AMRI-16 được Việt Nam đăng cai tổ chức tại Đà Nẵng, từ ngày 22 - 23/9 với chủ đề xuyên suốt là “Truyền thông: Từ “Thông tin” đến “Tri thức” vì một ASEAN Tự cường và Thích ứng”.

Đại dịch COVID-19 đã dẫn đến sự đổi mới và chuyển đổi số (CĐS) nhanh chóng không thể đảo ngược, làm thay đổi lối sống của người dân ASEAN, bao gồm cả cách họ giao tiếp và tiêu thụ thông tin, đặc biệt là sự ảnh hưởng ngày càng tăng của mạng xã hội và các phương tiện truyền thông mới, sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI).

Những thay đổi này mang lại những mặt tích cực trong truyền thông, đồng thời cũng mang lại những thách thức như sự gia tăng của tin tức giả mạo và thông tin sai lệch, cũng như các mối đe dọa khác trên không gian mạng.

Thông qua Hội nghị, các Bộ trưởng đã khẳng định và định vị vai trò của ngành thông tin trong giai đoạn mới là từ "thông tin" tới "tri thức", thông tin sẽ trở thành một phương tiện tích cực cho việc học tập trọn đời và nâng cao nhận thức và trình độ kỹ thuật số cho công dân ASEAN. Đây là xu thế tất yếu của CĐS, ảnh hưởng của mạng xã hội và các phương tiện truyền thông mới, sự phát triển của AI.

Để ứng phó với bối cảnh thông tin thay đổi nhanh chóng, Hội nghị đã kêu gọi ngành thông tin và truyền thông (TT&TT) cần chuyển đổi nhanh chóng, thích ứng, và tự cường.

Thông qua Hội nghị, các Bộ trưởng đã khẳng định và định vị vai trò của ngành thông tin trong giai đoạn mới là từ "thông tin" tới "tri thức", thông tin sẽ trở thành một phương tiện tích cực cho việc học tập trọn đời và nâng cao nhận thức và trình độ kỹ thuật số cho công dân ASEAN. Đây là xu thế tất yếu của CĐS, ảnh hưởng của mạng xã hội và các phương tiện truyền thông mới, sự phát triển của AI.

Bên cạnh đó, các Bộ trưởng khuyến khích đối thoại và gắn kết nhiều hơn nữa giữa truyền thông, cộng đồng và người dân nhằm thúc đẩy tính toàn diện hơn về thông tin. Đồng thời kêu gọi sự hợp tác của khu vực để xây dựng môi trường không gian mạng lành mạnh thông qua nâng cao năng lực số, thúc đẩy tối đa hóa các nguồn thông tin đáng tin cậy để xây dựng lòng tin, định hướng dư luận, tăng cường kỹ năng số cho công dân ASEAN, đặc biệt là thế hệ trẻ và người cao tuổi.

Tại Hội nghị, các Bộ trưởng Thông tin ASEAN đã thông qua nhiều văn kiện mới, ghi nhận kết quả và tiến trình đạt được của các khuôn khổ hợp tác trong lĩnh vực thông tin.

Truyền thông: Từ “Thông tin” đến “Tri thức” vì một ASEAN Tự cường và Thích ứng

Các Bộ trưởng Thông tin ASEAN đã thông qua Tuyên bố Tầm nhìn AMRI “ASEAN 2035: Hướng tới một Ngành TT&TT có tính chuyển đổi, thích ứng, và tự cường” nhằm thúc đẩy đạt được tầm nhìn cộng đồng ASEAN 2025 và hỗ trợ triển khai kế hoạch tương ứng trên 3 trụ cột ASEAN (Cộng đồng Chính trị - An ninh, Cộng đồng Kinh tế và Cộng đồng Văn hóa - Xã hội).

