Được thành lập từ năm 2015, Cộng đồng ASEAN (Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á) hướng tới xây dựng một ASEAN vững mạnh hơn, phát triển hơn, hướng tới cuộc sống tốt đẹp hơn cho người dân. Tinh thần cơ bản của ASEAN là không để ai bị bỏ lại phía sau, với các trụ cột là Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN (ASCC), lấy con người làm trung tâm. Trong những năm qua, hành trình này vẫn tiếp tục được hiện thực hóa bằng nỗ lực, quyết tâm của toàn thể 10 thành viên Hiệp hội.

Không ai bị bỏ lại phía sau: Nhiệm vụ quan trọng của ASEAN

Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á đã trải qua một hành trình dài và đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong việc thúc đẩy hòa bình, ổn định và hợp tác khu vực. Tuy nhiên, để đạt được một ASEAN vững mạnh, quyền lợi và lợi ích của tất cả các quốc gia thành viên cần được đảm bảo và không bỏ ai lại phía sau. Đây là một nhiệm vụ quan trọng đối với ASEAN trong tương lai.

Theo Cổng thông tin ASEAN - Việt Nam, hợp tác văn hóa - xã hội tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển toàn diện, công bằng, bao trùm và bền vững trong ASEAN, cải thiện đời sống và tinh thần của người dân, từ đó góp phần phục hồi kinh tế - ổn định xã hội, tăng cường đoàn kết và bản sắc của ASEAN.

Từ năm 2020, mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức nhưng ASCC luôn cố gắng duy trì và phát huy tinh thần đoàn kết, cũng như nâng cao tinh thần tự lực, nỗ lực trong hợp tác công nghiệp, đặc biệt là nỗ lực phục hồi sau đại dịch để cùng nhau xây dựng một cộng đồng chia sẻ, đùm bọc, xã hội sẵn sàng ứng phó.

Điều này được khẳng định bằng nhiều văn bản, tuyên bố quan trọng được Lãnh đạo cấp cao ASEAN ghi nhận và những thông tin quan trọng trong nhiều năm qua. Các hoạt động và sáng kiến tập trung vào ứng phó với tình huống khẩn cấp và thảm họa, phát triển nguồn nhân lực, thúc đẩy công tác xã hội, kinh tế chăm sóc, trao quyền và phát triển cho thanh niên cũng như phúc lợi xã hội, giáo dục, phát triển phụ nữ, xóa đói giảm nghèo, y tế công cộng, phát triển thể thao, văn hóa và thông tin, biến đổi khí hậu.

Ngành giáo dục và đào tạo cũng đang tạo ra những thay đổi trong việc thúc đẩy ứng dụng chuyển đổi số cũng như thích ứng giáo dục và đào tạo trong bối cảnh bình thường mới để học sinh có thể đến trường, kết hợp học tập đào tạo dưới nhiều hình thức, hướng tới một thế hệ công dân ASEAN toàn cầu.

ASEAN cũng tăng cường hợp tác và chia sẻ kiến thức để giúp các quốc gia thành viên phát triển và đạt được sự cân đối trong khu vực. Điều này có thể đạt được thông qua việc tạo ra chương trình và dự án hợp tác, đặc biệt là trong các lĩnh vực quan trọng như giáo dục, kỹ thuật, công nghệ và phát triển bền vững. Bằng cách chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm, ASEAN sẽ giúp các quốc gia thành viên củng cố năng lực và tăng khả năng cạnh tranh, đồng thời giảm bớt khoảng cách phát triển giữa các quốc gia.

Tạo ra một môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp và đầu tư, đồng thời khuyến khích sự hợp tác kinh tế trong khu vực là một trong những mục tiêu của ASEAN. Điều này có thể được thực hiện thông qua thúc đẩy thực hiện các Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện (FTA) và tạo ra một môi trường kinh doanh ổn định và tiến bộ. Đồng thời, ASEAN đảm bảo rằng các quốc gia thành viên, đặc biệt là những quốc gia nhỏ và đang phát triển, không bị bỏ lại phía sau trong quá trình hội nhập kinh tế. Hoặc bằng cách đẩy mạnh hỗ trợ kỹ thuật, tài chính và đào tạo để nâng cao khả năng cạnh tranh và thúc đẩy sự phát triển bền vững trong các nền kinh tế yếu.

