Theo Time, các nhà điều hành truyền thông và các chuyên gia học thuật đã lên tiếng với Tiểu ban Tư pháp Thượng viện về Quyền riêng tư, Công nghệ và Luật pháp, về cách AI đang góp phần gây ra những khó khăn, thách thức cho báo chí. Họ cũng nói về các vấn đề sở hữu trí tuệ phát sinh từ việc các mô hình AI được đào tạo, đồng thời đưa ra cảnh báo về mối nguy hiểm ngày càng tăng do thông tin sai lệch mà AI cung cấp.

Thượng nghị sĩ Richard Blumenthal, Đảng viên Đảng Dân chủ Connecticut và là chủ tịch tiểu ban, cho biết: “Sự trỗi dậy của các công ty công nghệ lớn là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến nhiều khó khăn cho tin tức địa phương".

Đầu tiên, Meta, Google và OpenAI đang sử dụng công sức của các tờ báo và tác giả để đào tạo các mô hình AI của họ mà không trả thù lao hay có cam kết gì.

Vấn đề còn nghiêm trọng và mang tính xúc phạm hơn khi sau đó những mô hình AI đó được sử dụng để cạnh tranh với các tờ báo và đài truyền hình, lấy đi lượng độc giả và doanh thu của các tổ chức báo chí, những cơ quan đã đầu tư công sức để tạo ra nội dung ngay từ đầu”.

Công nghệ lớn, AI và những thách thức của báo chí

Các công ty công nghệ và ngành tin tức đã xung đột kể từ sự trỗi dậy của các nền tảng số hơn 1 thập kỷ trước. Điều này dẫn đến việc các nền tảng công nghệ thu lợi nhuận trong khi nhiều tổ chức tin tức ngừng hoạt động. Các nhà nghiên cứu tại Trường Báo chí, Truyền thông, Truyền thông Tiếp thị Tích hợp Medill tại Đại học Northwestern phát hiện ra rằng Hoa Kỳ đã mất gần 1/3 số tờ báo và gần 2/3 số nhà báo kể từ năm 2005.

Các quốc gia trên thế giới đang bắt đầu hành động để buộc các công ty công nghệ lớn hỗ trợ ngành báo chí địa phương của họ. Vào tháng 6/2023, Canada đã thông qua luật yêu cầu các công ty công nghệ phải trả tiền cho các hãng tin tức về bất kỳ nội dung nào xuất hiện trên nền tảng của họ. Úc trước đây đã thông qua một luật tương tự vào năm 2021.

Tại Hoa Kỳ, luật tương đương đã được đề xuất bởi Thượng nghị sĩ Amy Klobuchar, đảng viên Đảng Dân chủ từ Minnesota và John Kennedy, đảng viên Đảng Cộng hòa từ Louisiana, cả hai đều là thành viên của Tiểu ban về Quyền riêng tư, Công nghệ, và Luật pháp.

Danielle Coffey, Chủ tịch và CEO của Hiệp hội thương mại News Media Alliance, cho biết: “Sự mất cân bằng thị trường này sẽ tăng thêm nhờ AI tạo sinh”.

Sắp có cuộc chiến bản quyền

Các hệ thống AI sáng tạo - những hệ thống có khả năng tạo văn bản, hình ảnh hoặc phương tiện khác - phải được đào tạo về lượng dữ liệu khổng lồ. Để đảm bảo quyền truy cập vào dữ liệu văn bản chất lượng cao, nhà phát triển AI nổi tiếng OpenAI đã hợp tác với Associated Press (AP), một hãng tin phi lợi nhuận có trụ sở tại Hoa Kỳ, giành quyền truy cập vào một phần kho lưu trữ của AP để đổi lấy việc sử dụng các sản phẩm của OpenAI.

OpenAI có mối quan hệ đối tác tương tự với Axel Springer, một công ty truyền thông đa quốc gia của Đức, trong đó ChatGPT sẽ tóm tắt các bài viết của các hãng tin thuộc sở hữu của Axel Springer và cung cấp các liên kết.

