Đông Nam Á đang thu hút sự chú ý toàn cầu với sự bùng nổ của các kỳ lân trong thời gian gần đây. Tính đến hiện tại, khu vực này đã có tới 52 kỳ lân. Trong đó, năm 2021 chứng kiến một con số kỷ lục các startup đạt ngưỡng này, với các ví dụ nổi bật như Ninja Van và Carro của Singapore, cùng với MoMo của Việt Nam và nhiều công ty khác.

Khi sự xuất hiện của các kỳ lân ngày càng trở nên phổ biến trong khu vực, khiến người ta không thể không tự hỏi: bí mật đằng sau sự gia tăng nhanh chóng này là gì? Dưới đây sẽ là những câu trả lời cho hành trình thành công của những kỳ lân trong khu vực Đông Nam Á.

Các yếu tố tạo nên sự thành công

Sự bùng nổ của các kỳ lân ở Đông Nam Á có thể được lý giải bằng sự kết hợp của nhiều yếu tố, mỗi yếu tố đóng một vai trò quan trọng trong việc tạo nên sự thành công của họ.

Đầu tiên, dân số đông đảo của khu vực, hơn 650 triệu người, mang đến cho các startup thị trường tiềm năng rộng lớn. Điều này đã thúc đẩy nhu cầu lớn đối với các dịch vụ số, đặc biệt là trong các lĩnh vực đang phát triển mạnh mẽ như thương mại điện tử, fintech và dịch vụ đặt xe.

Hơn nữa, sự phát triển mạnh mẽ của tầng lớp trung lưu với mức tiêu dùng ngày càng cao đã thúc đẩy chi tiêu của người dân vào các dịch vụ số. Tận dụng sự phổ biến của các thiết bị di động, các startup đã áp dụng các chiến lược thiết kế dành cho di động nhằm phục vụ đối tượng ngày càng lớn này, mở rộng cơ sở người dùng của họ trong quá trình này.

Gojek của Indonesia là một ví dụ điển hình cho việc tầng lớp trung lưu đang phát triển mạnh mẽ tại Đông Nam Á đã thúc đẩy chi tiêu của người tiêu dùng vào các dịch vụ số. Ban đầu chỉ là một ứng dụng đặt xe, Gojek đã điều chỉnh mô hình kinh doanh của mình để trở thành siêu ứng dụng di động, tận dụng sự phổ biến ngày càng tăng của các thiết bị di động và dịch vụ số.

Gojek mở rộng các dịch vụ bao gồm thanh toán trực tuyến (GoPay), giao đồ ăn (GoFood), mua sắm tạp hóa (GoMart và GoShop) và thậm chí dịch vụ làm đẹp (GoGlam) - tất cả đều được thực hiện nhờ vào nhu cầu cao và sự sẵn lòng chi trả cho sự tiện lợi.

Chiến lược này không chỉ mở rộng đáng kể số lượng người dùng của họ tại Indonesia mà còn đã thành công tại các thị trường Đông Nam Á khác như Việt Nam, Thái Lan và Singapore, chứng tỏ cách các startup có thể tận dụng xu hướng kinh tế - xã hội của khu vực.

Cuối cùng, sự bùng nổ đầu tư từ cả các công ty đầu tư mạo hiểm trong nước và quốc tế đã thúc đẩy sự phát triển của khu vực. Một báo cáo của Google, Temasek và Bain & Company dự đoán nền kinh tế số của Đông Nam Á sẽ đạt mức tăng trưởng đáng kinh ngạc là 360 tỷ USD vào năm 2025. Tiềm năng phát triển này đã thu hút được nhiều đầu tư, với hơn 8 tỷ USD được đổ vào lĩnh vực này chỉ trong năm 2020.

Vai trò của chính phủ và các sáng kiến hỗ trợ khởi nghiệp

Các chính sách của chính phủ, các ưu đãi tài chính, vườn ươm khởi nghiệp đã đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành hệ sinh thái mạnh mẽ, giúp các startup công nghệ Đông Nam Á đạt đến quy mô kỳ lân.

