Hệ sinh thái dữ liệu: Chia sẻ dữ liệu mở ra sự đổi mới

Kinh tế số - Ngày đăng : 16:15, 01/10/2024

Hệ sinh thái dữ liệu thúc đẩy các mô hình kinh doanh mới, cách làm mới và giải pháp cho các vấn đề khó nhìn thấy nếu không có luồng dữ liệu mở và minh bạch. Hệ sinh thái dữ liệu giúp đổi mới các đề xuất giá trị vượt trội và giải quyết các vấn đề lớn của thời đại. Bài báo giúp khám phá giá trị mà hệ sinh thái dữ liệu có thể mang lại cho doanh nghiệp và khách hàng của họ.

Kinh tế số

Hệ sinh thái dữ liệu: Chia sẻ dữ liệu mở ra sự đổi mới

Minh Nhật • 01/10/2024 16:15

“
Tóm tắt:
- Hệ sinh thái dữ liệu mô tả một nhóm các tổ chức làm việc cùng nhau để chia sẻ dữ liệu vì lợi ích thương mại
hoặc lợi ích xã hội chung.
- Lợi ích kinh doanh của hệ sinh thái dữ liệu:
+ Cho phép khám phá các xu hướng và mô hình mà doanh nghiệp (DN) không thể thấy được nếu không có bộ
dữ liệu bổ sung;
+ Làm nền tảng cho sự đổi mới.
- 5 cách để sẵn sàng cho hệ sinh thái dữ liệu: Giao tiếp rõ ràng; Thẩm định dữ liệu nội bộ; Lựa chọn tham gia
phù hợp; Suy nghĩ như một thành viên trong nhóm; Chính thức hóa mọi thứ.
- Rủi ro nếu bỏ qua hệ sinh thái dữ liệu:
+Thực hành các mô hình kinh doanh lỗi thời;
+ Dữ liệu không được cập nhật;
+ Thiếu tầm nhìn tổng thể.

Thế giới tự nhiên là nguồn cảm hứng tuyệt vời cho kinh doanh. Các hệ sinh thái, nơi nhiều sinh vật khác nhau phối hợp với nhau để tạo ra một thực thể thịnh vượng, được nhân rộng trong thế giới DN. Sự đa dạng của hàng hóa và dịch vụ mà con người phụ thuộc vào ngày càng được cung cấp không chỉ bởi sinh học mà còn bởi các nhóm DN năng động làm việc cùng nhau. DNA củng cố cho thực thể thịnh vượng này chính là dữ liệu.

Các hệ sinh thái kinh doanh dựa trên dữ liệu, nơi một nguồn thông tin kỹ thuật số trao quyền cho các doanh nghiệp độc lập cung cấp các dịch vụ có giá trị cho khách hàng, đang phát triển mạnh. Cho dù đó là Amazon hay eBay, Airbnb hay Alibaba, sự hợp tác hiện là nguồn lợi thế cạnh tranh nơi dữ liệu được chia sẻ - và không chỉ các thị trường trực tuyến mới phát triển mạnh mẽ.

Đó là vì các nền tảng kỹ thuật số sử dụng dữ liệu có thể cung cấp nhiều hơn cho khách hàng, chẳng hạn như các đề xuất được cá nhân hóa trên phạm vi sản phẩm rộng hơn - và với chi phí thấp hơn. Điều này đã mở rộng đáng kể những gì được cung cấp, phá vỡ sự cân bằng giữa độ phức tạp và phạm vi tiếp cận.

Những công ty đã thành công với mô hình hệ sinh thái bắt đầu bằng việc triển khai nền tảng dữ liệu và kỹ thuật số chung. Đây là xương sống, cho phép những công ty khác kết nối và làm việc cùng nhau bằng một nguồn duy nhất cho khách hàng và chuỗi cung ứng. Điều này cũng cho phép sự phối hợp giữa các doanh nghiệp. Bánh đà dữ liệu cũng bắt đầu quay khi có nhiều thông tin hơn được thu thập trên toàn hệ sinh thái, thông báo cách thức, nội dung và thời điểm các sản phẩm và dịch vụ được cung cấp cho khách hàng.

Hệ sinh thái dữ liệu là gì?

Hệ sinh thái dữ liệu mô tả một nhóm các tổ chức làm việc cùng nhau để chia sẻ dữ liệu vì lợi ích thương mại hoặc lợi ích xã hội chung.

Các hệ sinh thái này khác với các mô hình kinh doanh với DN điển hình khi nói đến việc sử dụng dữ liệu, vì điểm nhấn ở đây là cộng tác mở, thay vì bán bộ dữ liệu vì lợi ích duy nhất của một thực thể. Do đó, dữ liệu sẽ được yêu cầu phải áp dụng đặc tính phân quyền - nơi các bức tường “cục bộ” bị phá bỏ để cho phép trao đổi dữ liệu giữa các công ty.

