Viễn thông có sứ mệnh làm hạ tầng

Tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2023 và triển khai nhiệm vụ năm 2024 của Cục Viễn thông ngày 22/1, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh một số định hướng quan trọng đối với Cục Viễn thông và lĩnh vực viễn thông trong năm 2024.

Bộ trưởng cho biết lĩnh vực viễn thông đã bước vào đổi mới lần thứ hai, nghĩa là từ hạ tầng viễn thông chuyển thành hạ tầng số, từ hạ tầng “alô” chuyển thành hạ tầng của nền kinh tế số (KTS).

Theo phân tích của Bộ trưởng, doanh thu viễn thông chỉ chiếm có 1% GDP toàn cầu nhưng khi trở thành hạ tầng của nền kinh tế thì doanh thu viễn thông sẽ chiếm khoảng 5%, tiến tới 10%, có nghĩa là lĩnh vực viễn thông tăng trưởng ít nhất 5 lần. Thế giới hiện nay, có nhà mạng tăng trưởng âm và loanh quanh chỉ 0%. Việt Nam có nhà mạng tăng trưởng cũng chỉ 1 - 2%. Tăng trưởng như vậy coi như không tăng trưởng vì chưa nhìn ra được tầm nhìn đúng của ngành mình.

Theo đó, lĩnh vực cần chuyển dịch hạ tầng viễn thông sang hạ tầng số, từ hạ tầng thông tin liên lạc sang hạ tầng của nền KTS, từ CNTT sang công nghệ số, từ ứng dụng CNTT sang CĐS, từ tự động hoá sang thông minh hoá, từ xử lý thông tin hữu hạn sang xử lý dữ liệu số vô hạn để sinh ra giá trị mới; từ phần mềm riêng lẻ sang nền tảng số; từ gia công, lắp ráp sang làm sản phẩm Việt Nam - Make in Viet Nam (thiết kế tại Việt Nam, sáng tạo tại Việt Nam, làm ra tại Việt Nam); từ doanh nghiệp (DN) dịch vụ sang DN công nghiệp và công nghệ; từ DN khai thác sang DN nghiên cứu và phát triển (R&D); từ thị trường trong nước là chính sang thị trường quốc tế là chính; công nghệ số trở thành lực lượng sản xuất cơ bản; nhân tài số trở thành nguồn lực cơ bản; đổi mới sáng tạo số trở thành động lực cơ bản của phát triển.

Bộ trưởng nhận định những chuyển dịch này là cho lĩnh vực viễn thông nhưng cũng cho các nhà mạng. Nhà mạng chưa bao giờ có chuyển dịch quan trọng như thế. Lĩnh vực viễn thông đổi mới lần hai có nhiều không gian hơn, rộng hơn. Sự chuyển dịch này cũng có sứ mệnh lớn lao hơn đối với sứ mệnh phát triển của đất nước, theo đó, Cục Viễn thông phải nhận thức rất sâu sắc và nắm chắc như là kim chỉ nam, như là ngôi sao dẫn lối.

Chuyển đổi luôn là việc đầu tiên và quan trọng nhất của người đứng đầu tổ chức. Chuyển đổi thì thường là việc khó nhất của một lĩnh vực. Lĩnh vực càng lớn thì càng khó. Khó là vì chuyển đổi chưa mang lại giá trị ngay và thậm chí còn chưa biết thành công hay không trong khi cái cũ còn quá lớn. “Chưa bao giờ viễn thông, CNTT, công nghệ số có vai trò quyết định lớn như vậy đến sự phát triển của đất nước như hiện nay”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

KTS đã phát triển nhanh, đóng góp lớn GDP quốc gia. Cục Viễn thông phải nắm chắc nội hàm của hạ tầng số của Việt Nam, bao gồm hạ tầng viễn thông, hạ tầng IoT, hạ tầng tính toán, hạ tầng dữ liệu, hạ tầng cung cấp công nghệ số như dịch vụ và các nền tảng số có tính hạ tầng. Hạ tầng số Việt Nam thì phải dung lượng siêu lớn, băng thông siêu rộng, phổ cập, bền vững, xanh, thông minh, mở và an toàn. Hạ tầng này phải được ưu tiên đầu tư, hiện đại hoá và đi trước một bước để thúc đẩy CĐS quốc gia, phát triển KTS, xã hội số.