Chẳng hạn như, sáng kiến Startup SG của Singapore, cung cấp các chương trình hỗ trợ khác nhau cho các startup địa phương; Chương trình "1.000 Startup" của Indonesia, nhằm nuôi dưỡng các doanh nghiệp mới trong lĩnh vực kỹ thuật số; “Đạo luật Khởi nghiệp Sáng tạo” của Philippines, mang lại những lợi ích quan trọng như miễn thuế và tiếp cận nguồn tài trợ dễ dàng hơn.

Khu vực này cũng đã chứng kiến sự bùng nổ của các vườn ươm cũng như các chương trình tăng tốc khởi nghiệp, bao gồm MaGIC của Malaysia, DTAC Accelerate của Thái Lan và VIISA của Việt Nam. Các tổ chức này cung cấp cố vấn, tài nguyên và vốn để giúp các startup đẩy nhanh tốc độ phát triển của họ, tiếp tục củng cố hệ sinh thái khởi nghiệp.

Những giải pháp và sáng kiến hỗ trợ này cho thấy những nỗ lực hợp tác đã mở đường cho sự phát triển nhanh chóng của các startup công nghệ ở Đông Nam Á, đưa khu vực này đi đầu trong bối cảnh khởi nghiệp toàn cầu.

Những thách thức mà các startup Đông Nam Á phải đối mặt

Mặc dù các startup công nghệ ở Đông Nam Á đang phát triển mạnh mẽ, nhưng họ vẫn đối mặt với nhiều thách thức cần phải giải quyết. Một trong những thách thức đó là cơ sở hạ tầng và khung pháp lý không đầy đủ, có thể cản trở sự phát triển của các startup.

Ví dụ, việc kết nối Internet không ổn định ở một số khu vực của Đông Nam Á đã cản trở việc mở rộng thị trường tiềm năng cho các dịch vụ số.

Bên cạnh đó, bối cảnh pháp lý và quy định của khu vực này đặt ra một mạng lưới phức tạp mà các startup phải vượt qua. Chẳng hạn, một startup công nghệ có trụ sở tại Singapore có thể cần phải hiểu rõ về các quy định cụ thể liên quan đến bảo mật dữ liệu và an ninh mạng tại Malaysia, Indonesia hoặc Philippines nếu họ muốn mở rộng hoạt động trên khắp Đông Nam Á.

Trong lĩnh vực công nghệ tài chính (fintech), nếu một startup muốn hoạt động tại thị trường mới như Ấn Độ, họ có thể gặp phải các quy định khác nhau liên quan đến các hệ thống thanh toán kỹ thuật số và quy định về tiền điện tử.

Ví dụ, trong khi tiền điện tử có thể được chấp nhận và quản lý ở Singapore, chúng có thể bị hạn chế hoặc thậm chí bị cấm ở Ấn Độ. Điều này có thể khiến các startup phải có những điều chỉnh lớn trong mô hình kinh doanh để đảm bảo tuân thủ.

Sự phức tạp trong môi trường pháp lý và quy định làm cho việc mở rộng quy mô trên toàn khu vực trở nên khó khăn hơn nhiều, một bước quan trọng để đạt đến trạng thái kỳ lân.

Theo đó, các startup sẽ cần điều chỉnh các mô hình và thực tiễn kinh doanh của họ cho phù hợp với từng thị trường mới, điều này có thể tốn kém cả về thời gian, vật chất cũng như phải chuyển bớt các nguồn lực có giá trị ra khỏi hoạt động cốt lõi của họ.

Những hạn chế này đặt ra một rào cản đáng kể cho các startup có ý định mở rộng để đạt được trạng thái kỳ lân nhanh chóng.

Cuối cùng, sự thiếu hụt nhân tài công nghệ trong khu vực đặt ra một thách thức lớn khác cho các startup.

Nhiều startup gặp khó khăn trong việc tuyển dụng những nhà phát triển có tay nghề, nhà khoa học dữ liệu và các chuyên gia công nghệ khác, điều này làm chậm đà phát triển và giới hạn tiềm năng của họ trở thành các ông lớn trong ngành.

