Ứng dụng công nghệ mới là xu thế tất yếu

Trong bối cảnh xu thế chuyển đổi số (CĐS) đang diễn ra sâu rộng trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, những thay đổi của công chúng trong quá trình CĐS dẫn đến sự thay đổi trong sản xuất báo chí. Các cơ quan báo chí đã và đang triển khai ứng dụng công nghệ trong xây dựng và quản trị tòa soạn ở cơ quan báo chí của mình.

Số liệu từ Bộ Thông tin & Truyền Thông (TT&TT) cho biết: Việt Nam hiện có hơn 800 cơ quan thông tấn, báo chí, với gần 1 triệu bài báo được sản xuất hàng ngày. Số lượng lớn các cơ quan thông tấn, báo chí và các bài báo tạo ra một kho thông tin khổng lồ. Bằng cách áp dụng các công cụ và kỹ thuật phân tích dữ liệu, chúng ta có thể xác định các xu hướng, mối tương quan và hiểu biết quan trọng từ nguồn này

Nhà báo Lê Quốc Minh, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, cho rằng: “Báo chí phải chủ động đổi mới phương thức truyền tải, mang đến những trải nghiệm mới cho bạn đọc thông qua các ứng dụng công nghệ số. Trước sự bùng nổ về cả tốc độ, số lượng và quy mô tiêu thụ thông tin hiện nay, các tổ chức báo chí, truyền thông sẽ dần quả tải nếu vẫn duy trì cách truyền thống”.

Theo nhà báo Lê Quốc Minh, trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ hỗ trợ các tòa soạn phân tích dữ liệu độc giả, sáng tạo nội dung, giảm bớt những công việc lặp lại, tốn công sức.

Để đáp ứng xu hướng của báo chí số, các tòa soạn cần phát triển một hạ tầng kỹ thuật và hệ thống quản trị nội dung (CMS) mạnh mẽ. Hệ thống này cần sử dụng công nghệ để thu thập thông tin từ nhiều nguồn, phân tích và tổ chức dữ liệu tin tức hiệu quả.

Ngoài ra, CMS cần có khả năng xuất bản nhanh chóng, linh hoạt trong nội dung, tích hợp đa dạng định dạng nội dung, tự động hóa quy trình, và sử dụng các nền tảng trực tuyến để phân phối tin tức rộng rãi.

Để nâng cao khả năng tự động hóa, các tòa soạn đang ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) trong lĩnh vực báo chí tại Việt Nam ngày càng trở nên quan trọng và đa dạng, đóng góp vào việc cải thiện quy trình sản xuất tin tức, tương tác với độc giả, và tối ưu hóa trải nghiệm thông tin.

Sử dụng AI để tạo nội dung tự động giúp báo chí tăng cường khả năng sản xuất tin tức nhanh chóng và hiệu quả. Hệ thống tự động có thể tạo tiêu đề, mô tả, và thậm chí là nội dung văn bản dựa trên dữ liệu đầu vào và quy tắc được lập trình trước.

AI sử dụng các mô hình ngôn ngữ lớn (NLP) để hiểu và xử lý ngôn ngữ tự nhiên. Các mô hình này có khả năng đọc, hiểu, và tạo ra văn bản tự động dựa trên dữ liệu đầu vào. Nó có thể tự động thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau trên Internet. Các thuật toán cảm nhận xu hướng và thông tin mới, sau đó tổng hợp nó để tạo nội dung có ý nghĩa.

Hệ thống AI có khả năng soạn thảo văn bản dựa trên các mẫu và dữ liệu đầu vào. AI có thể phân tích lượng lớn dữ liệu để đưa ra phân tích và bài viết báo cáo. Các thuật toán máy học được sử dụng để hiểu và tóm tắt thông tin từ dữ liệu phức tạp. Các biến thể của mô hình ngôn ngữ như GPT (Generative Pre-trained Transformer) được sử dụng để tạo nội dung phong phú và tự nhiên.

Trong quá trình soạn thảo, AI có thể đề xuất và chỉnh sửa văn bản, kiểm tra ngữ pháp và từ vựng, tạo ra nội dung mà không cần sự can thiệp nhiều của con người. AI có thể tạo ra bài viết dựa trên dữ liệu có cấu trúc như bảng, đồ thị. Điều này giúp tự động hóa việc chuyển đổi dữ liệu thành nội dung thông tin.

Đặc biệt, các mô hình AI có khả năng nhận diện xu hướng trong dữ liệu và dự đoán sự kiện tương lai. AI được sử dụng để phân tích lượng lớn dữ liệu từ các nguồn khác nhau, như mạng xã hội, diễn đàn, và trang tin tức, giúp nhận biết xu hướng và định hình chủ đề quan trọng. Công nghệ này cung cấp thông tin giúp biên tập viên hiểu rõ độc giả và điều chỉnh chiến lược nội dung.