“Nội hàm trên cũng chính là không gian mới của các nhà mạng và các nhà mạng cần không gian mới để mở rộng không gian viễn thông”.

Bộ trưởng lưu ý Cục Viễn thông phải cần xác định nghề chính hiện nay của các nhà mạng là làm hạ tầng. Không ai ngoài các nhà mạng làm hạ tầng cả và sức mạnh, trách nhiệm chính đối với đất nước cũng là hạ tầng. Lợi thế cạnh tranh chính và sứ mệnh chính của nhà mạng là sứ mệnh hạ tầng để những người khác, DN khác đứng trên vai nhà mạng mà kinh doanh. “Các nhà mạng không được xa rời, quên sứ mệnh làm hạ tầng. Nhà mạng làm hạ tầng số là hạ tầng của nền KTS”.

Theo đó, Bộ trưởng cho rằng các nhà mạng phải dành 5 - 10% doanh thu để phát triển hạ tầng. Đối với việc phát triển mạng 5G phải đầu tư nhiều hơn, phải đến 15 - 20% doanh thu cho mạng lưới. Cục Viễn thông phải giám sát đầu tư bởi đầu tư ít, chất lượng mạng lưới thấp và như thế không thể đi đầu, đi nhanh để phát triển.

Sáng tạo số để mở ra không gian mới cho lĩnh vực

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng cho rằng nhà mạng hiện nay kinh doanh 2G, 3G, 4G chủ yếu là theo phương thức B2C (Business-to-Customer), tức là cung cấp dịch vụ cho người dân và kinh doanh những dịch vụ mà người dân biết từ trước là thoại, nhắn tin, dữ liệu (data). Mạng 5G thì B2B (Business-to-Business) sẽ là chính và nhà mạng phải sáng tạo ra những sản phẩm, dịch vụ 5G cho các DN và qua đó để CĐS các DN, CĐS các lĩnh vực, các ngành. “Cục Viễn thông phải thúc đẩy sáng tạo ứng dụng số để phát triển KTS, đổi mới và tăng trưởng kinh tế và tăng năng suất lao động”.

Bộ trưởng cho rằng các nhà mạng, công ty công nghệ số có nhân lực số, hạ tầng số, công nghệ số, có đủ thời gian, nguồn lực… để tổ chức nghiên cứu các ứng dụng số. Cần phải coi các DN sáng tạo ứng dụng giống như các DN Make in Viet Nam. Nhà mạng China Mobile (Trung Quốc) là một nhà mạng điển hình khi dành 3 - 4%/năm cho nghiên cứu và phát triển ứng dụng và giờ có nhiều chục ngàn ứng dụng 5G. Doanh thu của nhà mạng này tăng 10%, chủ yếu do các ứng dụng này. Do đó cần thúc đẩy các nhà mạng đi vào các ngành, lĩnh vực để sáng tạo ứng dụng số giúp CĐS, phát triển KTS cho các ngành, lĩnh vực.

“Đây cũng chính là quá trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá (CNH-HĐH) đất nước. Như vậy, nhà mạng từ nay có sứ mệnh mới là CNH-HĐH đất nước thông qua sáng tạo ứng dụng số. CĐS, ứng dụng số vào các ngành công nghiệp, vào các DN khác cũng là cách, con đường để chúng ta nâng cao năng suất lao động”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Thúc đẩy dùng chung hạ tầng

Bộ trưởng cũng lưu ý trong năm 2024, Cục Viễn thông làm rõ các khái niệm hạ tầng mới. Thế nào là hạ tầng viễn thông băng siêu rộng và dung lượng siêu lớn? Thế nào là hạ tầng dữ liệu? Thế nào là hạ tầng tính toán, hạ tầng IoT, hạ tầng như là một dịch vụ, nền tảng số có tính hạ tầng? Và làm rõ các nội hàm hạ tầng số, ví dụ dung lượng siêu lớn đến mức độ nào? Băng thông siêu rộng là băng thông gì? Phổ cập là gì? Xanh là gì? Bền vững là gì? Thông minh là gì? Mở, an toàn là gì?...