Các Bộ trưởng nhấn mạnh giải quyết các thách thức và tận dụng cơ hội nảy sinh từ sự hội tụ, chuyển đổi số (CĐS) nhanh chóng sau năm 2025, khẳng định vai trò chuyển đổi của truyền thông trong việc trao quyền cho cá nhân, cộng đồng và xã hội và chuyển đổi từ việc tiêu thụ thông tin thụ động hướng tới việc tiếp thu kiến thức một cách chủ động.

Hội nghị kêu gọi sự hợp tác của tất cả các bên liên quan bao gồm các Đối tác Đối thoại ASEAN, các cơ sở giáo dục và khu vực tư nhân để thúc đẩy trách nhiệm xã hội của các nền tảng mạng xã hội xuyên biên giới theo cách tiếp cận toàn ASEAN nhằm thúc đẩy đổi mới và CĐS; đồng thời khuyến khích các quốc gia thành viên ASEAN xem xét việc xây dựng Kế hoạch tổng thể về CĐS cho Báo chí và Truyền thông.

Bên cạnh đó, AMRI-16 cũng đã thông qua Tuyên bố Đà Nẵng về "Truyền thông: Từ thông tin đến tri thức vì một ASEAN tự cường và thích ứng", trong đó công nhận vai trò then chốt của truyền thông trong việc đóng góp vào mục tiêu hướng đến công dân được trang bị kiến thức, thúc đẩy tiếp thu kiến thức như động lực để thúc đẩy một cộng đồng ASEAN tự cường và thích ứng, đồng thời thúc đẩy bản sắc ASEAN để gắn kết xã hội và làm sâu sắc thêm ý thức là một phần của khu vực nhằm hành động trước bối cảnh truyền thông đang thay đổi do CĐS.

Hội nghị kêu gọi sự hợp tác và phối hợp chặt chẽ hơn giữa các Trụ cột Cộng đồng ASEAN với các bên liên quan bên ngoài để tăng cường khả năng phục hồi và thích ứng của xã hội, thúc đẩy hệ sinh thái truyền thông toàn diện, trao quyền cho công dân ASEAN trong việc tiếp thu kiến thức một cách tích cực, đồng thời thúc đẩy tính toàn diện và khả năng tiếp cận thông tin với mục tiêu tạo dựng và xây dựng một môi trường truyền thông kỹ thuật số lành mạnh trong ASEAN.

Đặc biệt, các Bộ trưởng Thông tin ASEAN cũng đã thông qua kế hoạch hành động của Nhóm Đặc trách ASEAN về tin giả (PoA of TFFN). Đây là một trong những nỗ lực không ngừng của ngành thông tin trong việc thể chế hóa cơ chế trong khu vực nhằm giải quyết sự gia tăng của các mối đe dọa bất đối xứng bao gồm tin giả, thông tin sai lệch, ngôn từ kích động thù địch, quan điểm cực đoan và chủ nghĩa cực đoan.

Trong thời gian tới, Hội nghị hoan nghênh sự tham gia của các bên liên quan chính bao gồm các nước thành viên ASEAN và các đối tác, khu vực tư nhân cũng như người dân trong việc hỗ trợ TFFN chống lại tin tức giả mạo và thông tin sai lệch, cũng như thúc đẩy tuyên truyền vầ nâng cao kiến thức truyền thông và thông tin trong ASEAN.

Ngoài ra, hướng dẫn quản lý thông tin của chính phủ trong việc chống lại thông tin giả mạo và thông tin sai sự thật trong truyền thông cũng đã được Hội nghị thống nhất thông qua. Hướng dẫn nhằm xây dựng một khuôn khổ về cách các chính phủ có thể ứng phó với thông tin sai sự thật hoặc gây hiểu lầm đang được phổ biến trên các phương tiện truyền thông hoặc trên các nền tảng truyền thông xã hội.

Hội nghị cũng thống nhất thiết lập các tiêu chuẩn và thông lệ tốt cho các quan chức thông tin của chính phủ; nâng cao tính chính xác và độ tin cậy, cải thiện tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong các hoạt động truyền thông của chính phủ; cải thiện sự phối hợp giữa các cơ quan chính phủ, đặc biệt là trong thời kỳ khủng hoảng hoặc các trường hợp khẩn cấp; và để đảm bảo rằng thông tin của chính phủ minh bạch và có trách nhiệm.