Khi việc trao đổi dữ liệu hoạt động hiệu quả, hệ sinh thái dữ liệu cho phép các tổ chức:

Đối mặt với những thách thức mới. Các vấn đề cần sự chung sức, chẳng hạn như đại dịch COVID-19, sẽ dễ giải quyết hơn khi tất cả các nguồn dữ liệu cần thiết đều mở và sẵn có.

Giải quyết các vấn đề chưa thể giải quyết trước đây. Khi tập hợp các bộ dữ liệu riêng biệt, khác nhau lại với nhau, doanh nghiệp sẽ mở khóa những hiểu biết sâu sắc có thể giúp khám phá các giải pháp mà trước đây không thể phát hiện được.

Đưa ra quyết định sáng suốt hơn. Bộ dữ liệu cần phải đầy đủ, chính xác và cập nhật nếu người ra quyết định muốn có thể hành động dựa trên hiểu biết sâu sắc. Hệ sinh thái dữ liệu mở giúp loại bỏ những lỗ hổng kiến thức.

Nói cách khác, giống như các hệ sinh thái trong tự nhiên cho phép nhiều loài phát triển trong mối quan hệ hợp tác, hệ sinh thái dữ liệu cho phép các doanh nghiệp cùng phát triển và phát triển trong một môi trường được định hình bởi thông tin được chia sẻ.

Lợi ích kinh doanh của hệ sinh thái dữ liệu?

Hệ sinh thái dữ liệu cho phép giải quyết vấn đề giống như cách bạn giải một trò chơi ghép hình, trong đó các mảnh được phân bổ trong một nhóm người chơi. Nếu không chia sẻ tất cả các phần của câu đố đó - thì kết quả là mỗi người tham gia sẽ chỉ có được một phần của bức ảnh đầy đủ. Họ thậm chí có thể không biết có một bức tranh lớn hơn chứ chưa nói đến việc có thể nhìn thấy nó.

Nói một cách đơn giản, những hệ sinh thái này cho phép chúng ta khám phá các xu hướng và mô hình mà DN không thể thấy được nếu không có bộ dữ liệu bổ sung.

Trong nhiều trường hợp, cần kết hợp các bộ dữ liệu thương mại và chính phủ để vượt qua các rào cản trong việc giải quyết các vấn đề mới, và đây là một xu hướng đang phát triển. Vào năm 2021, Statistica đã nhận thấy rằng 81% DN viễn thông, 73% ngân hàng và 60% doanh nghiệp hàng tiêu dùng đang có kế hoạch triển khai các sáng kiến hệ sinh thái đổi mới dựa trên dữ liệu mới.

Trên thực tế, kết quả nghiên cứu của Viện BCG Henderson cho thấy hơn một nửa số công ty lớn nhất thế giới hiện đang tích cực tham gia vào các mô hình hệ sinh thái dữ liệu. Và mặc dù việc tuân thủ các quy định ngày càng phát triển là một lý do cho sự tăng trưởng đó, nhưng một lý do khác là các ứng dụng trong thế giới thực mà loại hình trao đổi dữ liệu giữa các công ty này có thể kích hoạt.

Trên thực tế, đó có thể là việc các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe chia sẻ dữ liệu với các hội đồng để xác định những công dân dễ bị tổn thương; hoặc có thể là các công ty bảo hiểm và các nhóm cơ sở hạ tầng đường cao tốc chia sẻ dữ liệu để xác định các khu vực xảy ra tai nạn.

Ví dụ: vào tháng 4/2023, chính phủ Anh đã thông báo rằng một bản đồ kỹ thuật số mới về toàn bộ mạng lưới cáp điện ngầm, đường ống dẫn khí và đường ống dẫn nước đang được triển khai để giúp lập kế hoạch xử lý các sự cố và giảm thiểu thời gian sửa chữa. Đó là ví dụ điển hình về hệ sinh thái dữ liệu, trong đó các nguồn thông tin từ nhiều nhóm - thương mại và công cộng - được tổng hợp lại với nhau.

Một ví dụ gần đây là ứng dụng đầu tư cơ sở hạ tầng xe điện (EV) của công ty Zühlke - là nhà cung cấp dịch vụ đổi mới toàn cầu; một bằng chứng về khái niệm tổng hợp dữ liệu từ các nguồn giao thông, năng lượng và địa lý để chỉ ra những nơi cần khẩn cấp nhất các trạm sạc EV trong tương lai. Ứng dụng đã sử dụng dữ liệu từ các nguồn để tạo bản đồ về lưu lượng xe điện mật độ cao, có thể được kiểm tra chéo dựa trên những yếu tố như thời tiết, thời gian trong năm, hướng giao thông và thậm chí cả lịch trình phà.

