Phát triển văn hóa là phát triển Thủ đô

Thành phố Hà Nội với vị trí là trung tâm văn hóa, chính trị, kinh tế của cả nước, Ngày 22-2-2022, Thành ủy Hà Nội ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TU “Về phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”. Hà Nội trở thành địa phương đầu tiên trên cả nước có nghị quyết chuyên đề về công nghiệp văn hóa, xây dựng chiến lược, kế hoạch rõ ràng, tạo ra môi trường thuận lợi cho việc tổ chức các sự kiện văn hóa, nghệ thuật, giải trí.

Thành phố Hà Nội là Thủ đô của đất nước với bề dày văn hóa và lịch sử độc đáo. Hà Nội cũng có vị trí đặc biệt thuận lợi, nhất là trong giao lưu văn hóa quốc tế. Hà Nội Thủ đô có sức hấp dẫn riêng biệt đối với du khách nói chung và các khách quốc tế nói riêng. Những di sản văn hóa, các làng nghề, di tích lịch sử - văn hóa, lễ hội,… hay nhiều sự kiện văn hóa, nghệ thuật nổi tiếng cả trong nước và quốc tế đã từng tổ chức tại đây đã thu hút sự chú ý của các nhà tổ chức sự kiện quốc tế cũng như du khách trong và ngoài nước.

Theo đó Hà Nội còn có cả hệ thống giao thông phát triển, kết cấu hạ tầng hiện đại, từ khách sạn, nhà hát, sân khấu đến các cơ sở vui chơi, giải trí…. thành phố Hà Nội có nhiều điều kiện để tổ chức các buổi biểu diễn quy mô lớn và các sự kiện văn hóa quốc tế. Hà Nội cũng đã và đang đẩy mạnh phát triển các ngành công nghiệp văn hóa ở Thủ đô.

Với thương hiệu “Thành phố sáng tạo”, thành phố Hà Nội đã hình thành được một không khí sáng tạo phù hợp cho phát triển các ngành công nghiệp văn hóa. Năm 2019, các ngành công nghiệp văn hóa Thủ đô đóng góp 1,49 tỷ USD, chiếm 3,7% GRDP của thành phố. Năm 2023, lĩnh vực thiết kế sáng tạo của Hà Nội tạo dấu ấn đậm nét với thành công lớn của Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội 2023 được tổ chức với quy mô lớn ở nhiều địa điểm, huy động nhiều loại hình sáng tạo, “đánh thức” những di sản công nghiệp có tuổi thọ 100 năm tưởng như “ngủ quên” thành địa điểm văn hóa hấp dẫn (như Nhà máy xe lửa Gia Lâm, tháp nước Hàng Đậu).

Ngành công nghiệp văn hóa sức mạnh của Thủ đô

Ngành công nghiệp văn hóa đã và đang mang đến cho Hà Nội một diện mạo mới thông qua một số ngành công nghiệp văn hóa cho thấy Hà Nội đã bắt nhịp rất tốt với công nghiệp văn hóa.

Trong đó ngành âm nhạc đã mang lại cho Hà Nội có một “gia tài” âm nhạc phong phú, đa dạng, bao gồm âm nhạc dân gian, nhạc truyền thống và âm nhạc hiện đại. Nhiều nhạc sĩ đã sáng tác nhiều bài hát nổi tiếng về vùng đất này, tạo nên thương hiệu nhất định cho âm nhạc của Thủ đô. Những sự kiện âm nhạc lớn, như lễ hội âm nhạc quốc tế Monsoon (Gió mùa), hay gần đây là các đêm biểu diễn của nhóm nhạc Black Pink (Hàn Quốc)… đã góp phần quảng bá hình ảnh và danh tiếng của thành phố Hà Nội trên “bản đồ âm nhạc” quốc tế, nâng cao nhận thức về thương hiệu Hà Nội - “Thành phố sáng tạo” của UNESCO.

Bên cạnh đó ngành điện ảnh đã có Liên hoan phim quốc tế Hà Nội (Haniff), có nhiều rạp chiếu phim, cung cấp nền tảng cho các nhà làm phim và diễn viên để sản xuất các bộ phim độc lập, phim tài liệu và phim truyền hình. Thành phố Hà Nội có thể khai thác tiềm năng, lợi thế so sánh của một thành phố lớn, có nhiều tài năng sáng tạo, nhiều địa điểm đẹp và đa dạng về cảnh quan, từ phố cổ, các di tích, danh thắng nổi tiếng, đến những phong cảnh thơ mộng ở ngoại ô… để thu hút các dự án phim độc lập và các nhà làm phim quốc tế.

Ngành nghệ thuật biểu diễn đã tạo cho Hà Nội có thêm nền tảng cơ bản để phát triển nghệ thuật biểu diễn với những nhà hát tên tuổi, như Nhà hát Kịch Hà Nội, Nhà hát Chèo Hà Nội,… và rất nhiều nhà hát quốc gia đóng trên địa bàn, như Nhà hát Kịch Việt Nam, Nhà hát Tuổi trẻ, Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam... Từ đó góp phần vào phát triển ngành du lịch, đồng thời tạo ra các cơ hội kinh doanh, việc làm trong lĩnh vực nghệ thuật và giải trí.

