Kể từ khi ChatGPT trở thành một công cụ phổ biến trên máy tính để bàn vào cuối năm 2022, sự phát triển nhanh chóng của các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) và AI tạo sinh (generative AI) đã bắt đầu biến đổi các ngành công nghiệp và cho thấy tiềm năng tiếp cận nhiều khía cạnh của cuộc sống hiện đại.

Thậm chí AI còn có hiệu suất vượt trội hơn so với con người trong một số công việc và đang hỗ trợ người lao động làm việc hiệu quả hơn cũng như tạo ra công việc có chất lượng tốt hơn. Đó là những kết quả từ báo cáo Chỉ số AI (AI Index Report) 2024 của Đại học Stanford vừa được phát hành.

Báo cáo được phát hành lần thứ 7 đề cập đến các xu hướng như tiến bộ kỹ thuật trong AI, nhận thức của công chúng về công nghệ và động lực địa chính trị xung quanh sự phát triển của AI.

Dưới đây là 10 điểm chính của báo cáo:

1. AI đang vượt trội hơn con người trong nhiều nhiệm vụ khác nhau

Đến năm 2023, AI sẽ có hiệu suất vượt trội hơn con người ở một số hạng mục, bao gồm phân loại hình ảnh, lý luận trực quan và khả năng hiểu tiếng Anh.

Tuy nhiên, vẫn còn một số loại nhiệm vụ mà AI không vượt quá khả năng của con người, đáng chú ý nhất là các nhiệm vụ nhận thức phức tạp. Những nhiệm vụ này bao gồm các nhiệm vụ như lập kế hoạch và lý luận thông thường bằng trực quan cũng như toán học ở cấp độ cạnh tranh.

2. Ngành công nghệ tiên phong

Cho đến năm 2014, giới học thuật đã dẫn đầu trong việc đưa ra các mô hình học máy. Điều đó không còn đúng nữa. Vào năm 2023, có 51 mô hình học máy do ngành sản xuất so với chỉ 15 mô hình từ giới học thuật. Điều thú vị là 21 mô hình đáng chú ý đã được tạo ra vào năm 2023 nhờ sự hợp tác giữa ngành và giới học thuật, cho thấy một đỉnh cao mới.

Điều gì đằng sau sự thăng tiến phi thường của ngành? Việc tạo ra các mô hình AI tiên tiến hiện nay đòi hỏi một lượng dữ liệu, sức mạnh tính toán và nguồn tài chính đáng kể, những thứ thường không thể tiếp cận được trong giới học thuật.

3. Mô hình Frontier đạt mức chi phí chưa từng có

Như đã đề cập trước đó, LLM không hề rẻ để vận hành hoặc đào tạo. Theo ước tính của Chỉ số AI, chi phí đào tạo của các mô hình AI hàng đầu đã tăng lên đáng kể. Ví dụ: chi phí đào tạo GPT-4 của OpenAI ước tính là 78 triệu USD, trong khi Gemini Ultra của Google có giá 191 triệu USD.

Để so sánh, vào năm 2017, mô hình Transformer ban đầu, được công nhận là giới thiệu kiến trúc làm nền tảng cho hầu như tất cả các LLM hiện đại, có chi phí đào tạo khoảng 900 USD.

4. Mỹ là nơi cung cấp các mô hình AI hàng đầu

Để hiểu rõ hơn về bối cảnh địa chính trị đang phát triển trong quá trình phát triển AI, nhóm nghiên cứu Chỉ số AI đã phân tích quốc gia là nơi xuất phát của các mô hình đáng chú ý. Kết quả cho thấy, vào năm 2023, Hoa Kỳ dẫn đầu với 61 mẫu đáng chú ý, vượt xa 21 của Liên minh Châu Âu và 15 của Trung Quốc. Kể từ năm 2003, Hoa Kỳ đã sản xuất nhiều mẫu hơn các khu vực khác.

5. Thiếu báo cáo được chuẩn hóa về AI có trách nhiệm

Hiệu quả của các công cụ AI phần lớn phụ thuộc vào cách tiếp cận và ứng dụng được chuẩn hóa. Tuy nhiên, nghiên cứu từ Chỉ số AI cho thấy sự thiếu chuẩn hóa đáng kể trong báo cáo AI có trách nhiệm.

