi khi có thể gây ảnh hưởng tiêu cực.

Ví dụ, hành vi mạo hiểm của YouTuber - chẳng hạn như YouTuber Khá Bảnh, Thơ Nguyễn, Hưng Vlog, DiDi, Tuna Lê. Nhưng có nhiều người nổi tiếng có lối sống, giá trị và hành vi là những tấm gương tích cực - chẳng hạn như YouTuber Khánh Vy Official, Giang ơi, The Presen Writer.

Bạn cần hiểu để nói cho con lưu ý rằng những người có ảnh hưởng và một số người nổi tiếng được trả tiền để quảng cáo sản phẩm mà họ ủng hộ. Có thể khó phân biệt sự khác biệt giữa những người có ảnh hưởng và những người bình thường. Hoặc thậm chí là những người nổi tiếng đăng video và nội dung khác để giải trí.

Những người có ảnh hưởng có nghĩa là cho biết liệu họ có được trả tiền hay không bằng cách sử dụng các thẻ bắt đầu bằng # như: #ad hoặc #sponsored hoặc các từ như “quảng cáo” hoặc ‘được tài trợ” trong các bài đăng của họ. Bạn và con bạn có thể để ý những dấu hiệu này.

Làm thế nào để cha mẹ có thể giúp con xử lý ảnh hưởng của phương tiện truyền thông trong thời đại bùng nổ thông tin như hiện nay? Chúng ta hãy cùng nhau suy nghĩ và tham khảo trong kỳ sau nhé!./.

Hương Thu 09