Đường lối đối ngoại được triển khai một cách đồng bộ và toàn diện

Kế thừa những giá trị truyền thống quý báu của nền ngoại giao Việt Nam và tư tưởng ngoại giao của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn lấy lợi ích quốc gia - dân tộc làm nền tảng trong mọi hoạt động đối ngoại. Trước bối cảnh thế giới và khu vực có nhiều biến động, Đảng ta đã không ngừng hoàn thiện và phát triển đường lối đối ngoại mang tính độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị và hợp tác phát triển. Quan hệ đối ngoại của Việt Nam ngày càng được đa dạng hóa và đa phương hóa, đảm bảo lợi ích quốc gia - dân tộc trên cơ sở tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên Hợp quốc, luật pháp quốc tế, và nguyên tắc bình đẳng, hợp tác cùng có lợi.

Trong quá trình hội nhập quốc tế, Việt Nam đã khéo léo kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, từ đó chủ động và tích cực tham gia sâu rộng vào các hoạt động quốc tế. Việt Nam không chỉ đóng vai trò là một đối tác tin cậy mà còn là một thành viên tích cực, có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế. Chính nhờ đường lối đối ngoại toàn diện và linh hoạt này, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế ngày càng được củng cố và nâng cao, góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Năm 2024 đánh dấu một giai đoạn bản lề vô cùng quan trọng trong hành trình thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII và chuẩn bị chu đáo cho Đại hội XIV của Đảng. Đây là năm mà chúng ta đứng trước nhiều cơ hội lớn, song cũng phải đối mặt với không ít thách thức và áp lực. Bối cảnh quốc tế đang trải qua những thay đổi sâu sắc, khi thế giới bước vào một cục diện mới với những diễn biến khó lường và chưa từng có tiền lệ. Các cuộc xung đột kéo dài ở Ukraine, Dải Gaza, cùng những điểm nóng tiềm ẩn ở nhiều khu vực khác, giống như những “hố đen” hút cạn mọi nguồn lực và nỗ lực của cộng đồng quốc tế, đẩy các quốc gia vào vòng xoáy của cạnh tranh và đối đầu căng thẳng. Thế giới đang đối diện với một thời kỳ đầy bất định, chia rẽ và phân mảnh, khi nền kinh tế toàn cầu bị chính trị hóa và rạn nứt.

Trong bối cảnh đó, ngành đối ngoại và ngoại giao của chúng ta cần phải chuyển hóa những áp lực thành động lực, tiếp tục phát huy những thành tựu đã đạt được trong năm 2023 và nâng lên một tầm cao mới. Đây không chỉ là yêu cầu, mà còn là nhiệm vụ sống còn để đảm bảo vị thế của Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa đầy biến động. Việc khai thác những thời cơ, đồng thời ứng phó kịp thời và hiệu quả với những thách thức, sẽ quyết định thành công trong chiến lược đối ngoại của đất nước trong giai đoạn mới.

Những kết quả đáng ghi nhận trong hoạt động đối ngoại, hội nhập quốc tế

Lần đầu tiên kể từ khi lập nước, Việt Nam có một cục diện đối ngoại rộng mở, toàn diện và mang tính chiến lược cao. Chúng ta đã thiết lập quan hệ ngoại giao với 193 quốc gia, cùng với đó là các mối quan hệ ổn định và bền vững với 30 đối tác chiến lược và đối tác toàn diện. Đáng chú ý, các đối tác này bao gồm tất cả các nước Ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, toàn bộ các nước G7, 17/20 quốc gia thuộc nhóm G20 và toàn bộ các nước ASEAN.

Mạng lưới đối tác chiến lược/đối tác toàn diện chiếm 59% dân số, 61% GDP, 68% thương mại toàn cầu, đóng vai trò quan trọng đối với an ninh và phát triển của ta. Các đối tác này chiếm 8/10 thị trường xuất khẩu chính, với 60,7% tổng giá trị xuất khẩu; 9/10 thị trường nhập khẩu chính với 74,7% tổng giá trị nhập khẩu; 76,7% tổng lượng du khách; đóng góp 74% FDI tại Việt Nam.

Cùng với đó, Việt Nam không ngừng đẩy mạnh hội nhập quốc tế một cách toàn diện và sâu rộng. Điển hình là mạng lưới các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã tham gia. Việt Nam, cùng với Singapore, là hai quốc gia Đông Nam Á có số lượng FTA nhiều nhất trong khu vực, đặc biệt là những FTA thế hệ mới như CPTPP. Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy sự mở cửa và độ linh hoạt của nền kinh tế Việt Nam.

Hội nhập không chỉ dừng lại ở kinh tế mà còn lan tỏa mạnh mẽ trong lĩnh vực quốc phòng-an ninh, chính trị và ngoại giao. Trong 5 năm qua, Việt Nam đã thành công, hoàn thành nhiệm vụ Chủ tịch ASEAN năm 2020 và Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021. Đặc biệt, Việt Nam đã trúng cử thành viên Hội đồng Chấp hành UNESCO nhiệm kỳ 2021-2025 và đang giữ vai trò thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2023-2025; tái đắc cử vào Ủy ban Luật pháp quốc tế với số phiếu cao, khẳng định uy tín quốc tế ngày càng tăng của Việt Nam, tạo điều kiện thuận lợi để tham gia sâu hơn vào các cơ chế hoạch định chính sách toàn cầu của Liên hợp quốc.

