Tiếp công dân trực tuyến và mô hình tiếp công dân trực tuyến

Theo Quy chế tiếp công dân trực tuyến là việc tiếp công dân tại trụ sở, địa điểm tiếp công dân của người đứng đầu cơ quan, đơn vị cấp trên với người tiếp công thuộc cơ quan, đơn vị cấp dưới (hoặc ngược lại) để tiếp, giải thích, hướng dẫn hoặc chỉ đạo giải quyết một vụ việc khiếu nại, phản ánh, kiến nghị, đề nghị cụ thể có sự hỗ trợ từ các thiết bị điện tử và phần mềm ứng dụng truyền hình trực tuyến được thiết lập, kết nối với nhau thông qua môi trường mạng.

Tiếp công dân trực tuyến cho phép người dân khiếu kiện, người tiếp công dân, người tham gia tiếp công dân tham gia buổi tiếp công dân tại các điểm cầu được đối thoại, trao đổi với nhau theo thủ tục tiếp dân của buổi tiếp bằng lời nói, hình ảnh, âm thanh trực diện, liên tục vào cùng một thời điểm.

Tiếp công dân trực tuyến được thực hiện ở hai hoặc nhiều điểm cầu (tùy thuộc vào từng vụ việc và theo yêu cầu của người chủ trì buổi tiếp). Trong đó, có một điểm cầu trung tâm và các điểm cầu thành phần. Thông thường, mỗi điểm cầu là một cấp khác nhau gắn với thẩm quyền giải quyết giữa cấp trên trực tiếp với cấp dưới trực tiếp (là các cơ quan có thẩm quyền giải quyết các khiếu kiện của công dân).

Cụ thể, tại Trung ương, tiếp công dân trực tuyến giữa điểm cầu trung tâm là Thanh tra Chính phủ/Trụ sở tiếp công dân Trung ương (chủ thể là Thanh tra Chính phủ/Văn phòng Chính phủ/Ban Dân nguyện/UBKT Trung ương/Ban Nội chính Trung ương) với các điểm cầu thành phần là Trụ sở tiếp công dân cấp tính (Chủ thể là Bí thư/Chủ tịch UBND tỉnh - địa phương có công dân khiếu kiện và là người có thẩm quyền giải quyết hoặc chỉ đạo giải quyết); điểm cầu thành phần của các bộ, ngành chuyên môn có liên quan (nếu thuộc thẩm quyền giải quyết hoặc khi được mời tham gia tiếp cùng người tiếp công dân).

Tại các Bộ, ngành cũng có thể kết nối tiếp công dân trực tuyến với các điểm cầu địa phương cấp tỉnh, nơi phát sinh khiếu kiện.

Tại địa phương cấp tỉnh, tiếp công dân trực tuyến giữa điểm cầu trung tâm là Trụ sở tiếp công dân cấp tỉnh (chủ thể là Bí thư/Chủ tịch UBND/Thường trực HĐND tỉnh/Đại biểu Quốc hội…) với các điểm cầu thành phần là Trụ sở tiếp công dân cấp huyện của tỉnh, thành phố (Chủ thể là Bí thư/Chủ tịch UBND cấp huyện trực thuộc); là địa điểm tiếp công dân của các sở, ngành (nếu cần thiết).

Tại địa phương cấp huyện, cấp tỉnh cũng có thể kết nối tiếp công dân trực tuyến với cấp xã.

Mô hình tiếp công dân trực tuyến đòi hỏi các cơ quan nhà nước phải có sự đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị công nghệ thông tin (CNTT). Tại điểm cầu trung tâm và điểm cầu thành phần, các trang thiết bị bao gồm hệ thống camera, phần mềm, màn hình máy tính hoặc ti vi lớn, máy tính điều khiển, hệ thống âm thanh, đường truyền, và phần mềm để lưu trữ dữ liệu (nếu cần)....

Ngoài ra, còn phải phân công bố trí con người để vận hành hệ thống thiết bị đường truyền đảm bảo cho buổi tiếp công dân được thông suốt, liên tục.

Tăng cường ứng dụng CNTT và chuyển đổi số (CĐS)

Thực tế triển khai tại một số địa phương cho thấy, triển khai ứng dụng tiếp công dân trực tuyến sẽ mang lại nhiều ưu điểm.

Theo Trưởng Ban Tiếp công dân tỉnh - Văn phòng UBND tỉnh Bắc Ninh Mai Văn Duẩn, tiếp công dân trực tuyến góp phần tăng cường ứng dụng CNTT và CĐS trong lĩnh vực tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Cùng với Hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về khiếu nại, tố cáo, phần mềm tiếp công dân trực tuyến sẽ được Thanh tra Chính phủ triển khai để đáp ứng yêu cầu của ngành trong việc ứng dụng CNTT, hỗ trợ hiệu quả công tác cải cách hành chính theo kế hoạch đặt ra.