Năm 2023, dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Indonesia với chủ đề “Các vấn đề ASEAN: Tâm điểm tăng trưởng”, ASEAN đã đạt được sự đồng thuận tập trung hợp tác văn hóa - xã hội với 5 ưu tiên: Tăng cường cấu trúc y tế khu vực, phát triển nông thôn, bảo vệ đa dạng sinh học để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, tăng cường năng lực lao động và bảo vệ người lao động nhập cư cũng như chấm dứt phát triển hòa nhập cho người khuyết tật.

Những cam kết và nỗ lực của Việt Nam đối với Cộng đồng ASEAN

Thời gian qua, Việt Nam luôn chú trọng thúc đẩy triển khai Kế hoạch tổng thể ASCC 2025. Cụ thể, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 161/QĐ-TTg ngày 25/01/2016 phê duyệt “Đề án xây dựng và thực hiện các Mục tiêu ASCC - Kế hoạch thực hiện đến năm 2025” (gọi tắt là Đề án 161), chỉ đạo việc lồng ghép các mục tiêu của ASCC vào các chương trình, dự án quốc gia.

Năm 2020, Việt Nam đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN và Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội (MOLISA) là Chủ tịch ASCC. Trong năm kỷ niệm 5 năm chính thức thành lập Cộng đồng ASEAN, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực và “ghi điểm” bằng những đóng góp thiết thực cho sự phát triển của Cộng đồng, trong đó có việc thực hiện các mục tiêu của ASCC.

Theo tinh thần đó, trong những năm qua, bên cạnh việc hỗ trợ và thực hiện các ưu tiên của Cộng đồng do Chủ tịch ASEAN đề ra, Việt Nam tiếp tục tập trung triển khai Kế hoạch tổng thể Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025. Việt Nam là một trong những nước đi đầu trong việc lồng ghép thực hiện mục tiêu của Kế hoạch tổng thể vào các chương trình, dự án quốc gia thông qua Đề án 161.

Kết quả thực hiện Đề án 161 nói riêng và Kế hoạch tổng thể ASCC 2025 ở Việt Nam đến nay đã đạt được nhiều thành tựu, thể hiện ở nhiều lĩnh vực như thoát nghèo; đảm bảo khả năng tiếp cận nước và vệ sinh an toàn cho mọi gia đình; tăng tỷ lệ tử vong bà mẹ và trẻ sơ sinh và đảm bảo trẻ em trong độ tuổi đi học; thúc đẩy việc làm bền vững; tăng cường bảo vệ môi trường… Những kết quả đó đã đóng góp rất lớn vào kết quả chung của khu vực Đông Nam Á và nâng cao hình ảnh của ASEAN tại Việt Nam.

Những nỗ lực đó thể hiện rõ ràng cam kết của Việt Nam đối với Cộng đồng ASEAN, đặc biệt với ASCC, không chỉ về chủ trương, định hướng, chính sách mà còn hướng tới các hành động cụ thể được triển khai ở cấp quốc gia và khu vực.

Trong chương trình dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 43 (HNCC ASEAN 43) và hoạt động liên quan tại thủ đô Jakarta của Indonesia hồi tháng 9, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã dự và phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh kinh doanh đầu tư ASEAN (ASEAN BIS) năm 2023. Thủ tướng khẳng định là đối tác tin cậy, thành viên tích cực có trách nhiệm, Việt Nam sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Indonesia và các nước khác trong ASEAN để nỗ lực xây dựng một ASEAN đoàn kết, thống nhất, tự cường và phát triển, góp phần duy trì môi trường hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển chung ở khu vực và trên thế giới.

Anh Minh