Chuyển đổi số là nền tảng cho xây dựng thành phố thông minh

Xây dựng các thành phố và đô thị thông minh không chỉ là một xu thế tất yếu, mà còn là nhu cầu cấp bách của đô thị tại Việt Nam và trên toàn thế giới. Thành phố thông minh hiện đang trở thành một tiêu chuẩn quan trọng trong việc phát triển và áp dụng phương thức mới cho các đô thị trong thời đại thông minh. Đây là cách để các đô thị tối ưu hóa sử dụng nguồn lực, thúc đẩy phát triển bền vững, cung cấp sự an toàn và tiện nghi tốt hơn cho người dân, cũng như thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội thịnh vượng.

Việc ứng dụng chuyển đổi số trong xây dựng thành phố thông minh đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các thách thức của quá trình đô thị hóa, hỗ trợ cho việc thực hiện các chương trình đột phá, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, khuyến khích nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, gia tăng giá trị trong chuỗi cung ứng, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Thành phố thông minh cũng thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, cung cấp nền tảng thuận lợi để triển khai các chương trình đột phá trong các giai đoạn tiếp theo như các nền tảng Dịch vụ công trực tuyến, giáo dục, y tế và những dịch vụ an sinh xã hội khác được triển khai một cách thông minh hóa.

Nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực bất động sản đang tận dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số một cách mạnh mẽ để cải thiện quản lý, mang lại trải nghiệm tốt hơn cho người sử dụng. Các khu đô thị thông minh được xem là tương lai của các dự án bất động sản, nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống và tiện ích cho cư dân, với mục tiêu tạo ra các đô thị đáng sống.

Tại Việt Nam, nhiều quyết định, chủ trương và chính sách quan trọng đã được ban hành, là nền tảng cho việc phát triển thành phố thông minh và chuyển đổi số với mục tiêu tổng quát đến năm 2030 là “Hình thành một số đô thị, chuỗi đô thị động lực thông minh kết nối với khu vực và thế giới”.

Kết quả thực hiện tại một số địa phương

Sau nhiều năm, thuật ngữ “thành phố thông minh” đã trở nên rõ ràng và dễ hiểu hơn đối với người dân, nhờ vào việc Bình Dương tạo ra một hệ sinh thái số và thúc đẩy sự đổi mới sáng tạo, từng bước làm cho địa phương trở nên “thông minh” hơn, điều kiện sống, chất lượng sống được nâng cao.

Bình Dương đã xây dựng Trung tâm điều hành thông minh IOC, đóng vai trò như “bộ não” tổng hợp thông tin và dữ liệu chuẩn hóa để chỉ đạo và điều hành toàn bộ hoạt động của tỉnh. Tại Đại học Quốc tế Miền Đông (TP. Thủ Dầu Một), đã thành lập một vườn ươm doanh nghiệp, chuyên cung cấp dịch vụ hỗ trợ cho các doanh nghiệp khởi nghiệp và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Tuy học tập và nhận được sự giúp đỡ của đất nước Hà Lan, nhưng Bình Dương đã chắt lọc và phát triển một mô hình riêng biệt, phù hợp với hướng phát triển của xã hội, dựa trên ba nhóm chính: Nhà nước, nhà khoa học (bao gồm trường học và viện nghiên cứu) và nhà doanh nghiệp. Mục tiêu dài hạn của Bình Dương là trở thành một vùng động lực đô thị, hiện đại trong lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ, xếp ở một vị trí quan trọng trên cả khu vực và quốc tế. Bình Dương hy vọng trở thành một trong những “đầu tàu” đóng góp vào sự phát triển kinh tế của Đông Nam Bộ và cả quốc gia vào năm 2050.

Còn tại Hà Nội, ở từng lĩnh vực, đã đầu tư và xây dựng vào hạ tầng công nghệ thông tin, hạ tầng số hiện đại để hỗ trợ quá trình chuyển đổi số giúp xây dựng thành phố thông minh. Mục tiêu của Hà Nội là cung cấp Dịch vụ công trực tuyến cho 100% thủ tục hành chính, sử dụng các phương tiện hiện đại. Thành phố đã hoàn thành từ 90% trở lên các cơ sở dữ liệu chuyên ngành và hình thành hệ sinh thái chính quyền số.

Kinh tế số và xã hội số đang phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại điện tử và thanh toán không dùng tiền mặt. Hà Nội xếp hạng thứ 2 về chỉ số thương mại điện tử trên toàn quốc và có tỷ lệ cao về người dùng điện thoại thông minh cùng truy cập Internet băng rộng. Trong năm 2023, thành phố triển khai 3 hệ thống quan trọng là hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính liên thông 3 cấp (hay còn gọi là phần mềm “một cửa”), phần mềm quản lý văn bản, và phần mềm quản lý đảng viên.

Cần quyết liệt hơn nữa

Để thành công trong việc xây dựng đô thị thông minh, cần phải tùy chỉnh các giải pháp cho từng địa phương, dựa trên tình hình hiện tại, mục tiêu phát triển, và nguồn lực cụ thể của địa phương đó. Ngoài ra, để đạt được thành công, cần thiết phải xây dựng một hệ thống toàn diện, bao gồm giải pháp, ứng dụng và nền tảng đầy đủ, tuân theo cả tiêu chuẩn quốc tế và tiêu chuẩn quốc gia.

Hiện nay, trong hầu hết các địa phương, triển khai xây dựng thành phố thông minh thường tập trung vào việc cung cấp các dịch vụ và tiện ích đô thị thông minh, liên quan đến dịch vụ chính quyền điện tử và chính quyền số. Tuy nhiên, quá trình chưa tập trung đủ vào quy hoạch và quản lý thành phố thông minh để giải quyết các vấn đề căn cơ của đô thị như giao thông, năng lượng, và môi trường.

Phát triển thành phố thông minh thực chất là việc thực hiện chuyển đổi số trong phạm vi và quy mô của đô thị, lấy người dân là trung tâm. Đây là một quá trình kéo dài và liên tục, cần phải được tổ chức và triển khai một cách có cụ thể ngay từ khi quy hoạch phát triển đô thị. Các cơ quan Trung ương cần tập trung vào việc ban hành chính sách, đưa ra những tiêu chuẩn kết nối dữ liệu, và việc tổ chức có hiệu quả hay không là trách nhiệm của các địa phương. Để thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển thành phố thông minh, mỗi địa phương cần tận dụng tối đa tiềm năng của mình; kết hợp tinh thần trách nhiệm của bốn nhà: Nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp và người dân.

Quỳnh Trang