Tiếp công dân trực tuyến góp phần nâng cao hiệu quả tiếp công dân. Khi tiếp công dân trực tuyến, đòi hỏi thủ trưởng cơ quan đơn vị - người có thẩm quyền, trách nhiệm tiếp công dân theo luật phải trực tiếp công tham gia tiếp công dân, điều đó sẽ giúp thủ trưởng cơ quan cấp trên kiểm tra, giám sát công tác tiếp công dân định kỳ của người đứng đầu cơ quan cấp dưới của mình, hạn chế tình trạng “lười” tiếp công dân, hoặc tiếp công dân hình thức của thủ trưởng, người đứng đầu một số cơ quan, đơn vị cấp dưới trực tiếp.

Tiếp công dân trực tuyến thể hiện “ba mặt một lời”, người khiếu nại có thể được trao đổi, trình bày với người bị khiếu nại, người giải quyết khiếu nại. Người tiếp công dân chỉ đạo trực tiếp người có trách nhiệm giải quyết vụ việc trước sự có mặt của công dân và các chủ thể thể tham gia buổi tiếp.

Khi tiếp nhận ý kiến chỉ đạo đó, đòi hỏi người giải quyết khiếu nại, kiến nghị, phản ánh phải nâng cao ý thức trách nhiệm trước người dân và trước người tiếp dân đối với nội dung vụ việc cả về tiến độ và chất lượng. Đồng thời, người tiếp công dân có trách nhiệm giải trình đối với những nội dung, vụ việc chậm trễ, quá hạn, từ đó hạn chế tình trạng chây ì của người có thẩm quyền giải quyết, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả giải quyết.

Thực hiện tiếp công dân trực tuyến cũng sẽ hạn chế tối đa tình trạng khiếu kiện đông người, vượt cấp. Nếu tiếp công dân trực tiếp, người dân và cả cơ quan chính quyền địa phương sẽ phải mất nhiều thời gian và công sức đi lại, gây nên tình trạng tụ tập đông người làm mất an ninh, trật tự công cộng. Vì thế, tiếp công dân trực tuyến sẽ đảm bảo thuận lợi, tiết kiệm nhân lực, thời gian, chi phí cho công tác tiếp công dân định kỳ, đột xuất của lãnh đạo các cơ quan Trung ương, địa phương và người dân khiếu kiện.

Tiếp công dân trực tuyến có thể được ghi âm, ghi hình và lưu trữ làm tài liệu nghiên cứu, rút kinh nghiệm.

Theo Trưởng Ban Tiếp công dân Bắc Ninh, bên cạnh những thuận lợi, việc tiếp công dân cũng gặp phải một số hạn chế, khó khăn như: Cần có sự nhìn nhận sâu sắc và quan tâm đúng mức về ứng dụng CNTT, công nghệ số; cần sự đầu tư về cơ sở vật chất, thiết bị và con người... Đây là một số khó khăn trong việc triển khai áp dụng mô hình tiếp công dân trực tuyến trên phạm vi toàn quốc.

Một số kiến nghị, đề xuất

Với xu thế phát triển của cuộc cách mạng công nghệ lần thứ tư, công nghệ số sẽ được ứng dụng rộng rãi và phổ biến trong lĩnh vực thanh tra, cùng với những tiện ích mà tiếp công dân trực tuyến đem lại, ngày 28/12/2023, Thanh tra Chính phủ đã có Quyết định số 748/QĐ-TTCP ban hành Quy chế tiếp công dân trực tuyến và mô hình thí điểm tiếp công dân trực tuyến của Thanh tra Chính phủ. Theo đó, lộ trình tiếp công dân được Thanh tra Chính phủ từ tháng 12/2023 đến hết năm 2026 sẽ được triển khai trên hệ thống chuyên dùng.

Hiện nay, cùng với Bắc Ninh, một số tỉnh đã triển khai mô hình tiếp công dân trực tuyến. Do đó, Thanh tra Chính phủ cần sớm có sự kế hoạch cụ thể để hướng dẫn các địa phương đang và sẽ áp dụng mô hình này xây dựng hệ thống đường truyền, tạo sự đồng bộ để có thể kết nối, tích hợp lên hệ thống truyền hình trực tuyến sau này, đỡ gây lãng phí vì phải đầu tư lại, ông Mai Văn Duẩn, Trưởng ban Tiếp công dân tỉnh - VP UBND tỉnh Bắc Ninh đề xuất.

Đối với những đơn vị đã triển khai áp dụng mô hình tiếp công dân trực tuyến thì hướng dẫn thực hiện việc kết nối với điểm cầu Trung ương để thực hiện thử nghiệm, từ đó rút ra những kinh nghiệm triển khai đến các bộ ngành và tỉnh, thành trên phạm vi toàn quốc.

Thanh tra Chính phủ cần có kế hoạch xây dựng, đào tạo, bồi dưỡng và bố trí đội ngũ cán bộ, công chức chuyên trách về CNTT tại các điểm cầu các cấp trong trường hợp xây dựng hệ thống hội nghị truyền hình tiếp công dân trực tuyến chuyên biệt.

Sau khi mô hình tiếp công dân trực tuyến đi vào hoạt động trên một phạm vi nhất định cần có sự tổng kết, đánh giá rút kinh nghiệm để từ đó luật hóa hình thức tiếp công dân trực tuyến và ban hành các văn bản quy định và hướng dẫn cụ thể việc tiếp công dân trực tuyến bên cạnh tiếp công dân trực tiếp.../.

Bình Minh