Một ví dụ khác, đó là hệ sinh thái dữ liệu do Zühlke và AO Foundation cùng phát triển, đang kết nối các tập dữ liệu khác nhau - từ phòng khám, bệnh viện và cơ quan nghiên cứu y tế - mà không ảnh hưởng đến quyền riêng tư của bệnh nhân. Điều này đang thúc đẩy một bước đột phá trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe được hỗ trợ bởi AI.

Lợi ích cuối cùng, đó là hệ sinh thái dữ liệu làm nền tảng cho sự đổi mới. Điều này không chỉ mang đến những đổi mới “lợi ích xã hội” - mà còn mang lại vô số cơ hội thương mại khi áp dụng mô hình hệ sinh thái dữ liệu. Để làm được điều đó, các doanh nghiệp cần điều chỉnh tư duy và thực tiễn của mình để mang lại nhiều lợi ích thương mại lẫn nhau hơn là cạnh tranh...

Cần thay đổi điều gì để kích hoạt hệ sinh thái dữ liệu?

Sự phát triển của Internet đã giúp tạo ra một loạt các ngành công nghiệp phát triển mạnh tập trung vào việc bán dữ liệu. Vì vậy, điều tự nhiên là bất kỳ sáng kiến nào khuyến khích các DN này chia sẻ dữ liệu một cách cởi mở đều có thể gặp phải sự hoài nghi.

Do đó, hệ sinh thái dữ liệu đòi hỏi một chút thay đổi về tư duy. Chính xác hơn, cần phải có hai sự thay đổi tư duy để thực hiện được điều này. Đầu tiên đó là có một nền văn hóa “đây là dữ liệu của tôi, tôi không đưa nó cho bất kỳ ai”. Và thứ hai là các tổ chức có nhiều dữ liệu có xu hướng bán nó cho người khác. Nhưng đó không phải là một hệ sinh thái, đó là một thị trường.

Giải quyết những vấn đề đó đòi hỏi các DN phải gạt cái tôi sang một bên và kiềm chế mọi bản năng trở thành “người dẫn đầu”. Giá trị thực sự không đến từ việc bán một luồng thông tin mà đến từ những “cục vàng” mà doanh nghiệp tìm thấy bên trong nhiều bộ dữ liệu đối sánh chéo. Vì vậy, chỉ cần một lần “thiếu minh bạch” thì có thể đột nhiên hệ sinh thái dữ liệu dừng hoạt động.

5 cách để sẵn sàng cho hệ sinh thái dữ liệu

Việc phát triển cách thức DN sử dụng và chia sẻ dữ liệu có thể mất thời gian, nhưng có một số mẹo thực hành tốt nhất có thể giúp hệ thống hóa tầm nhìn và đạt được kết quả mong muốn:

1. Giao tiếp rõ ràng

Xác định và truyền đạt các quy tắc gắn kết giữa các tổ chức trong hệ sinh thái. Mục đích là hướng tới sự minh bạch và khuyến khích cộng tác dữ liệu trong bối cảnh có bất kỳ quy định cạnh tranh hoặc chống độc quyền nào.

2. Thẩm định dữ liệu nội bộ

Dữ liệu cần được luân chuyển và sẵn có ở bất cứ đâu và khi cần thiết - không được lưu trữ và ở trạng thái tĩnh. Tính kịp thời là rất quan trọng và việc có sẵn dữ liệu theo thời gian thực có nghĩa là dữ liệu đó có thể ảnh hưởng đến các quyết định và hành động, thay vì chỉ báo cáo về chúng một thời gian dài sau đó. Dữ liệu đó phải có sẵn ở dạng thô, không có cấu trúc để nó không bị sai lệch hoặc bị thiếu.

3. Lựa chọn tham gia phù hợp

Những người tham gia nên được khuyến khích mạnh mẽ làm việc trên cơ sở “được coi là mở” để chia sẻ dữ liệu. Bằng cách đó, dữ liệu được chia sẻ theo mặc định và chỉ bị hạn chế trên cơ sở từng ngoại lệ - thay vì ngược lại. Điều này là cần thiết để tăng tốc sự hợp tác.

4. Suy nghĩ như một thành viên trong nhóm

Tìm kiếm cơ hội mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp trong hệ sinh thái. Cho phép người tham gia đánh giá tổng thể và thống nhất để xây dựng sự hiểu biết chung và hưởng lợi từ việc đánh giá ngang hàng về các quan sát và quyết định.

