Chuẩn hoá thông tin thuê bao để ngăn chặn các phương thức đối tượng lừa đảo

Bộ TT&TT đang quyết liệt xử lý vấn nạn SIM rác và đã chuẩn hóa thông tin thuê bao. Tuy nhiên, hiện nay người dân vẫn nhận được những cuộc gọi lừa đảo giả danh công an nhắm vào người già, người kém hiểu biết, sinh viên... Vậy, với những số điện thoại gọi lừa đảo như vậy, Bộ TT&TT sẽ quản lý thế nào, đã chuẩn hóa thông tin sao lừa đảo vẫn ngang nhiên gọi người dân mà không có vấn đề lo sợ gì, liệu đây có phải vẫn là SIM rác đã kích hoạt sẵn?

Trao đổi vấn đề này, ông Nguyễn Phong Nhã, Phó Cục trưởng Cục Viễn thông cho biết SIM điện thoại (với các ưu điểm (sự phổ cập, dễ tiếp cận, giá thành rẻ,…) là một trong số các công cụ (cùng với các hình thức khác như mạng xã hội, OTT,…) các đối tượng ở Việt Nam, cũng như trên thế giới, lợi dụng để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật (bao gồm thực hiện các cuộc gọi lừa đảo, giả danh).

Ông Nhã cho biết để ngăn chặn tối đa tình trạng phát tán cuộc gọi rác trên không gian mạng cần sự chủ động vào cuộc của cơ quan, tổ chức có liên quan và của chính người dân. Trong đó, việc Bộ TT&TT chỉ đạo, đôn đốc các DN viễn thông di động xử lý SIM có thông tin thuê bao không đúng quy định (SIM rác), chuẩn hoá thông tin thuê bao là một trong các biện pháp nhằm ngăn chặn các phương thức đối tượng lừa đảo có thể sử dụng. Bên cạnh đó, Bộ sẽ chỉ đạo tăng cường triển khai việc sử dụng cuộc gọi định danh, tin nhắn định danh (voice brandname); xử lý các website có dấu hiệu lừa đảo…

“Các biện pháp nêu trên, cùng với việc từ 1/7/2024, Ngân hàng Nhà nước đã yêu cầu các Giao dịch chuyển tiền ngân hàng (khác chủ tài khoản) hoặc nộp tiền vào ví điện tử trên 10 triệu đồng hoặc tổng giá trị giao dịch chuyển tiền, thanh toán trong ngày vượt quá 20 triệu phải được xác thực bằng sinh trắc học sẽ góp phần hạn chế tối đa tình trạng lừa đảo trên không gian mạng”, Phó Cục trưởng Cục Viễn thông cho hay.

Nhận diện thuê bao đăng ký từ 4 - 9 SIM/giấy tờ

Cũng thông tin về chấn chỉnh SIM rác, trong đó có việc kiểm tra người sở hữu trên 4 SIM, ông Nguyễn Phong Nhã cho biết theo báo cáo của các nhà mạng ước tính hiện có gần 1,62 triệu giấy tờ tương ứng gần 7,89 triệu SIM thuộc tập thuê bao 1 giấy tờ đang đăng ký từ 4 - 9 SIM/giấy tờ. Thực hiện chỉ đạo của Bộ TT&TT, các nhà mạng đã và đang triển khai các biện pháp thông báo đề nghị các thuê bao rà soát, xác minh, làm rõ các SIM mình đang sử dụng từ đó giúp xử lý các SIM có thông tin không đúng quy định.

Cũng theo Phó Cục trưởng Cục Viễn thông, SIM thuê bao chỉ là một trong các phương thức các đối tượng lợi dụng để thực hiện các hành vi phát tán tin nhắn rác, cuộc gọi rác. Để ngăn chặn tình trạng này một cách triệt để cần sự tham gia toàn xã hội, đặc biệt là của các tổ chức, DN đang kinh doanh, cung cấp dịch vụ, ví dụ, Nghị định 91/2020/NĐ-CP đã quy định rõ các cuộc gọi quảng cáo phải sử dụng tên định danh, vì vậy, các công ty chứng khoán, bất động sản, bảo hiểm… cần đăng ký, sử dụng dịch vụ cuộc gọi định danh (voice brandname) để thực hiện các cuộc gọi quảng cáo khi có nhu cầu, thay vì thuê các đối tượng sử dụng các dịch vụ quảng cáo qua điện thoại không đúng quy định).

Nhà mạng xác minh xử lý phản ánh của người sử dụng khi phát hiện mình đứng tên SIM lạ

Cũng tại họp báo, lãnh đạo Cục Viễn thông cũng trao đổi về vấn đề nhiều người dân kiểm tra (qua 1414) thấy mình đứng tên SIM lạ, nhưng không biết cách nào để huỷ SIM, hoặc việc huỷ quá phức tạp, mất thời gian hay một số người dân cho biết được đề nghị ra điểm giao dịch, hoặc phải chứng minh đó là SIM của mình mới huỷ được hay người dân cũng lo lắng không biết thông tin của mình có bị sử dụng để đăng ký SIM ở đâu không (1414 chỉ cho kiểm tra trong mạng).