Điều này giúp tạo ra bài viết dự đoán và phản ánh xu hướng xã hội. Đồng thời, nó có thể tự động tạo nội dung đa phương tiện bằng cách kết hợp văn bản, hình ảnh, và video để tạo ra bài viết động và sinh động.

Bên cạnh khả năng tự động tạo nội dung, AI còn được các cơ quan báo chí sử dụng để tối ưu hóa chiến lược tiếp thị nội dung, đề xuất nội dung phù hợp dựa trên dữ liệu người đọc và hành vi trực tuyến của họ. AI giúp quản lý dữ liệu báo chí bằng cách tự động phân loại và tổ chức thông tin, tạo điều kiện cho việc tìm kiếm và trích xuất thông tin hiệu quả. Dự đoán này giúp tối ưu hóa nội dung, quảng cáo, và chiến lược phân phối tin tức.

Nhiều tòa soạn hiện nay đang sử dụng chatbot dựa trên AI để tương tác với độc giả trên các nền tảng truyền thông xã hội và trang web. Chatbot có thể cung cấp thông tin tức thì, trả lời câu hỏi và tương tác với độc giả một cách tự động.

Bên cạnh đó, công nghệ AI được sử dụng để nhận diện và ngăn chặn tin tức giả mạo và thông tin sai lệch. Hệ thống tự động có thể theo dõi và đánh giá độ tin cậy của nguồn tin, giúp cải thiện chất lượng thông tin.

Ngoài ra, AI được các tòa soạn sử dụng để tối ưu hóa quảng cáo trực tuyến. Nó được tích hợp trong quảng cáo trực tuyến để tối ưu hóa chiến lược quảng cáo dựa trên dữ liệu người đọc. Các hệ thống tự động có thể phân loại độc giả và tối ưu hóa nội dung quảng cáo để tăng cường hiệu quả tiếp cận.

Ứng dụng AI được các nhà báo sử dụng phổ biến nhất hiện nay là dịch tự động tin tức và nội dung từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, mở rộng khả năng tiếp cận của trang báo. Công nghệ này giúp báo chí chuyển đổi và chia sẻ tin tức quốc tế một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Những ứng dụng này đều góp phần vào việc cải thiện quá trình sản xuất tin tức, tương tác với độc giả, và nâng cao chất lượng thông tin trên các nền tảng truyền thông tại Việt Nam.

Hiệu quả thực tế từ VietnamPlus

Thực tế cho thấy, ngày càng nhiều cơ quan báo chí và hãng tin tức lớn trên thế giới triển khai sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) thông qua các ứng dụng như Chat GPT để khai thác, xử lý thông tin.

Nhà báo Nguyễn Hoàng Nhật, VietnamPlus chia sẻ: Toà soạn VietnamPlus đã sử dụng AI trong hoạt động báo chí khoảng 7-8 năm nay để tăng cường trải nghiệm, tạo ra những sản phẩm báo chí mới lạ, giá trị cho độc giả và điều quan trọng là giải phóng sức lao động cho phóng viên (PV), biên tập viên (BTV) và ứng dụng cho các công việc toà soạn.

Quá trình CĐS đòi hỏi các tòa soạn, tổ hợp báo chí phải lấy hoạt động xuất bản số làm trung tâm, phân chia nhiệm vụ của các nhân sự cho phù hợp, tạo sự thống nhất giữa các bộ phận xuất bản từ text, ảnh, phát thanh, truyền hình, đồ họa… Việc hội tụ thể hiện cả về kết cấu sắp xếp vị trí chỗ ngồi, đến phân cấp phân quyền lãnh đạo các đơn vị, cấp phòng, cho đến thiết lập các nền tảng quản trị nội dung hội tụ.

Chia sẻ về mô hình toà soạn báo chí số của Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN), nhà báo Trần Tiến Duẩn, Tổng Biên tập Báo Điện tử Vietnamplus.vn, cho biết: Cho đến nay, tất cả các đơn vị xuất bản trực thuộc TTXVN đã hoàn thiện và vận hành theo mô hình đầy đủ của toà soạn báo chí số.

Việc áp dụng đồng bộ nhiều giải pháp công nghệ là một trong những động lực chính giúp cho tổng số lượt truy cập hàng năm của các báo, trang thông tin điện tử TTXVN tăng gần 100 lần so với 8 năm trước đây (năm 2014 là 15,8 triệu lượt, năm 2022 đạt 1,5 tỷ lượt). Không chỉ số lượng truy cập, các chỉ số quan trọng khác như thời gian trung bình của phiên, số trang/phiên... cũng tăng vượt bậc từ 2 - 4 lần.

Hiện nay, TTXVN đang tiếp tục hoàn thiện và đi vào chiều sâu của mô hình truyền thông hội tụ, mô hình sản xuất đa phương tiện tập trung. Đồng thời với đó là việc tích hợp những ứng dụng công nghệ mới, nhất là công nghệ AI, nhằm xây dựng một “hệ sinh thái số” của TTXVN, từ đó phát triển thêm nhiều loại hình thông tin mới, nhiều kênh tiếp cận mới, nhiều gói thông tin mới đáp ứng nhu cầu đa dạng của công chúng; giúp các tòa soạn tiếp tục giữ được vị thế trong xu hướng CĐS mạnh mẽ hiện nay.

