Kênh tin tức truyền hình phát sóng miễn phí của Anh Sky News đã thử nghiệm các giới hạn của AI để xem công nghệ này có thể có tác động gì đến tương lai của ngành báo chí.

Thử nghiệm của Sky News được thực hiện bằng cách cho máy tính nghiên cứu, viết và chỉnh sửa tin tức đã mang lại kết quả khác nhau - từ những câu chuyện về nhà ở giá rẻ cho đến những tin tức kỳ ​​quái khi cho rằng đổ sữa có thể giúp ích cho môi trường.

Giới hạn của công nghệ hiện nay - còn tương lai thì sao?

GS. Charlie Beckett, người điều hành JournalismAI, một sáng kiến ​​của Trường Kinh tế London nhằm giúp các ban biên tập (BBT) tìm cách tận dụng AI một cách có trách nhiệm.

Mặc dù đã hoạt động từ năm 2019 nhưng vai trò của JournalismAI chưa bao giờ rõ ràng hơn như ở thời điểm này, khi các biên tập viên (BTV) cũng như phóng viên (PV) đều phải nắm bắt được sức mạnh của AI tạo sinh.

GS. Charlie Beckett nói: "Rất nhiều BBT đang suy nghĩ về những gì họ có thể làm" với công nghệ, nhưng tất cả đều ý thức được những cạm bẫy. Từ chuyên mục chơi khăm do AI tạo ra trên tờ The Irish Times cho đến việc CNET tìm ra lỗi trong các bài báo do AI viết. Tất cả đều chứng minh, AI vẫn chưa sẵn sàng để thay thế cho những nhà báo thực thụ.

"Nếu bạn mắc một sai sót nhỏ nào đó trên Sky News, mọi người sẽ cười nhạo bạn, điều đó xảy ra trên khắp mạng xã hội - và khả năng AI làm được điều đó là rất cao. Nếu tất cả chúng ta đều lười biếng và mong chờ GPT viết bài thì bài viết có thể trở nên tệ hơn", GS. Beckett nói.

Nhưng cũng giống như điện thoại di động và công cụ tìm kiếm của Google đã làm thay đổi lao động ngành báo chí, AI dường như cũng có tác động sâu sắc tương tự.

GS. Beckett tin rằng kết quả cuối cùng sẽ là một BBT gọn hơn - nơi mà AI có thể thay thế công việc của những người sắp xếp các cuộc phỏng vấn, viết kịch bản và một số PV viết bài trực tuyến.

"Sẽ có những công việc mới, những người chỉnh sửa thuật toán, kiểm tra quá trình tự động hóa, duyệt các tập dữ liệu - những công việc kết hợp mang tính kỹ thuật nhưng cũng mang tính biên tập," ông nói.

"Và khoản tiết kiệm mà bạn kiếm được nhờ tính hiệu quả có thể được hướng tới việc khiến mọi người làm báo nhân văn tốt hơn - đưa các PV ra ngoài để phỏng vấn mọi người nhiều hơn, viết những câu chuyện giàu trí tưởng tượng hơn, đồng cảm hơn hoặc có lẽ có nhiều quan điểm hơn, những thứ mà máy móc không thể làm tốt."

Vật lộn với các BBT được hỗ trợ bởi AI

Tại Trung tâm Báo chí của Đại học Kent (Vương quốc Anh), các giảng viên đang vật lộn để chuẩn bị cho thế hệ PV tiếp theo, nơi các BBT có khả năng được hỗ trợ bởi AI trong tương lai.

GS. Ian Reeves cho biết, mặc dù có "những cách sử dụng hợp lý và có đạo đức trong BBT", nhưng AI cũng "hoàn toàn có khả năng 'phun ra' những điều vô nghĩa với khuôn mặt bình thản".

"Chúng tôi nhận thấy trong một số bài tập về báo chí mà chúng tôi giao cho sinh viên, họ đã cố gắng sử dụng công nghệ để viết nội dung - trong một số trường hợp có kết quả khá vui nhộn," GS. Ian Reeves nói.