Ví dụ: các nhà phát triển hàng đầu, bao gồm OpenAI, Google và Anthropic, chủ yếu thử nghiệm mô hình của họ dựa trên các tiêu chuẩn AI có trách nhiệm khác nhau. Những mô hình thử nghiệm khác nhau trên các chuẩn khác nhau này làm phức tạp việc so sánh, vì các chuẩn riêng lẻ có tính chất riêng biệt. Kiểm tra việc chuẩn hóa được coi là rất quan trọng để nâng cao tính minh bạch xung quanh các khả năng của AI.

6. Đầu tư vào AI tạo sinh có chi phí ngất ngưởng

Trong khi tổng mức đầu tư tư nhân vào AI giảm vào năm 2023 thì nguồn đầu tư cho AI tạo ra lại tăng mạnh. Lĩnh vực này đã thu hút 25,2 tỷ USD vào năm 2023, gấp gần 9 lần khoản đầu tư vào năm 2022 và khoảng 30 lần so với năm 2019. AI tạo sinh chiếm hơn 1/4 tổng số đầu tư tư nhân liên quan đến AI vào năm 2023.

7. AI đang giúp người lao động làm việc hiệu quả và tạo ra công việc có chất lượng cao hơn

Mặc dù việc sử dụng AI mà không có sự giám sát thích hợp có thể dẫn đến giảm hiệu suất, nhưng một số nghiên cứu đánh giá tác động của AI đối với lao động cho thấy AI cho phép người lao động hoàn thành nhiệm vụ nhanh hơn và cải thiện chất lượng đầu ra của họ.

Các nghiên cứu cũng cho thấy tiềm năng của AI trong việc thu hẹp khoảng cách kỹ năng giữa những người lao động có trình độ thấp và trình độ cao.

8. AI đang đóng vai trò ngày càng tăng trong tiến bộ khoa học

Chỉ số AI cho biết, trong khi năm 2022 chứng kiến AI bắt đầu thúc đẩy khám phá khoa học, thì năm 2023 đã có những bước nhảy vọt hơn nữa về việc ra mắt ứng dụng AI liên quan đến khoa học. Các ví dụ bao gồm Synbot, một nhà hóa học robot điều khiển bằng AI để tổng hợp các phân tử hữu cơ và GNoME, phát hiện ra các tinh thể ổn định cho các hoạt động như chế tạo robot và sản xuất chất bán dẫn.

9. Các quy định về AI ở Mỹ được ban hành ngày càng gia tăng

Vào năm 2023, 25 quy định liên quan đến AI đã được ban hành ở Mỹ, tăng lên 56,3%. Hãy so sánh điều đó với năm 2016, khi chỉ có 1 quy định được ban hành.

Số lượng quy định liên quan đến AI được EU thông qua đã tăng từ 22 vào năm 2022 lên 32 vào năm 2023. Bất chấp số quy định tăng ở Mỹ, các quy định được EU phê duyệt vẫn đạt đỉnh điểm vào năm 2021, khi 46 quy định được thông qua.

10. Nhiều người nhận thức rõ hơn và lo lắng hơn về tác động của AI

Báo cáo Chỉ số AI 2024 bao gồm thông tin từ một cuộc khảo sát của Ipsos cho thấy, trong năm qua, tỷ lệ người cho rằng AI sẽ ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống của họ trong 3 - 5 năm tới đã tăng từ 60% lên 66%.

Sự bất mãn đối với các sản phẩm và dịch vụ AI đã tăng 13 điểm phần trăm kể từ năm 2022, với 55% được cho là cảm thấy lo lắng. Báo cáo cũng trích dẫn dữ liệu của Pew cho biết 52% người Mỹ cảm thấy lo lắng hơn là hào hứng với AI, tăng từ mức 38% vào năm 2022.

Trong nỗ lực giảm bớt những lo ngại về quản trị AI trên toàn cầu, Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) đã thành lập một nhóm có tên là Liên minh Quản trị AI (AI Governance Alliance), bao gồm các nhà lãnh đạo ngành, chính phủ, tổ chức học thuật và tổ chức xã hội dân sự. Liên minh được thành lập nhằm mục đích thúc đẩy việc tạo ra các hệ thống AI minh bạch và toàn diện trên toàn cầu./.

QA