Ngành mỹ thuật của Thủ đô cũng có nhiều bảo tàng, phòng trưng bày nghệ thuật, có cộng đồng nghệ sĩ mỹ thuật đa dạng và sáng tạo. Việc tổ chức triển lãm mỹ thuật ở thành phố có thể mang lại nhiều lợi ích quan trọng và đóng góp vào sự phát triển của ngành mỹ thuật, như trưng bày, quảng bá và tăng cơ hội kinh doanh các tác phẩm nghệ thuật của nghệ sĩ Thủ đô; tạo ra một điểm đến hấp dẫn, thu hút du khách; tạo cơ hội giao lưu, truyền cảm hứng và khuyến khích sự sáng tạo trong cộng đồng nghệ thuật; giúp nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của văn hóa, nghệ thuật trong cộng đồng; khuyến khích phát triển ngành mỹ thuật Hà Nội.

Đối với ngành du lịch văn hóa đã có các hệ thống di sản văn hóa đa dạng, phong phú, các trò chơi dân gian, lễ hội truyền thống, nghệ thuật thủ công mỹ nghệ... Đây là lợi thế so sánh để thành phố phát triển du lịch văn hóa trên cơ sở khai thác hiệu quả giá trị di sản văn hóa, gắn kết hài hòa giữa bảo tồn và phát triển. Theo báo cáo của Sở Du lịch thành phố Hà Nội năm 2023, tổng lượng khách du lịch đến thành phố đạt 24 triệu lượt khách, trong đó, lượng khách quốc tế đạt 4 triệu lượt, 2,82 triệu lượt có lưu trú (tăng 266,7% so với năm 2022), doanh thu đạt khoảng 87,65 nghìn tỷ đồng (tăng 45,5% so với năm 2022).

Ngành thời trang ở Hà Nội hiện nay cũng là một trong những trung tâm thời trang của đất nước với các sự kiện thời trang nổi tiếng, như Tuần lễ thời trang quốc tế Việt Nam, nhiều buổi biểu diễn thời trang, nhiều nhà thiết kế thời trang, nhiều công ty may mặc lớn. Trong khuôn khổ Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội 2023, ngành thời trang của thành phố ghi dấu ấn với Lễ hội Áo dài cùng nhiều hoạt động diễn ra với quy mô lớn ở nhiều địa điểm, huy động nhiều loại hình sáng tạo, thu hút hàng trăm nghìn lượt người tham dự.

Đặc biệt ngành thủ công mỹ nghệ Thành phố Hà Nội đang là nơi có số lượng làng nghề nhiều nhất cả nước với khoảng 1.350 làng nghề, trong đó có nhiều nghề nổi tiếng, như gốm Bát Tràng, mây tre đan Phú Vinh, lụa Vạn Phúc, nón làng Chuông, thêu Quất Động, kim hoàn Định Công… Thành phố cũng đã tổ chức được nhiều sự kiện liên quan đến xây dựng thương hiệu cho các làng nghề, như Lễ hội ẩm thực và du lịch làng nghề, Lễ hội quà tặng du lịch Hà Nội…

Hiện nay thành phố Hà Nội cũng đang rất nổi tiếng về ẩm thực với các món ăn phong phú, đa dạng, như phở, bún chả, chả cá, bún thang, bánh cuốn Thanh Trì, cốm làng Vòng,... Thành phố cần phát triển các khu vực ẩm thực đặc trưng (như khu vực chợ đêm, nhà hàng truyền thống, khu vực quán ăn đường phố với các món ăn đặc sản và truyền thống của địa phương); tổ chức các sự kiện ẩm thực (như hội chợ ẩm thực, cuộc thi nấu ăn, triển lãm món ăn truyền thống), khuyến khích nghệ nhân địa phương duy trì và truyền dạy các món ăn truyền thống cho các thế hệ sau; tăng cường quảng bá và tiếp thị để thu hút du khách và người dân tham gia ẩm thực địa phương thông qua các phương tiện truyền thông, đưa ẩm thực vào chương trình giáo dục địa phương…

Chúng ta kỳ vọng, sau khi có Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 22-2-2022 của Thành ủy và Kế hoạch số 217/KH-UBND ngày 12-8-2022 của UBND thành phố, công nghiệp văn hóa và rộng hơn là công nghiệp sáng tạo là các đòn bẩy hữu hiệu để phát triển mạnh mẽ. Phấn đấu “công nghiệp văn hóa” phải trở thành một nền công nghiệp mũi nhọn của Thủ đô, có sức cạnh tranh quốc tế, góp phần tích cực đưa Hà Nội trở nên một trong các “Thành phố sáng tạo” có tầm cỡ của châu Á và thế giới.

Trung Quân