Rà soát, điều chỉnh sát với thực tiễn

Theo báo cáo của Trung tâm Quản lý và điều hành giao thông TP Hà Nội, mạng lưới xe bus hiện đã tiếp cận đến 30/30 quận, huyện, thị xã, đạt 100%; 512/579 số xã, phường thị trấn, đạt 88,4%; 192/286 các trường đại học, cao đẳng, trung học phổ thông, đạt 67%; 65/75 bệnh viện, đạt 87%; 27/27 các khu công nghiệp lớn, đạt 100%; 33/37 khu đô thị, đạt 89,2%; 23/24 làng nghề, đạt 95,8%; 23/25 khu di tích lịch sử văn hóa, đạt 92%. Đáng chú ý, xe bus Thủ đô hiện đã kết nối với 7 tỉnh lân cận, gồm: Hưng Yên, Hà Nam, Bắc Ninh, Bắc Giang, Hải Dương, Hòa Bình, Vĩnh Phúc.

Mặc dù mật độ mạng lưới xe bus rất cao nhưng thường tập trung ở các trục chính. Nhiều khu vực khó tiếp cận, cự ly đi bộ từ 0,5km đến 1km, thậm chí có khu vực trên 1,5km mới có xe bus. Nguyên nhân là do nhiều tuyến đường không đủ điều kiện hạ tầng để chạy xe bus khi mặt cắt ngang dưới 5m. Nhiều khu vực có mật độ dân cư tập trung cao nhưng lại khó tiếp cận dịch vụ xe bus.

Để phát huy hết hiệu quả hoạt động của xe bus, từng bước giảm trợ giá từ ngân sách, thời gian qua, Trung tâm Quản lý và điều hành giao thông TP Hà Nội đã cùng các đơn vị liên quan tiến hành rà soát, báo cáo Sở Giao thông vận tải Hà Nội xem xét điều chỉnh, từng bước hợp lý hóa luồng tuyến. Ở giai đoạn 1 (từ ngày 1/1/2024), Sở Giao thông vận tải Hà Nội đã điều chỉnh lộ trình 10 tuyến, dừng hoạt động 5 tuyến, điều chỉnh lộ trình kết hợp điều chỉnh tần suất dịch vụ với 12 tuyến, điều chỉnh tần suất dịch vụ 43 tuyến. Các tuyến sau điều chỉnh tỷ lệ trợ giá/chi phí ước đạt 77% (trước điều chỉnh là 85%), giúp phí trợ giá giảm được khoảng 193 tỷ đồng/năm.

Ở giai đoạn tiếp theo, Sở Giao thông vận tải Hà Nội sẽ tiếp tục rà soát, điều chỉnh mạng lưới theo 5 tiêu chí, gồm: Hệ số trùng lặp tuyến, hệ số đường không thẳng, tỷ lệ trợ giá so với chi phí, tỷ lệ trợ giá cho một hành khách, hệ số sử dụng sức chứa. Trên cơ sở đó, Sở sẽ xem xét điều chỉnh tăng dịch vụ khi các tuyến cải thiện về sản lượng và chất lượng dịch vụ; điều chỉnh lộ trình, dịch vụ, sức chứa, hoặc dừng hoạt động của tuyến khi xuất hiện các yếu tố mới phát sinh các công trình giao thông đã hoàn thiện, các tuyến đường sắt đô thị hoạt động cần điều chỉnh kết nối; xem xét dừng hoạt động hoặc tổ chức lại tuyến bus khi tuyến hoạt động không hiệu quả, tỷ lệ trợ giá chi phí cao, trùng lặp tuyến lớn, nhu cầu đi lại thấp khi các tuyến hết hạn thầu.

