“Tổ liên gia an toàn phòng cháy chữa cháy” và “Điểm chữa cháy công cộng” ở phường Tân Hưng Thuận (Q.12, TP.HCM) ra mắt cuối năm 2022. Tân Hưng Thuận là phường đầu tiên trong cả nước triển khai mô hình này. Tất cả các khu phố của phường đều đã thành lập tổ liên gia an toàn phòng cháy chữa cháy.

Tổ liên gia an toàn phòng cháy chữa cháy là mô hình do UBND cấp xã thành lập và ban hành quy chế hoạt động, theo phương châm 4 tại chỗ: chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện tại chỗ và hậu cần tại chỗ. Người dân sẽ tham gia chủ động vào việc phòng cháy, chữa cháy, cứu hộ, cứu nạn tại khu vực mình sinh sống, hỗ trợ lẫn nhau lúc gặp sự cố khẩn cấp.

Tổ sẽ gồm từ 5-15 hộ dân sống liền kề nhau. Các hộ lắp đặt chuông báo cháy tại tầng 1, có 2 nút ấn áo cháy, 1 nút ở bên trong, 1 nút bên ngoài nhà. Chuông báo cháy của các nhà trong tổ được nối liên thông với nhau, chỉ cần ấn 1 nút là toàn bộ chuông của mọi nhà trong tổ đều kêu, để các thành viên biết mà ứng cứu lẫn nhau kịp thời. Các nhà sẽ trang bị ít nhất một bình cứu hỏa xách tay, 1 dụng cụ phá dỡ tường, rào (như xà beng, kìm cộng lực, búa...). Toàn bộ thiết bị, dụng cụ phòng cháy, chữa cháy này do các gia đình tự trang bị, có giá khoảng từ 1-2 triệu đồng.

Những thành viên tham gia tổ liên gia an toàn phòng cháy chữa cháy có trách nhiệm chuẩn bị cho gia đình mình một lối thoát nạn thứ hai theo đúng quy chuẩn an toàn phòng cháy chữa cháy, có phương án thoát nạn khi không may xảy ra hỏa hoạn. Thành viên trong tổ liên gia được tập huấn kỹ năng cơ bản về phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ; cài đặt tính năng “tôi an toàn” trên App “báo cháy 114” để thông báo cho tổ trưởng tình hình của mình trong trường hợp có cháy; mỗi tổ liên gia thành lập một tổ phòng cháy, chữa cháy, gồm những người có sức khỏe và kiến thức, kỹ năng xử lý tình huống cháy và cứu hộ, cứu nạn.

Khi xảy ra tình huống khẩn cấp, thành viên của tổ liên gia sẽ ấn nút chuông, báo động cho cả tổ, đồng thời gọi báo cháy cho lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy và chính quyền cấp xã hoặc công an xã qua số điện thoại 114 hoặc App báo cháy 114. Những thành viên của tổ liên gia có mặt tại khu vực thời điểm đó sẽ sử dụng dụng cụ chữa cháy mà gia đình mình đã chuẩn bị sẵn để tham gia chữa cháy, cứu người. Khi lực lượng chữa cháy chuyên nghiệp chưa có mặt, tổ trưởng tổ liên gia có trách nhiệm chỉ huy việc chữa cháy, cứu người bị nạn.

Nếu có hỏa hoạn, thời điểm vàng để chữa cháy, cứu người là dưới 5 phút kể từ khi đám cháy bùng phát. Dân gian có câu “nước xa không cứu được lửa gần” là để chỉ tình huống này, nên việc những người ở cạnh nhau biết thông tin và tham gia ứng cứu ngay lập tức là rất quan trọng. Thậm chí, người qua đường, nếu phát hiện cháy cũng có thể báo động cho người trong nhà và những nhà sống xung quanh ngay lập tức chỉ bằng một động tác ấn chuông báo gắn trước cửa nhà.