5. Chính thức hóa mọi thứ

Tạo các công cụ và kỹ thuật dùng chung để làm việc với dữ liệu trên toàn hệ sinh thái - với các bộ dữ liệu, nguồn cấp dữ liệu, API, phương pháp và thuật toán được tuyển chọn. Sau đó, xác định quyền quản trị đối với người được tin cậy - và phạm vi của sự tin tưởng đó.

Rủi ro của việc bỏ qua hệ sinh thái dữ liệu

Xây dựng cách tiếp cận hệ sinh thái đối với dữ liệu có nghĩa là đảm bảo hoạt động kinh doanh trong tương lai bằng những cách mới để cộng tác và phát triển. Nhưng bỏ qua sự thay đổi mang tính kiến tạo này có thể khiến bạn trở thành nạn nhân của một số rủi ro chính:

Thực hành các mô hình kinh doanh lỗi thời

Khi dữ liệu trở nên cởi mở hơn, mô hình xây dựng và bán các tập dữ liệu lớn hiện tại có thể sớm giống như một phương pháp cổ xưa khi đối mặt với dữ liệu ngày càng mở và có thể truy cập được - ở quy mô chi tiết hơn bao giờ hết. Một sự tiến hóa lớn sẽ xảy ra khi mọi người nhận ra rằng thay vì mua dữ liệu lớn, họ thực sự cần mua các bộ dữ liệu rất nhỏ khác nhau - và các mô hình kinh doanh liên quan đến việc mua lượng dữ liệu rất nhỏ không thực sự phù hợp.

Dữ liệu không được cập nhật

giải pháp. Tệ hơn nữa, bạn thậm chí không thể biết mình đang thiếu gì. Khi đó, việc chia sẻ dữ liệu sẽ giúp tất cả những người liên quan nhìn thấy bức tranh toàn cảnh hơn - và cung cấp cơ sở chung, rõ ràng để lập kế hoạch, thực hiện và đo lường sự thay đổi.

Thay đổi dựa trên dữ liệu bắt đầu với hệ sinh thái dữ liệu phù hợp, cho dù là cơ quan chính phủ, cơ quan quản lý hay nhà cung cấp dịch vụ trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe hoặc dịch vụ tài chính. Luồng dữ liệu và quản trị trong toàn tổ chức của doanh nghiệp cũng như những những doanh nghiệp nhóm hệ sinh thái là điều cần thiết để chia sẻ kiến thức và đạt được hiệu quả hệ thống:

Đảm bảo hệ sinh thái dữ liệu được xây dựng dựa trên sự hiểu biết chung về giá trị, hành vi và kết quả muốn đạt được.

Cung cấp dữ liệu chính xác và khách quan trong thời gian thực để đưa ra quyết định và hành động hợp tác và hiệu quả.

Tạo các tham số, công cụ và kỹ thuật dùng chung để làm việc với dữ liệu trên hệ sinh thái.

Xác định quản trị và các quy tắc gắn kết giữa các tổ chức để đảm bảo tính minh bạch và tin cậy.

Chia sẻ dữ liệu giữa những doanh nghiệp, ngành khác nhau là điều cần thiết để giải quyết các vấn đề lớn nhất của thời đại chúng ta và tạo ra các giải pháp tiên phong. Nhưng các kho dữ liệu phức tạp, chất lượng dữ liệu kém và các quy định quan liêu có thể khiến điều này trở thành một nhiệm vụ bất khả thi. Các doanh

Thông thường, dữ liệu là thứ chủ yếu báo cáo về quá khứ. Khi bạn cần thúc đẩy sự thay đổi hoặc quản lý rủi ro trên một hệ sinh thái phức tạp, dữ liệu cần cung cấp thông tin và chỉ đạo hành động - vì vậy dữ liệu cần phải được cập nhật. Điều đó được thực hiện dễ dàng hơn khi dữ liệu bạn đang truy cập luôn có sẵn thay vì được mua hoặc bán dưới dạng các khối đại diện cho một khoảng thời gian nhất định.

Thiếu tầm nhìn tổng thể

Nếu bạn chỉ có quyền truy cập vào dữ liệu của riêng mình thì bạn thường chỉ có được một phần tạo ra giá trị mới trên quy mô lớn cần xây dựng chiến lược dữ liệu và giải pháp AI phù hợp.

“
Tài liệu tham khảo:
1. https://www.raconteur.net/digital-transformation/
2. https://www.zuehlke.com/en/insights/

(Bài viết đăng ấn phẩm in Tạp chí TT&TT số 4 tháng 4/2024)

Minh Nhật