Tháo gỡ những điểm nghẽn về cơ chế, chính sách

Ùn tắc giao thông là một trong những vấn đề “nóng”, nan giải của Thủ đô Hà Nội trong nhiều năm trở lại đây. Nhằm từng bước giải bài toán này, Luật Thủ đô (sửa đổi) mới được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 7 đã quy định nhiều cơ chế, chính sách nhằm phát triển giao thông Thủ đô.

Theo thạc sĩ Quản lý đô thị Phan Trường Thành, Trưởng phòng Kế hoạch - tài chính, Sở Giao thông vận tải Hà Nội, các cơ chế, chính sách trong Luật Thủ đô (sửa đổi) thực sự là những cơ chế chính sách đặc thù vượt trội, phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho Thủ đô, kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn.

Đối với lĩnh vực giao thông, Luật Thủ đô (sửa đổi) trong quá trình xây dựng đã rà soát, kế thừa các kinh nghiệm từ một loạt các thành phố lớn, nhất là ở Thành phố Hồ Chí Minh, để tổng hợp, đưa vào những chính sách đặc thù, vượt trội cho Thủ đô.

Đặc biệt, Luật Thủ đô (sửa đổi) tạo ra 7 - 8 nhóm chính sách để huy động nguồn lực cho TP Hà Nội. Bên cạnh đó, một loạt nội dung liên quan cơ chế, chính sách khuyến khích nhà đầu tư, nhất là phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng.

Ngoài ra, Luật Thủ đô (sửa đổi) còn đưa ra một khái niệm quan trọng mới là “nhà đầu tư chiến lược”, trong đó có một số lĩnh vực ưu tiên thu hút nhà đầu tư như đường sắt đô thị, giao thông thông minh, gắn với chuyển đổi số... Cùng đó, đã đưa ra khái niệm phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD).

Ông Thành tin tưởng và cho rằng, Luật Thủ đô (sửa đổi) đã dành nguyên Điều 31 để cụ thể hóa các định hướng triển khai mô hình TOD kèm theo các cơ chế chính sách cần thiết, bước đầu đã tháo gỡ được phần nào các tồn tại trong thực tiễn.

Hướng đi của tương lai

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Lê Hồng Sơn nhấn mạnh, trong thời gian qua, thành phố đã tích cực phối hợp với các bộ, ngành, tổ chức hàng trăm cuộc hội thảo ở các cấp, các ngành khác nhau về các lĩnh vực nêu trong Luật Thủ đô (sửa đổi). Trong đó, Hà Nội sẽ phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD), đầu tiên sẽ ưu tiên cho đường sắt đô thị vì đường sắt đô thị có nhiều ưu điểm: Giảm ùn tắc giao thông, vận tải khối lượng lớn, giúp tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu ô nhiễm không khí và tốc độ di chuyển nhanh giúp tiết kiệm thời gian…

Nhấn mạnh TOD có thể củng cố nền kinh tế địa phương, TS Vũ Hồng Trường - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội cho rằng, tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông được đưa vào sử dụng đã mang đến những trải nghiệm mới cho người dân Thủ đô, đặt dấu mốc cho việc bắt đầu loại hình vận tải công cộng tiên tiến, hiện đại. Lượng khách đi tàu đạt theo kịch bản tốt nhất. Cụ thể, ngày bình thường tuyến vận chuyển 35.000 - 36.000 hành khách, ngày cuối tuần 24.000 - 26.000 người. Giờ cao điểm đạt 6.000 – 8.000 hành khách/giờ. Tỷ lệ sử dụng vé tháng mỗi ngày khoảng 70%.

Nhiều người chia sẻ, từ khi đi làm bằng đường sắt đô thị đã hình thành thói quen đi bộ, tốt cho sức khỏe. Song để đường sắt đô thị giữ vị trí ngày càng quan trọng, các chính sách ưu đãi cho các nhà đầu tư, cũng như sự ưu đãi để tạo động lực và thúc đẩy cho việc triển khai TOD bằng các quy định của pháp lý cần rõ nét, đầy đủ hơn nữa. Cùng đó, duy trì giá vé ưu đãi như hiện nay, chỉ 100.000 - 140.000 đồng/người, miễn phí cho người có công, người cao tuổi, người khuyết tật, trẻ em.

Bên cạnh loại hình đường sắt đô thị, HĐND TP Hà Nội cũng đã thống nhất về sự cần thiết xây dựng và triển khai Đề án phát triển giao thông vận tải công cộng bằng xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh trên địa bàn thành phố. Đồng thời, HĐND TP Hà Nội đề nghị UBND thành phố chỉ đạo xây dựng và ban hành hệ thống định mức, đơn giá, các cơ chế, chính sách để khuyến khích đầu tư phương tiện, đầu tư cơ sở hạ tầng xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh đảm bảo phù hợp với thực tiễn, xu hướng phát triển của thế giới, tránh thất thoát, lãng phí tài sản Nhà nước.

Thành phố phối hợp với các Bộ, ngành liên quan trong việc hoàn thiện các hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến: Quy định về điều kiện kinh doanh, niên hạn sử dụng, đăng ký, đăng kiểm để giảm dần số lượng và tiến tới loại bỏ hoàn toàn phương tiên vận tải sử dụng nhiên liệu hóa thạch; Hệ thống chỉ dẫn kỹ thuật, tiêu chuẩn định mức liên quan đến sản xuất, nhập khẩu quản lý, vận hành khai thác phương tiện giao thông hiệu suất cao, sử dụng điện, năng lượng xanh...

Từ thực tế của Thành phố, Sở Giao thông Vận tải Hà Nội đưa ra 3 kịch bản chuyển đổi xe buýt sử dụng năng lượng điện, năng lượng xanh giai đoạn 2026-2030. Đó là 100% xe buýt điện; 70% xe buýt điện, 30% xe buýt LNG/CNG (khí dầu mỏ hoá lỏng/khí thiên nhiên nén); 50% xe buýt điện, 50% xe buýt LNG/CNG.

Hiện nay, Hà Nội bố trí khoảng 2.300 tỷ đồng/năm từ ngân sách để trợ giá cho xe buýt. Để thực hiện kế hoạch chuyển đổi phương tiện sang sử dụng năng lượng điện và năng lượng xanh, Hà Nội cần bố trí thêm khoảng 8.300 tỷ đồng cho giai đoạn 2024-2033, tương đương 831 tỷ đồng mỗi năm.

Đề án được xây dựng dựa trên Quyết định số 876 ngày 22/7/2022 của Thủ tướng về việc phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí CO2 và khí mêtan của ngành giao thông vận tải giai đoạn 2022-2030.

Với việc tập trung nguồn lực để phát triển hệ thống giao thông công cộng, Hà Nội kỳ vọng sẽ xây dựng thành phố ngày càng khang trang – văn minh – hiện đại hơn trong tương lai, xứng tầm là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hoá của cả nước.

Đỗ Thêu