"Trong một bài viết về tờ The Sun, và tin tức về một sự kiện, chatbot đã không thể phân biệt được giữa tờ báo và ngôi sao rực lửa trên bầu trời. Vì vậy, chúng tôi cũng đang cố gắng chứng minh rằng rủi ro khi dựa vào AI để tạo ra nội dung là khá cao."

Tính hữu ích của AI tạo sinh nằm ở nền tảng của báo chí

Giống như GS. Beckett, GS. Reeves tin rằng tính hữu ích của AI tạo sinh đối với PV hoặc BTV nằm ở một số nền tảng cơ bản, trần tục hơn của báo chí.

Google thường là nơi đầu tiên được mọi người tìm đến khi cần nghiên cứu một chủ đề mới - có thể điều đó sẽ bị ChatGPT soán ngôi.

GS. Reeves cho biết, điều mà AI “không thể làm được và tôi nghĩ là sẽ không thể làm được” là những “nhiệm vụ báo chí thực sự cơ bản” như trò chuyện với những người thật về các sự kiện có thật, làm chứng và quyền giải trình.

Chính những kỹ năng này sẽ càng trở nên quan trọng hơn nếu các nhà báo muốn tồn tại trong kỷ nguyên AI.

"Nó phụ thuộc vào sự tin tưởng và uy tín", GS. Reeves nói. "Những nhà báo giỏi nhất, những người tạo ra sự khác biệt, là những người nói chuyện với mọi người về cách mọi thứ đang ảnh hưởng đến cuộc sống thực của họ, là nhân chứng cho các sự kiện. Những người có kỹ năng tìm hiểu và công bố những điều mà những người có quyền lực không muốn tiết lộ".

Đó thực sự không phải là điều AI có thể làm được.

Vẫn theo GS. Reeves: "AI sẽ tìm đến những công việc thuộc loại 'trang trại nội dung' không thực sự liên quan đến những kỹ năng nói trên. Và người ta tranh cãi liệu ngay từ đầu nó đã là báo chí thực sự hay chưa - tạo ra những thứ mà bạn đã thấy ở nơi khác mà không tương tác với bất kỳ ai khác trong quá trình này. AI sẽ làm điều đó rất tốt và các nhà xuất bản sẽ thấy được ý nghĩa kinh doanh của việc có được một nền tảng để làm điều đó thay vì thuê người làm việc này."

"Trang trại nội dung" (content farm) là một dạng của trang web hoặc nền tảng nội dung được tạo ra với mục đích chủ yếu là tối ưu hóa tìm kiếm (SEO) và tạo ra nội dung với mục đích tăng truy cập và tăng lượt quảng cáo.

Nhà báo "Robocop"

Các BBT cần cá nhân hóa và định dạng lại nội dung - những người trẻ tuổi muốn tin tức ở định dạng, giọng điệu, phong cách, kích thước và trên nền tảng mà họ muốn - họ không muốn xem bộ phim dài ba phút nếu họ chỉ có 20 giây.

Ví dụ: việc định dạng lại và tùy chỉnh nội dung, dịch nó sang các ngôn ngữ khác nhau, nên cần phiên bản đơn giản hoặc phiên bản giải thích, đó sẽ là một lĩnh vực lớn và sẽ phát triển theo thời gian.

Theo GS. Reeves: "Tầm nhìn khoa học viễn tưởng của tôi về điều này là một kiểu nhà báo Robocop với tất cả những công cụ để giúp họ làm việc hiệu quả hơn, mạnh mẽ hơn nhiều và có thể nghiên cứu tốt hơn nhiều, sau đó là công việc sáng tạo nội dung lấy tác phẩm gốc của họ và biến nó thành đủ loại nội dung, lặp đi lặp lại.

Sau đó, khán giả đang ngồi ở nhà ăn sáng và xem Sky News, họ có thể lên xe và chương trình sẽ tiếp tục dưới dạng âm thanh với tuyển tập các câu chuyện mà họ quan tâm".

Nhật Bình