Bộ tem Tết Giáp Thìn gửi gắm nhiều ước vọng

Chuyển động ICT - Ngày đăng : 06:00, 11/02/2024

Những năm gần đây, công chúng, người chơi tem trong và ngoài nước đều nóng lòng mong chờ tem Tết do Việt Nam phát hành vì ngoài linh vật của năm con giáp trên tem, công chúng, người chơi tem còn sưu tập, biết thêm về phong tục ngày Tết của người Việt. Đây là điểm khác biệt của tem Tết Việt Nam với Tem Tết của các nước trên thế giới.

Chuyển động ICT

Bộ tem Tết Giáp Thìn gửi gắm nhiều ước vọng

Lan Phương • 11/02/2024 06:00

Thể hiện sự đổi thay mạnh mẽ của đất nước Việt Nam trong thời đại 4.0

Chào đón năm mới Giáp Thìn 2024, nhiều nước trên thế giới từ Đông sang Tây nhộn nhịp phát hành tem Tết trong tháng 12/2023 và nhiều nhất trong tháng 1/2024. Tại Việt Nam, ngày 24/12/2023, Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) tổ chức phát hành bộ tem “Tết Giáp Thìn” 2024 gồm 2 mẫu tem và 1 blốc thể hiện hình ảnh con giáp của năm là con rồng - hình tượng có vị trí đặc biệt trong văn hóa, tín ngưỡng của dân tộc Việt Nam. Bộ tem do họa sỹ thiết kế - Giám đốc sáng tạo Nguyễn Quang Vinh thể hiện trên khuôn khổ tem vuông (37 x 37mm), ngập tràn không khí Tết - Xuân mới.

Để thiết kế bộ tem “Tết Giáp Thìn” nhỏ bé nhưng truyền tải nhiều thông điệp, ý nghĩa, họa sỹ Nguyễn Quang Vinh chia sẻ anh đã phải tìm hiểu rất nhiều về con rồng và những nét lịch sử, văn hóa liên quan. Theo họa sỹ, hình tượng tem về năm Giáp Thìn là con rồng không phải là một “con vật” có thật. Rồng là linh thú được tạo nên bởi trí tưởng tượng của con người, chính vì sinh ra từ trí tưởng tượng nên ở mỗi quốc gia, mỗi nền văn hóa, mỗi giai đoạn lịch sử hình ảnh con rồng có những hình thái biểu hiện khác nhau. Rồng châu Âu khác với rồng châu Á cả về hình thức lẫn ý nghĩa. Ngay trong châu Á thì rồng Trung Quốc cũng khác với rồng Ấn Độ, Thái Lan, Việt Nam... Rồng Việt Nam cũng trải qua tiến trình biến đổi. Ở mỗi giai đoạn lịch sử (Sơ sử, Lý, Trần, Lê Sơ, Lê Trung Hưng, Mạc, Nguyễn...), cha ông ta đều sáng tạo ra những hình tượng rồng riêng phù hợp với tâm thức của người Việt ở giai đoạn đó.

Nói về hình tượng rồng trên bộ tem “Tết Giáp Thìn” 2024 của Bưu chính Việt Nam, họa sỹ Nguyễn Quang Vinh chia sẻ đây là một phiên bản rồng mới của thời đại 4.0 với dáng bay vừa uyển chuyển vừa mạnh mẽ, bước chân đạp mây, tung tăng dạo chơi trong tiết Xuân, miệng nở nụ cười thân thiện. “Tuy mang tinh thần của một hình tượng rồng thế hệ trẻ nhưng khi nhìn chúng ta có thể nhận thấy rồng 2024 có những đặc điểm đặc trưng của tổ tiên rồng Việt - những đặc điểm tạo nên sự khác biệt của rồng Việt Nam với rồng ở nhiều quốc gia khác trên thế giới”.

Nếu như trước đây, thế hệ cha ông ta coi rồng là linh vật quyền uy, cao quý, là sức sống vĩnh hằng, là sức mạnh từ vũ trụ, là tổ tiên của người Việt (con rồng cháu tiên)... thì rồng 2024 trên tem Tết năm nay vẫn mạnh mẽ, vẫn uyển chuyển như tổ tiên rồng Việt, nhưng cách biểu hiện lại tươi mới hơn, thân thiện hơn và gần gũi hơn.

