Tham dự Toạ đàm có các diễn giả: TS. Phạm Văn Thiều, nhà giáo dịch giả cuốn sách Từ điển yêu thích bầu trời và các vì sao; GS. TS Hà Huy Bằng, Trưởng Phòng thí nghiệm Vật lý năng lượng cao và Vũ trụ học, Đại học (ĐH) Khoa học Tự nhiên - ĐH Quốc gia Hà Nội và ông Đặng Vũ Tuấn Sơn - Chủ tịch Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam (VACA).

Nói về bầu trời, những ngôi sao và vũ trụ là một việc hết sức khó khăn. Vì theo định nghĩa vũ trụ là tập hợp của tất cả những gì tồn tại, một thực thể chứa đựng tất cả, nên trong vô số các "mục từ" biết chọn như thế nào các chủ đề để đem ra luận giải?

Thiên văn học không chỉ đơn giản là nghiên cứu các thiên thể và các hiện tượng của vũ trụ, nó còn giúp chúng ta nhìn và cả suy ngẫm nữa. Ngoài các vấn đề thuần túy khoa học ra còn có những nghi vấn thuộc loại siêu hình động chạm đến triết học và tâm linh.

Vũ trụ học hiện đại đã làm thay đổi sâu sắc các quan niệm của chúng ta về bản chất của thời gian và không gian, về nguồn gốc của vật chất, về sự phát triển của sự sống và ý thức, về trật tự và phi trật tự, về hỗn độn và hài hòa, về quan hệ nhân quả và quyết định luận…

Cuốn “Từ điển yêu thích bầu trời và các vì sao” của GS. Trịnh Xuân Thuận trước hết chứa các mục từ mô tả cái thế giới lạ lùng và kỳ diệu của vật lý thiên văn, cái thế giới chứa đầy các thực thể kỳ dị và huyền ảo được nhào nặn bởi lực hấp dẫn.

Cuốn từ điển cũng chứa các mục từ nói về nguồn gốc của chúng ta. Vũ trụ có một lịch sử, và lịch sử này liên quan chặt chẽ với chúng ta, bởi vì nó dẫn đến đích là chúng ta, những “hạt bụi” của các vì sao.

Vì vậy, sẽ có những mục từ kể về thiên sử thi hùng tráng của vũ trụ, và bức họa tráng lệ này không ngừng được tô điểm bởi tất cả các khoa học, trải trong một khoảng thời gian cỡ 14 tỷ năm. Ngày nay, chúng ta nghĩ rằng vũ trụ đã sinh ra từ một vụ nổ kinh hoàng, Big Bang, từ một trạng thái vô cùng nhỏ, nóng và đặc. Bắt nguồn từ một chân không chứa đầy năng lượng, vũ trụ đã không ngừng chứng tỏ sức sáng tạo của nó để leo lên các nấc thang của độ phức tạp.

Cuốn sách này dành cho những người muốn khám phá bầu trời và các vì sao, nhưng không nhất thiết phải có hành trang khoa học của một chuyên gia. Các mục từ được biên soạn bằng ngôn ngữ rõ ràng, đơn giản, giàu hình ảnh ẩn dụ nhưng không vì thế mà mất đi tính chính xác và khoa học.

Theo dịch giả của cuốn sách TS. Phạm Văn Thiều, từ điển yêu thích về bầu trời và các vì sao là một cuốn từ điển thông thường. Nếu so với loại từ điển khác thì những mục từ trong sách được biên soạn bằng ngôn ngữ rõ ràng, giải thích ngắn gọn, đơn giản, giàu hình ảnh ẩn dụ. Tuy nhiên, cũng không vì thế mà mất đi tính chính xác và khoa học./.

Thu Hiền