Cần làm rõ nội hàm của những khái niệm này. Đồng thời, cần ban hành các tiêu chuẩn dịch vụ viễn thông với quan điểm là dùng tiêu chuẩn để nâng cao chất lượng dịch vụ; Lập kế hoạch phát triển hạ tầng viễn thông cả quốc gia và cấp tỉnh.

Bộ trưởng cho rằng phải suy nghĩ cơ chế thúc đẩy và sử dụng dùng chung hạ tầng cả tích cực và thụ động. Cục Viễn thông lập kế hoạch cho việc việc dùng chung hạ tầng của các DN, đề ra mục tiêu và yêu cầu DN thực hiện.

Cục Viễn thông cũng cần nghiên cứu phòng thí nghiệm quốc gia để đo lường và phát triển các dịch vụ mới; Hướng dẫn phát triển ứng dụng số cho các DN.

Ứng dụng AI để nâng cao chất lượng công việc

Bộ trưởng cũng lưu ý Cục Viễn thông dùng công nghệ số, ứng dụng công nghệ số nhất là AI để nâng cao chất lượng công việc. Đây phải được xem là công việc quan trọng nhất năm 2024 và Bộ trưởng trực tiếp phụ trách việc này.

Bộ trưởng cũng đề nghị Cục xây dựng nghị định, thông tư phải có cơ sở dữ liệu, tài liệu đi kèm, đóng gói, lưu trữ riêng. Bộ TT&TT có nhiều việc mới nên mỗi việc mới nghiên cứu thành lập dự án giao cho cán bộ trẻ có năng lực làm trưởng dự án và báo cáo trực tiếp cho Bộ trưởng. Đây là cách huy động nhân lực rộng bao gồm cả DN, phát huy năng lực cán bộ.

Cục cũng cần công khai cái tốt, chưa tốt của đối tượng quản lý và năm 2024 phải làm tốt việc này. Đối với việc khó thì tìm ra trọng tâm, các vấn đề chính và đặt câu hỏi. Đặt câu hỏi đúng đã được 80% công việc.

Bộ trưởng cũng lưu ý lĩnh vực thực hiện các công việc phải triệt để. Các công việc năm 2024 nhanh hơn, hiệu quả hơn và kết thúc được như vấn đề SIM rác, vệ tinh. “Phải nhìn bản chất để làm, không thay đổi góc nhìn thì khó giải quyết. Nhiều khi phải truyền tải vấn đề một cách trực quan để giải quyết. Lĩnh vực viễn thông phải đi trước, cải cách để góp phần phát triển đất nước”.

Trước thềm năm mới 2024, Bộ trưởng chúc Cục Viễn thông năm mới, nhận thức mới để hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Phổ cập hạ tầng số, hướng tới mỗi người dân trưởng thành có một smartphone vào năm 2025

Trước các chỉ đạo của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, ông Nguyễn Thành Phúc, Cục trưởng Cục Viễn thông cho biết đơn vị sẽ tập trung xây dựng các văn bản hướng dẫn Luật Viễn thông sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1/7/2024.

Về phổ cập hạ tầng số, lĩnh vực sẽ thương mại hóa 5G; Phát triển 5G trên phạm vi toàn quốc để tạo ra hạ tầng cho các ứng dụng số công nghiệp; Công bố quy chuẩn chất lượng dịch vụ 5G mới trước khi các DN viễn thông triển khai 5G thương mại để bảo đảm mạng 5G Việt Nam thực sự là hạ tầng mới của nền kinh tế; Đề xuất cơ chế chia sẻ hạ tầng mạng viễn thông di động mặt đất 5G giữa các nhà mạng.

Lĩnh vực sẽ thúc đẩy phổ cập mỗi hộ gia đình có khả năng tiếp cận một đường Internet cáp quang băng rộng; Trung bình mỗi người dân một SIM IoT; Mỗi người dân trưởng thành có một smartphone vào năm 2025.

Cũng với đó, thúc đẩy tăng trưởng sức mạnh tính toán hàng năm trung bình trên 30% trong 5 năm tới; Phát triển ứng dụng số; Đấu giá kho số thành công; Tăng tỷ lệ đầu tư của các DN viễn thông trên doanh thu (15 - 20%); Đề xuất ban hành cơ chế thúc đẩy đầu tư của các DN viễn thông vào các công ty công nghệ./.

Hoàng Linh