Bộ tem “Tết Giáp Thìn” còn được thể hiện qua hình tượng cá hóa long, thể hiện sự đổi thay mạnh mẽ của đất nước Việt Nam trong thời đại 4.0 để hòa nhịp cùng với thế giới là Việt Nam - với nội lực mạnh mẽ đang vươn mình trở thành một “con rồng” châu Á trong tương lai gần. “Hình tượng cá chép vượt vũ môn hóa long cũng khiến ta liên tưởng đến phong tục tiễn ông Công, ông Táo cưỡi cá chép về trời mà nhiều gia đình Việt vẫn làm mỗi dịp trước Tết”, họa sỹ Nguyễn Quang Vinh chia sẻ thêm.

Bộ tem cũng thể hiện hình ảnh biểu tượng Thăng Long, Hạ Long như ngầm thể hiện hai di sản thế giới tại Việt Nam cần được gìn giữ và bảo vệ là Kinh thành Thăng Long - nơi rồng thăng hoa bay lên và Vịnh Hạ Long - nơi bình an rồng hạ xuống. Cùng với đó, blốc bộ tem thể hiện 9 hình rồng quần tụ như dòng sông Cửu Long với 9 dòng uốn lượn đổ ra 9 cửa biển đem lại sự trù phú cho kinh tế nông nghiệp miền Tây Nam Bộ.

Bộ tem cũng truyền tải hai hình tượng rồng thăng long, hạ long hướng vào nhau tạo nên thế cân bằng âm dương hòa hợp. Blốc bộ tem thể hiện đại gia đình nhà rồng quần tụ hướng về nhau trên những đám mây hình khánh tượng trưng cho sự bình an, mây hình dải lụa cuốn vào nhau tượng trưng cho hạnh phúc, các đám mây lớn nhỏ cùng cặp rồng trung tâm trên blốc kết hợp với nhau lại tạo thành hình cái niêu cơm đầy ắp, tượng trưng cho sự ấm no.

“Ấm no - hạnh phúc - bình an - xum vầy là điều mà các đại gia đình Việt Nam đều mong muốn mỗi dịp Tết đến, Xuân về, cũng luôn là mong muốn truyền đạt của những họa sỹ thiết kế tem Tết”, họa sỹ Nguyễn Quang Vinh chia sẻ.

Bộ tem được đông đảo công chúng đón nhận

Bộ tem “Tết Giáp Thìn” 2024 cũng đánh dấu năm thứ 5, họa sỹ Nguyễn Quang Vinh thiết kế tem Tết Việt Nam, bắt đầu từ năm 2019. Đây là chu kỳ thứ 3 của tem Tết Việt Nam phát hành theo series. Đây là một series đặc biệt, khác biệt tất cả các tem Tết đã phát hành trước đây của Việt Nam về nội dung lẫn phong cách thể hiện. Series tem Tết lần này tôn vinh văn hóa Tết truyền thống thuần Việt Nam khiến cho cả 5 bộ tem Tết của series này trở nên độc đáo và không lẫn với bất kỳ bộ tem Tết của đất nước nào khác trên thế giới. Đây là những nội dung văn hóa, tín ngưỡng Tết Việt được họa sĩ nghiên cứu, khai thác rồi đưa vào tem Tết một cách tinh tế.

Cụ thể, Tết Canh Tý 2019 lần đầu tiên bánh chưng, bánh dày được đưa vào tem Tết Việt Nam. Tiếp theo, tem Tết Tân Sửu 2020, lần đầu tiên mâm ngũ quả cúng Tết được đưa lên tem. Năm Tết Nhâm Dần 2021, lần đầu tiên trò chơi ném còn mùa Xuân được thể hiện. Năm Tết Quý Mão 2023, lần đầu tiên phong tục tặng bao lì xì, tục hái lộc đầu năm, bắn pháo hoa đêm giao thừa được giới thiệu. Năm Tết Giáp Thìn 2024, lần đầu tiên phong tục thả cá chép tiễn ông Công, ông Táo về trời được thể hiện.

Cứ mỗi năm vào dịp phát hành tem Tết, người chơi tem đều biết trước linh vật của năm đó. Ví dụ, năm Mão thì con mèo sẽ là linh vật, năm Thìn thì con rồng sẽ là linh vật. Nhưng người chơi tem sẽ không được biết trước là bên cạnh các linh vật của năm thì phong tục nào của Tết Việt sẽ được khai thác và đưa vào tem trong năm tiếp theo. Do vậy, cứ gần đến dịp phát hành tem Tết là người chơi, sưu tập Tem đều phỏng đoán và háo hức chờ đợi.