Đồng thời, AMRI-16 cũng đánh giá cao Indonesia đã khởi xướng xây dựng hướng dẫn quản lý thông tin của chính phủ trong việc chống lại thông tin giả mạo và thông tin sai sự thật trong truyền thông, và ghi nhận những nỗ lực đang thực hiện nhằm tăng cường quản lý thông tin của chính phủ, thông tin giả mạo và thông tin sai sự thật.

Ngoài ra, các Bộ trưởng Thông tin ASEAN cũng cập nhật và hoan nghênh tiến độ thực hiện Kế hoạch Chiến lược dành cho TT&TT ASEAN (2016 - 2025) và ủng hộ xây dựng kế hoạch cho giai đoạn mới để đóng góp hơn nữa cho việc hiện thực hóa vai trò của thông tin truyền thông đối với thúc đẩy xây dựng ASEAN tự cường và thích ứng, phù hợp với Tuyên bố Tầm nhìn AMRI.

Hội nghị cũng phê duyệt các báo cáo kết quả từ 3 nhóm công tác trực thuộc Hội nghị quan chức cấp cao phụ trách về thông tin ASEAN (SOMRI) và đánh giá cao tầm quan trọng của 3 nhóm công tác nhằm tiếp tục phát triển lĩnh vực thông tin trong bối cảnh CĐS nhanh chóng cũng như thúc đẩy không gian mạng an toàn và bảo mật cho mọi công dân ASEAN, đặc biệt là các nhóm dễ bị tổn thương trong xã hội bao gồm người già, thanh niên, trẻ em và người khuyết tật.

Đồng thời, cập nhật và hoan nghênh tiến độ Kế hoạch Tổng thể Truyền thông ASEAN giai đoạn 2018-2025 (ACMP II) trong việc Thúc đẩy một Cộng đồng cơ hội cho tất cả mọi người; ghi nhận và đánh giá cao các hoạt động/dự án của Ủy ban Văn hóa và Thông tin ASEAN (COCI) tập trung nâng cao năng lực cho ngành TT&TT, nâng cao nhận thức về ASEAN và thúc đẩy Bản sắc ASEAN; hỗ trợ xuyên suốt những nỗ lực của ASEAN giải quyết các vấn đề phát triển con người, xã hội và bền vững.

AMRI-16 khuyến khích ngành phát triển thêm các sáng kiến nhằm giải quyết các vấn đề liên ngành như y tế, môi trường và biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, quản lý thiên tai, kinh tế và du lịch, phụ nữ và thanh thiếu niên.

Tăng cường hợp tác với ASEAN+3 trong lĩnh vực thông tin, báo chí và truyền thông

Tại Hội nghị lần này, ngoài các quốc gia thành viên ASEAN còn có sự tham gia của 3 nước là Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc (các nước+3).

Các Bộ trưởng hoan nghênh việc kéo dài thời gian Kế hoạch Hợp tác ASEAN+3 về hợp tác trong lĩnh vực thông tin, báo chí và truyền thông đến năm 2025. Về vấn đề này, Hội nghị khuyến khích ASEAN và các Đối tác Đối thoại (Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc) tăng cường hợp tác, đặc biệt là nâng cao năng lực cho các chuyên gia truyền thông hoặc chia sẻ chuyên môn và kiến thức kỹ thuật về sử dụng công nghệ số trong sản xuất truyền thông để nâng cao kỹ năng và kiến thức chuyên môn và nắm bắt tốt hơn các cơ hội phát sinh từ CĐS để có những định hướng kịp thời.

Các nước+3 cũng cho biết sẽ ưu tiên trong việc chia sẻ kinh nghiệm, cách làm hay về ứng phó với thông tin sai lệch và việc ứng dụng công nghệ số tiên tiến như AI trong tác nghiệp và hoạt động thông tin báo chí truyền thông./.

Tâm An