Ông Nguyễn Phong Nhã cho hay trong thời gian qua, nhằm bảo đảm bí mật thông tin cho người sử dụng theo nguyên tắc là cá nhân, tổ chức chỉ kiểm tra được thông tin của số thuê bao của mình, không kiểm tra được thông tin của các thuê bao khác theo quy định tại Nghị định 49/2017/NĐ-CP, trên cơ sở trao đổi, thống nhất đề xuất của các nhà mạng, Bộ TT&TT đã đề nghị các DN viễn thông nghiên cứu, thay đổi cú pháp tra cứu từ TTTB thành TTTB + số giấy tờ gửi 1414. Đồng thời, yêu cầu các nhà mạng trong bản tin trả về phải gửi kèm Danh sách các số thuê bao mà Số giấy tờ đang đứng tên đăng ký sử dụng.

Theo báo cáo của các nhà mạng, các nhà mạng đều đã xây dựng quy trình tiếp nhận, xác minh xử lý phản ánh của người sử dụng khi phát hiện mình đứng tên SIM lạ (các quy trình này đã được các nhà mạng đăng tải trên website của mình hoặc có thể liên hệ tổng đài CSKH của các DN viễn thông để được hướng dẫn chi tiết). (Tổng đài của Viettel là: 1800 8098; Vinaphone: 18001091; MobiFone: 18001090; VNM: 0922789789; Gmobile:0598247247; Itelecom: 0877087087; ASIM: 1900 1900; Mobicast: 19002155; Vnsky: 19005222).

Đồng thời nhằm bảo đảm quyền lợi của người sử dụng và tính đồng bộ trong quá trình triển khai ngày 20/3/2024, ông Nguyễn Phong Nhã cho biết Cục Viễn thông đã có văn bản số 870/CVT-PTHT đề nghị các DN viễn thông: Trong thời gian 1 ngày kể từ thời điểm tiếp nhận phản ánh chính thức của người dùng về số thuê bao mà bản thân không sử dụng (sau khi tra cứu thông tin thuê bao qua 1414), phải tiến hành ngay biện pháp bảo đảm số thuê bao bị phản ánh không còn trong danh sách các số thuê bao của người dùng.

Theo báo cáo của các DN viễn thông di động các DN hiện đã thực hiện theo đúng yêu cầu nêu trên. Tính đến 31/3/2023 sau 1 tháng triển khai, các DN báo cáo đã tiếp nhận hơn 6 triệu lượt tra cứu (TTTB+số giấy tờ), từ đó có khoảng 1000 KH phản ánh (về việc có số thuê bao k còn sử dụng/đăng ký) về ~ 1200 số thuê bao từ đó các DN đã loại bỏ các số thuê bao khỏi danh sách mà KH đã phản ánh đứng tên, thực hiện nhắn tin đề nghị gần 1200 số bị phản ánh xác minh, làm rõ, khoá 1 chiều, 2 chiều gần 200 số.

Ông Nguyễn Phong Nhã cũng thông tin Bộ TT&TT đã quán triệt từ 15/4/2024 các DN viễn thông di động chịu hoàn toàn trách nhiệm nếu trên thị trường còn xuất hiện SIM được phát triển mới không đúng quy định. "Trường hợp phát hiện các vi phạm (như SIM tồn kênh có thông tin thuê bao ...), Bộ sẽ tổ chức thanh tra xử lý nghiêm các hành vi vi phạm (bao gồm việc xem xét, dừng phát triển mới), đồng thời Bộ TT&TT sẽ có văn bản nhắc nhở người đứng đầu các DN và báo cáo Thủ tướng chính phủ xem xét có hình thức kỷ luật".

Ông Nguyễn Phong Nhã bày tỏ mong nhận được sự ủng hộ, đồng thuận của các cơ quan báo chí, người sử dụng dịch vụ viễn thông trong việc nâng cao nhận thức về các rủi ro cho bản thân và cho xã hội khi sử dụng SIM đăng ký không đúng quy định, chủ động tra cứu thông tin thuê bao, không mua SIM tại các điểm không phải điểm cung cấp dịch vụ viễn thông của DN (hoặc được DN uỷ quyền chính thức), chủ động kiểm tra thông tin (qua cú pháp TTTB + số giấy tờ gửi 1414), đề nghị nhà mạng xử lý các số thuê bao mình không còn sử dụng/không đăng ký và phối hợp cùng các DN thực hiện cập nhật, đăng ký lại thông tin thuê bao khi nhận được thông báo từ DN viễn thông di động.

Về một số người dân phản ánh bản thân chỉ dùng 1 SIM duy nhất, thế nhưng CCCD hiện lại đang đứng tên cho 3 - 4 SIM, khi người dân liên hệ với các nhà mạng, các nhà mạng lại chưa có hướng giải quyết cụ thể, ông Nguyễn Phong Nhã cho biết việc tra cứu 1414 ngoài trả về danh sách số thuê bao còn trả về các thông tin liên quan đến cá nhân (họ tên, số giấy tờ,…) do vậy để bảo đảm bí mật thông tin cá nhân (theo quy định tại Nghị định 13/2023/NĐ-CP, Nghị định 49/2017/NĐ-CP), hiện các nhà mạng đang chỉ cho phép tra cứu thông tin trong từng nhà mạng./.

Hoàng Linh