“Việc hàng năm một linh vật của năm xuất hiện cùng một đồ vật đặc trưng Tết hay một phong tục Tết truyền thống của Việt Nam trên Tem Tết Việt Nam... đã tạo thành một thói quen đối với những người sưu tập, và họ luôn chờ đón trong sự thích thú, đó là lý do tem Tết Việt Nam luôn là bộ tem “hot” nhất trong năm, luôn được sản xuất với số lượng khủng (nhiều hơn rất nhiều các bộ tem khác trong năm). Và nó thường xuyên bị “cháy hàng” trước thời điểm hết hạn phát hành”, họa sỹ Nguyễn Quang Vinh hào hứng cho biết.

Tem Tết ngập tràn không khí Tết

Trải lòng về vẽ, thiết kế tem bưu chính nói chung và tem Tết nói riêng trong hành trình 5 năm qua, họa sỹ Nguyễn Quang Vinh trao đổi nhìn chung là giống nhau ở chỗ người họa sỹ được lựa chọn cách thức và bút pháp thể hiện. Mỗi một nội dung tem đều được nghiên cứu, khai thác, rồi thể hiện cho ra ý tưởng thiết kế nên về độ khó khăn trong việc xây dựng ý tưởng của các bộ tem là ngang nhau, không thể so sánh đề tài nào khó hơn đề tài nào.

“Nhưng cầm con tem Tết trên tay là phải nhìn ngay được ra không khí Tết. Tem Tết Việt Nam là các bộ tem với hình thức thể hiện rất cô đọng, nhưng nội dung thể hiện trên Tem Tết lại rất đa tầng đa nghĩa”, theo họa sỹ Nguyễn Quang Vinh.

Con tem Tết tuy bé nhỏ với nội dung phải cô đọng, nhưng khi cầm con tem Tết thì màu sắc của con tem Tết phải bắt mắt, tươi vui, phải tạo sự hứng khởi cho người nhìn ngay từ những giây đầu tiên ánh mắt chạm vào hình vẽ trên tem Tết. Năng lực của người họa sỹ thiết kế tem Tết phải tạo ra cảm xúc cho con tem, để công chúng bị con tem Tết chinh phục ngay từ cái nhìn đầu tiên. Sau khi bị Tem Tết chinh phục ngay từ cái nhìn đầu tiên, công chúng mới tìm hiểu các ẩn ý phía sau các hình vẽ trên tem Tết.

Cùng với đó, tem bưu chính như một tấm danh thiếp quốc gia, là sứ giả trong lĩnh vực đối ngoại. Bởi vậy, người họa sỹ thiết kế tem mang trọng trách rất lớn, vừa là niềm tự hào nhưng cũng vừa là áp lực rất lớn khi được thiết kế tem bưu chính Việt Nam. “Điều mong mỏi lớn nhất của tôi là thông qua con tem giới thiệu được nhiều hình ảnh, con người, văn hóa và phong tục cổ truyền của Việt Nam ra thế giới để thế giới thêm hiểu, thêm yêu đất nước Việt Nam”.

Họa sỹ Nguyễn Quang Vinh tại “showroom” tem bên con hổ “tem” được làm bằng 2022 con tem động vật hoang dã, tem hổ và tem Tết Hổ nhân năm quốc tế bảo vệ loài hổ 2022.

“Trước đây, mỗi khi nhắc đến Việt Nam thì người ta thường nhắc tới một đất nước của chiến tranh, của sự đói nghèo thì ngày nay khi nhắc đến Việt Nam, tôi muốn thế giới hiểu rằng Việt Nam là một đất nước tươi đẹp với cả một bề dầy hơn 4000 năm lịch sử, nơi có rất nhiều cảnh đẹp, có một nền văn hóa với những phong tục cổ truyền cần được khám phá. Và chính tại Việt Nam sản xuất những mẫu tem rất đẹp rất xinh để gửi đi muôn phương, ra với thế giới”, họa sỹ Nguyễn Quang Vinh bày tỏ mong muốn trước thềm năm mới 2024.

(Bài viết đăng ấn phẩm in Tạp chí TT&TT số 1+2, tháng 1/2024)

Lan Phương