Từ năm 2014 đến nay, Việt Nam đã bắt đầu tham gia các hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc khẳng định vai trò của mình trên trường quốc tế. Cho đến nay, Việt Nam đã triển khai gần 600 lượt sĩ quan và quân nhân chuyên nghiệp tham gia nhiệm vụ gìn giữ hòa bình tại nhiều quốc gia như Cộng hòa Trung Phi và Nam Sudan.

Từ tháng 10/2022, Tổ công tác sĩ quan công an của ta cũng tham gia gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc. Đến năm 2023, Việt Nam tiếp tục khẳng định cam kết quốc tế của mình bằng việc tham gia vào công tác cứu hộ, cứu nạn tại Thổ Nhĩ Kỳ sau thảm họa động đất. Những đóng góp này không chỉ thể hiện tinh thần trách nhiệm của Việt Nam trong các vấn đề toàn cầu mà còn được Liên hợp quốc và các quốc gia sở tại đánh giá cao, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trong cộng đồng quốc tế.

Nâng tầm đối ngoại đa phương, cùng các nước lớn và đối tác đóng góp, xây dựng, định hình các cơ chế đa phương, ta đã chủ động tham gia và phát huy vai trò của Việt Nam tại các cơ chế đa phương, đặc biệt là ASEAN, Liên hợp quốc, APEC, hợp tác tiểu vùng Mekong và các khuôn khổ hợp tác khu vực và quốc tế, trong những vấn đề và các cơ chế quan trọng có tầm chiến lược, phù hợp với yêu cầu, khả năng và điều kiện cụ thể.

Một nhiệm vụ trọng tâm tiếp theo là thúc đẩy công tác ngoại giao kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế, nhằm hỗ trợ hiệu quả cho sự phát triển bền vững của đất nước. Việc tăng cường hội nhập kinh tế quốc tế đã giúp Việt Nam duy trì tốc độ tăng trưởng cao, đạt mức khoảng gấp đôi so với trung bình toàn cầu và cao hơn mức trung bình của ASEAN, ngay cả trong bối cảnh nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới đang gặp khó khăn.

Mặc dù tình hình quốc tế tiếp tục phức tạp, kinh tế Việt Nam vẫn được coi là một trong những điểm sáng về tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Trong 6 tháng đầu năm 2024, nền kinh tế Việt Nam tiếp tục ghi nhận sự khởi sắc với mức tăng trưởng GDP đạt 6,42%. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa trong cùng kỳ đạt 368,53 tỷ USD, tăng 15,7% so với cùng kỳ năm trước, và ước xuất siêu đạt 11,63 tỷ USD. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đăng ký mới cũng tăng cao, phản ánh niềm tin của các nhà đầu tư vào môi trường đầu tư tại Việt Nam.

Các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài cho biết, hầu hết các quốc gia, đặc biệt là các cường quốc và đối tác quan trọng như Hoa Kỳ, Trung Quốc, Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, Tây Phi và Đông Phi, đều có xu hướng tăng cường hợp tác kinh tế với Việt Nam. Đây là cơ hội quan trọng để đẩy mạnh ngoại giao kinh tế và thúc đẩy tăng trưởng, tận dụng lợi thế của Việt Nam trong các sản phẩm, đặc biệt là các sản phẩm nông sản mà thị trường quốc tế đang rất cần.

Ngoại giao phục vụ phát triển đã có bước chuyển biến mạnh mẽ, tập trung vào việc đặt người dân, địa phương và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ. Với sự nhạy bén hơn và khả năng tận dụng cơ hội, chính nhờ đó đã thu hút được nhiều nguồn lực quan trọng cho sự phát triển của đất nước. Điển hình là thành công của chiến lược ngoại giao vaccine và ngoại giao y tế gần đây.

Tiếp tục đẩy mạnh hoạt động đối ngoại và hội nhập quốc tế

Trong thời gian tới, cần tích cực huy động các nguồn lực quốc tế để tăng cường sức mạnh tổng hợp của quốc gia, từ đó nâng cao khả năng bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, phải tiếp tục thực hiện hiệu quả các cam kết quốc tế, đặc biệt là trong khuôn khổ WTO, Cộng đồng Kinh tế ASEAN, APEC và 16 Hiệp định Thương mại tự do (FTA) đã có hiệu lực, bao gồm CPTPP, RCEP và EVFTA.

Cần tích cực thúc đẩy đàm phán, ký kết, phê chuẩn và thực hiện các hiệp định đa phương. Tập trung ưu tiên mở rộng thị trường cho hàng hóa, dịch vụ và lao động Việt Nam, đồng thời thu hút nguồn vốn, công nghệ và kinh nghiệm quản lý, đặc biệt là FDI vào các lĩnh vực ưu tiên của đất nước.

Ngoài ra, công tác ngoại giao cần đóng vai trò quan trọng trong việc tư vấn chính sách, học hỏi và áp dụng kinh nghiệm quốc tế để đề xuất các biện pháp chuyển đổi cơ cấu kinh tế và mô hình tăng trưởng phù hợp với tình hình mới.

Công tác đối ngoại phải phối hợp chặt chẽ với công tác quốc phòng và an ninh để bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ. Cần kiên quyết và kiên trì đấu tranh chống lại mọi âm mưu, hành động can thiệp của các thế lực thù địch vào công việc nội bộ, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, an ninh quốc gia và ổn định chính trị.

Tiếp tục thúc đẩy giải quyết các vấn đề liên quan đến biển, an ninh và an toàn hàng hải, hàng không dựa trên luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước của Liên hợp quốc và Luật Biển năm 1982. Củng cố mối quan hệ hòa bình, an ninh và hợp tác dọc biên giới, giải quyết các vấn đề còn tồn tại liên quan đến biên giới trên bộ với các nước láng giềng./.

Quỳnh Trang