Nhưng không phải tất cả các hãng tin đều đạt được những thỏa thuận tương tự. Vào ngày 27/12/2023, New York Times đã kiện OpenAI và nhà đầu tư cũng như đối tác lớn Microsoft. Vụ kiện lập luận rằng các mô hình của OpenAI đã được đào tạo dựa trên sản phẩm báo chí của New York Times và đưa ra một sản phẩm cạnh tranh, gây ra “thiệt hại thực tế hàng tỷ USD”.

OpenAI đã phản hồi bằng một bài đăng trên blog vào ngày 8/1/2024, trong đó họ phản đối các tuyên bố pháp lý của Times và ghi nhận các hành động khác nhau mà họ đã thực hiện để hỗ trợ hệ sinh thái tin tức.

Vụ kiện của New York Times là vụ kiện bản quyền cấp cao nhất trong số nhiều vụ kiện chống lại các nhà phát triển AI. Vào tháng 7/2023, diễn viên hài Sarah Silverman cùng các tác giả Christopher Golden và Richard Kadrey kiện OpenAI và Meta vì đã đào tạo các mô hình AI dựa trên bài viết của họ mà không có sự cho phép.

Và vào tháng 1/2023, các nghệ sĩ Kelly McKernan, Sarah Andersen và Karla Orti lại kiện Midjourney, Stability AI và DeviantArt - các công ty phát triển mô hình AI tạo hình ảnh - để đào tạo các mô hình AI. Vào tháng 10, Thẩm phán quận Hoa Kỳ William Orrick đã bác bỏ một số phần của vụ kiện, đồng thời các nguyên đơn đã sửa đổi và gửi lại vụ kiện vào tháng 11.

Roger Lynch, Giám đốc điều hành của Condé Nast, một công ty truyền thông sở hữu các ấn phẩm bao gồm New Yorker, Wired và GQ, lập luận rằng các công cụ AI sáng tạo đã được xây dựng bằng “hàng ăn cắp”.

“Khoảng thời gian cần thiết để kiện tụng, kháng cáo, quay lại tòa án kháng cáo, cuối cùng có thể đưa lên Tòa án tối cao để giải quyết từ giờ đến lúc đó, sẽ có rất nhiều công ty truyền thông phá sản”, ông nói.

Tuy nhiên, Curtis LeGeyt, Chủ tịch và Giám đốc điều hành của Hiệp hội thương mại Hiệp hội phát thanh truyền hình quốc gia, cho biết việc thảo luận về luật còn “quá sớm”, cho rằng nên áp dụng các biện pháp bảo vệ bản quyền hiện tại. Ông nói: “Nếu chúng ta hiểu rõ và áp dụng luật hiện hành với AI, hãy để thị trường vận động”.

Những lo ngại về thông tin sai lệch

LeGeyt cũng cảnh báo các Thượng nghị sĩ về mối nguy hiểm mà thông tin sai lệch do AI tạo ra gây ra cho báo chí. Ông nói: “Việc sử dụng AI để thao túng hoặc giả mạo hình ảnh các nhân vật đài phát thanh hoặc truyền hình đáng tin cậy có nguy cơ lan truyền thông tin sai lệch hoặc thậm chí gian lận”.

LeGeyt cũng cảnh báo về gánh nặng ngày càng tăng đối với các tòa soạn báo khi phải kiểm tra nội dung để xác định xem liệu nội dung đó có chân thực và chính xác hay không. Ông nói: “Sau vụ tấn công ngày 7/10 gần đây vào Israel, các bức ảnh và video giả mạo đã lan truyền đến mức độ chưa từng có trên mạng xã hội chỉ trong vài phút. Chỉ 10% trong số đó là hàng thật và có thể tin tưởng”.

Cuộc khảo sát 1.490 nhà lãnh đạo trên toàn cầu về những rủi ro hàng đầu trong năm 2024 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) mới đây đã cho thấy, tin tức giả mạo do AI tạo ra chiếm đến 53% số phiếu bầu, là mối rủi ro đứng thứ hai mà các nhà lãnh đạo lo ngại, chỉ sao mối lo ngại về thời tiết cực đoan./.

Anh Minh