Hãy sử dụng công nghệ thông minh một cách thông minh hơn

Tuy nhiên, việc sử dụng AI trong báo chí cũng đặt ra một số thách thức, như cần phải giữ cho quá trình tạo nội dung linh hoạt và giữ tính nhân văn, đồng thời giữ gìn đạo đức nghề nghiệp và chất lượng thông tin. Việc sử dụng AI trong báo chí cũng gây ra nhiều tranh cãi. Website thông tin công nghệ CNET sử dụng AI để sinh ra các bài viết rồi sau đó các BTV sẽ kiểm tra lỗi trước khi xuất bản.

Trang này thừa nhận hồi tháng đầu năm 2023 rằng chương trình có nhiều hạn chế, sau khi một bài viết trên trang tin tức công nghệ Futurism tiết lộ rằng hơn một nửa tin bài tạo ra bằng các công cụ AI đã phải qua biên tập để sửa lỗi. Có lần, CNET đã buộc phải có những đính chính đối với một bài viết có quá nhiều lỗi đơn giản.

Công nghệ AI, nếu không được giám sát chặt chẽ, có thể được sử dụng để tạo ra tin tức giả mạo hoặc thông tin không chính xác một cách tự động. AI có thể hiểu lầm ngữ cảnh và tạo ra phân tích không chính xác nếu không được đào tạo đúng hoặc nếu dữ liệu đầu vào không đủ sâu.

Khả năng của AI trong việc đánh giá và nhận định cảm xúc của độc giả, đặc biệt là qua việc đọc các bài báo, vẫn còn hạn chế so với khả năng của con người. AI phụ thuộc lớn vào chất lượng của dữ liệu đầu vào. Nếu dữ liệu không chất lượng hoặc thiên lệch, kết quả của AI cũng sẽ bị ảnh hưởng. Trong các tình huống thời sự, nơi tin tức nhanh chóng thay đổi, AI có thể gặp khó khăn trong việc cung cấp tin tức tức thì và đảm bảo tính chính xác.

Đáng chú ý, việc sử dụng AI trong xử lý thông tin cá nhân đặt ra những thách thức về bảo mật và quyền riêng tư, đặc biệt là khi AI đưa ra dự đoán về hành vi cá nhân.

Để giảm thiểu nhược điểm này, sự kết hợp giữa công nghệ AI và vai trò của BTV và người làm báo là quan trọng để đảm bảo rằng thông tin được sản xuất và phân phối một cách chính xác và trung thực.

Hệ thống cần đảm bảo tính chính xác của thông tin, ngăn chặn lan truyền tin đồn và tin giả mạo, bảo vệ thông tin cá nhân và dữ liệu nhạy cảm. Đồng thời, cần duy trì các thiết bị mạng và an toàn thông tin để đảm bảo hoạt động ổn định và hiệu suất cao. CMS cũng nên tương tác với độc giả qua các nền tảng truyền thông xã hội để tạo ra một môi trường tham gia, đồng thời thu thập phản hồi để cải thiện chất lượng và nội dung tin tức.

Bà Đỗ Thị Thu Hằng, Trưởng Ban Nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam, cho rằng: Các phần mềm ứng dụng AI dù có nhiều tính năng vượt trội, nhưng xét đến cùng, đó cũng chỉ là một công cụ mà nhà báo phải học cách để làm chủ nó, sử dụng nó phục vụ cho hoạt động tác nghiệp của mình nhằm tạo ra tác phẩm, sản phẩm báo chí theo nguyên tắc của nghề nghiệp. Không thể coi đây là sự thay thế cho lực lượng phóng viên tác nghiệp thực tế.

Bởi, khác với con người, AI không có nhạy cảm chính trị, không có lý tưởng, không có tính nhân văn, hoàn toàn không có trách nhiệm xã hội và đạo đức báo chí. Do đó, để làm chủ và sử dụng được công cụ số nói chung và các phần mềm ứng dụng AI nói riêng, mỗi nhà báo Việt Nam càng phải trau dồi năng lực và phẩm chất của một nhà báo cách mạng, học hỏi, thảo luận để có thể làm chủ công nghệ, chứ không để công nghệ dẫn dắt và làm chủ chúng ta.

Các tờ báo, tạp chí trong nước vẫn còn nhiều cơ hội để “cách mạng hóa” hoạt động tòa soạn bằng công nghệ số theo hướng ngày càng thông minh hơn. Xét cho cùng, mục tiêu của CĐS chính là nhằm xây dựng các cơ quan báo chí theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp, nhân văn và phụng sự xã hội. Các tòa soạn sẽ phải tự tìm cách ứng dụng công nghệ phù hợp với đơn vị mình sao cho hiệu quả cả về mặt thông tin và chi phí.

Minh Thiện