Tổ liên gia an toàn phòng cháy chữa cháy ở phường Tân Hưng Thuận ngay sau khi thành lập đã phát huy hiệu quả, cứu được một gia đình bị cháy nhà. Gần 1h sáng 15/1/23, ông Nguyễn Hữu Nghĩa, Tổ trưởng Tổ liên gia 8 nhận được cuộc gọi cầu cứu của chị Trịnh Thị Lan, nhà ở cách nhà ông mấy căn. Ông lập tức nhấn chuông báo động, hô hào các thành viên trong tổ của mình ứng cứu, rồi xách bình chữa cháy và búa chạy tới đám cháy. Khi đó, gia đình chị Lan, gồm 3 người lớn và 2 trẻ em đang kẹt ngoài lan can. Chỉ sau vài phút, các thành viên tổ liên gia 8 cùng người dân xung quanh đã dùng búa phá cửa sắt cứu người, di chuyển tài sản, dập tắt hoàn toàn đám cháy.

Với sự nhanh trí, dũng cảm, nỗ lực của ông Nguyễn Hữu Nghĩa đã xử lý sự cố ở “thời điểm vàng” nên chỉ sau vài phút đám cháy được khống chế, dập tắt hoàn toàn. Kết quả, cứu chữa Tổ liên gia đã không để đám cháy phát triển lớn, hỗ trợ được 5 người thoát nạn xuống dưới an toàn, bảo vệ được toàn bộ tài sản trong căn nhà, trong đó có 2 chiếc xe máy.

Giám đốc Công an thành phố Hồ Chí Minh đã quyết định gửi thư khen và tặng thưởng 5 triệu đồng cho ông Nguyễn Hữu Nghĩa và các thành viên trong tổ vì hành động dũng cảm. Ông Nghĩa cho biết những kiến thức về chữa cháy mình và các tổ viên có được là nhờ được cảnh sát phòng cháy chữa cháy và công an phường hướng dẫn trước khi tham gia tổ liên gia an toàn phòng cháy chữa cháy.

Tân Hưng Thuận có 7 khu phố, dân số gần 41 ngàn người (gần 8.000 hộ). Nhà ở và nhà ở kiêm kinh doanh, nhà xưởng xen vào nhau. Dân số đông trong một địa bàn hẹp, nhà cửa chen chúc trong nhiều ngõ hẻm sâu từ 50m trở lên, xe chữa cháy không tiếp cận được, nên nguy cơ thiệt hại nặng về người và tài sản nếu có cháy, nổ là hoàn toàn có thể xảy ra. Mô hình Tổ liên gia phòng cháy chữa cháy và Điểm chữa cháy công cộng rất thiết thực đối với những địa bàn như vậy. Gắn kết cộng đồng để cùng nhau đề phòng trường hợp khẩn cấp và ứng cứu khẩn cấp không chỉ phát huy tác dụng trong cứu hộ, cứu nạn mà còn thắt chặt tình làng nghĩa xóm, khởi dậy tinh thần đoàn kết ở khu dân cư.

Từ vụ cháy trên cho thấy ý nghĩa và tầm quan trọng của mô hình Tổ liên gia an toàn PCCC và điểm chữa cháy công cộng, đã phát huy được hiệu quả vào thực tế, là biểu hiện của truyền thống "Tình làng, nghĩa xóm" tốt đẹp, đoàn kết, tương thân tương ái. Sự đồng thuận của người dân đã góp phần thực hiện tốt phong trào Toàn dân PCCC.

Mô hình Tổ liên gia an toàn PCCC và điểm chữa cháy công cộng ở Tân Hưng Thuận cần được nhân rộng khắp các khu phố thuộc các phường trên địa bàn quận, trên địa bàn thành phố và trên cả nước để mỗi người dân đều được tập huấn, bồi dưỡng kiến thức PCCC nhằm thực hiện tốt phương châm 4 tại chỗ trong công tác PCCC, xây dựng phòng tuyến vững chắc trên mặt trận chống giặc lửa, góp phần đẩy lùi hậu quả đau lòng do cháy, nổ gây ra./.

Hà Phương