Đại diện Trung tâm Quản lý và điều hành giao thông TP Hà Nội cho biết, nhằm phát huy hơn nữa hiệu quả của mạng lưới xe bus Thủ đô, Hà Nội đang nghiên cứu lựa chọn các tuyến đường bảo đảm hạ tầng (ít nhất có từ 4 làn xe/hướng, mỗi hướng có mặt cắt ngang từ 15m trở lên) để bố trí các đoạn, làn ưu tiên cho xe bus. Năm 2025, cơ quan chức năng đề xuất thí điểm 3 đoạn, tuyến đường với tổng cộng khoảng 6,5km làn ưu tiên. Giai đoạn từ năm 2026 đến 2030, đề xuất 12 làn ưu tiên với tổng chiều dài 56,5km… Cùng với đó xây dựng các điểm trung chuyển xe buýt lớn, tiếp cận gần các ga đầu mối, ga vành đai của các tuyến đường sắt đô thị, các bến xe liên tỉnh…

Mục tiêu kết nối hạ tầng đồng bộ

Trung tâm Quản lý và điều hành giao thông thành phố Hà Nội đã hoàn thiện phương án tăng cường kết nối, trung chuyển hành khách giữa xe bus với đoạn trên cao tuyến đường sắt đô thị số 3, đoạn Nhổn - Ga Hà Nội). Theo đó đoạn trên cao tuyến đường sắt đô thị Nhổn - Ga Hà Nội chính thức vận hành thương mại từ ngày 9/8/2024. Để đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân, thành phố có 36 tuyến bus kết nối với tuyến đường sắt đô thị này.

Có 33 tuyến trợ giá, gồm: 05, 07, 09A, 09B, 13, 16, 20A, 20B, 24, 26, 27, 28, 29, 32, 34, 38, 39, 49, 51, 55A, 55B, 57, 90, 92, 105, 117, 146, 161, 162, 163, E05, 56A, 96. Cùng với đó là 3 tuyến không trợ giá, gồm: 70A, 70B, 70C. Dọc tuyến có 2 điểm trung chuyển khách tại Cầu Giấy và Nhổn; 32 điểm dừng xe bus (Cầu Giấy - Nhổn có 16 điểm dừng và Nhổn - Cầu Giấy có 16 điểm dừng). Mạng lưới tuyến xe bus cơ bản tạo được sự kết nối giữa tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông và tuyến đường sắt đô thị Nhổn - Ga Hà Nội, thuận tiện cho hành khách trung chuyển giữa hai tuyến đường sắt đô thị bằng hệ thống xe bus. Hai tuyến đường sắt đô thị được kết nối với nhau bởi 9 tuyến bus, gồm tuyến số 29, 49, 57, 05, 27, 38, 90, 105, 09B.

Trước đó vào năm 2021, khi tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông chính thức được Bộ Giao thông - Vận tải bàn giao cho UBND TP Hà Nội đưa vào khai thác thương mại, Sở Giao thông - Vận tải Hà Nội đã có phương án kết nối mạng lưới xe bus với tuyến đường sắt đô thị này. Tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông có 12 ga, mỗi ga có nhiều tuyến bus kết nối, giúp hành khách đi lại thuận tiện. Để kết nối với các ga đường sắt này, Trung tâm bố trí 65 vị trí điểm dừng xe bus dọc lộ trình tuyến; bổ sung 17 điểm, di chuyển 9 điểm với cự ly các điểm dừng khoảng 400m; có 55 tuyến bus kết nối dọc và kết nối ngang làm nhiệm vụ gom và giải tỏa hành khách cho tuyến đường sắt đô thị. Riêng tại ga Cát Linh (điểm đầu tuyến) đã bố trí 16 tuyến bus kết nối. Ga Yên Nghĩa (điểm cuối tuyến) có 18 tuyến bus kết nối. Ga có ít tuyến bus kết nối nhất là ga Hà Đông với 6 tuyến bus kết nối. Tổng công ty Vận tải Hà Nội đã điều chỉnh lộ trình, cự ly đối với các tuyến xe buýt số 22, nhánh tuyến 22A (Bến xe Gia Lâm - Khu đô thị Trung Văn), tuyến số 38 (Nam Thăng Long - Mai Động) và tuyến 49 (Trần Khánh Dư - Nhổn).

PV