Trên thực tế, một nghiên cứu của Google, Temasek và Bain & Company cho thấy Đông Nam Á sẽ cần thêm 40 triệu nhân viên công nghệ vào năm 2030 để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng đối với các dịch vụ kỹ thuật số.

Một số startup trong khu vực đã thực sự trải qua tác động của sự thiếu hụt này như: Grab, một công ty đặt xe và giao đồ ăn, đã buộc phải giảm kế hoạch mở rộng do những thách thức trong việc tuyển dụng tài xế và kỹ sư.

Hay Sea, một công ty thương mại điện tử (TMĐT) và game, đã phải tăng lương cho nhân viên công nghệ để thu hút và giữ chân nhân tài. Trong khi đó, Tokopedia, một nền tảng TMĐT, đã phải thuê ngoài một số công việc phát triển của mình từ các quốc gia khác do thiếu nhân lực có sẵn tại Indonesia.

Một số kỳ lân tiêu biểu tại Đông Nam Á

Nhiều startup ở Đông Nam Á chính thức gia nhập câu lạc bộ kỳ lân, đã rất khéo léo trong việc vượt qua những thách thức đặc biệt của khu vực và tận dụng các cơ hội độc đáo mà nó mang lại.

Chẳng hạn như, Grab khởi đầu là một ứng dụng đặt xe, nhưng sau đó đã mở rộng sang các dịch vụ khác như giao đồ ăn, thanh toán số và dịch vụ tài chính. Chiến lược này đã cho phép họ thâm nhập vào một thị trường dịch vụ số đang phát triển và trở thành startup có giá trị nhất Đông Nam Á, được định giá trên 40 tỷ USD.

Trong khi đó, Gojek khởi đầu là một ứng dụng gọi xe máy ở Indonesia, nhưng sau đó đã mở rộng sang các dịch vụ khác như giao đồ ăn, thanh toán và logistics.

Gojek đã tận dụng mạng lưới tài xế rộng lớn của mình để trở thành người chơi thống trị trong nền kinh tế số của khu vực, trị giá hơn 10 tỷ USD.

Hay Bukalapak, một nền tảng TMĐT của Indonesia, đã tập trung vào việc cung cấp quyền truy cập vào các dịch vụ số cho tầng lớp trung lưu đang phát triển của Indonesia. Bằng cách cung cấp một loạt các sản phẩm và dịch vụ, Bukalapak đã trở thành điểm đến mua sắm trực tuyến phổ biến ở Indonesia, với mức định giá hơn 4 tỷ USD.

Traveloka, một nền tảng đặt vé du lịch, cũng đã thành công nhờ tập trung vào những nhu cầu đặc biệt của người tiêu dùng Đông Nam Á. Bằng cách cung cấp một loạt các dịch vụ du lịch phù hợp với sở thích địa phương, chẳng hạn như tùy chọn thanh toán linh hoạt và nội dung được bản địa hóa, Traveloka đã trở thành công ty du lịch trực tuyến lớn nhất Đông Nam Á, trị giá hơn 2 tỷ USD.

Startup công nghệ Đông Nam Á vượt qua những thách thức và định hình lại bối cảnh toàn cầu

Hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ Đông Nam Á đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong những năm gần đây, chứng kiến một sự bùng nổ về các kỳ lân. Bất chấp những thách thức tồn tại, tiềm năng để các startup này phát triển và gia nhập hàng ngũ kỳ lân vẫn còn rất lớn.

Sự hội tụ của thị trường rộng lớn trong khu vực, sự đầu tư gia tăng và dân số trẻ, am hiểu công nghệ tạo thành một môi trường nuôi dưỡng cho các startup phát triển mạnh mẽ.

Khi nền kinh tế số ở Đông Nam Á tiếp tục quỹ đạo đi lên, rõ ràng là sẽ có thêm nhiều kỳ lân xuất hiện trong khu vực. Bằng cách thích ứng linh hoạt đối mặt với các trở ngại và tận dụng các cơ hội, các startup ở Đông Nam Á đang có vị trí thuận lợi để tạo ra tác động lâu dài đến bối cảnh khởi nghiệp công nghệ toàn cầu./.

Tâm An