Việt Nam đang ở một vị trí đặc biệt để dẫn đầu

Trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam đang phát triển nhanh chóng và từng bước khẳng định là công nghệ trụ cột, đột phá trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đầu năm 2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược Quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI đến năm 2030 với mục tiêu đưa Việt Nam vào 4 nhóm nước dẫn đầu ASEAN trong lĩnh vực này, hướng tới xây dựng thành công 10 thương hiệu AI uy tín trong khu vực. AI và các dự án ứng dụng AI đã và đang thu hút sự quan tâm, đầu tư không chỉ từ các tập đoàn công nghệ lớn, mà còn là sân chơi mới cho các công ty khởi nghiệp đổi mới sáng tạo thử sức và thực hiện những mô hình kinh doanh mới.

Tập đoàn Google nghiên cứu về nền kinh tế số Việt Nam dự báo đến năm 2030, giá trị tác động kinh tế hàng năm của công nghệ số tại Việt Nam có thể đạt đến 1.733 nghìn tỷ đồng (tương đương 74 tỷ USD). Trong đó, AI được nhận định sẽ đóng góp lớn vào các lĩnh vực của nền kinh tế số.

"Việt Nam đang ở một vị trí đặc biệt để dẫn đầu sự đổi mới AI trong khu vực Đông Nam Á và hơn thế nữa", đó là nhận định được ông Nguyễn Đức Toàn, Giám đốc Quốc gia Google Cloud đưa ra tại Hội nghị Trí tuệ nhân tạo tạo sinh năm 2024 vừa được tổ chức ở TP.HCM.

Về nguồn nhân lực, Việt Nam sở hữu nguồn nhân lực trẻ và tài năng, một lợi thế lớn trong việc phát triển AI. Đại diện Google chia sẻ với hơn 70% dân số dưới 35 tuổi và tỷ lệ tốt nghiệp đại học ngày càng tăng, Việt Nam có thể đào tạo và thu hút những tài năng AI hàng đầu. Việt Nam hiện có khoảng 80 triệu người dùng Internet dưới 30 tuổi, Việt Nam cũng được đánh giá là thị trường màu mỡ và đầy tiềm năng của sản phẩm và ứng dụng AI.

Hiện nay Việt Nam đang có nhiều lợi thế trong việc phát triển AI, nhờ vào thị trường, nguồn nhân lực và hệ sinh thái khởi nghiệp. Về hệ sinh thái, theo thống kê, Việt Nam đã thu hút được hơn 1 tỷ USD đầu tư vào các startup công nghệ trong năm 2023. Sự tăng trưởng nhanh chóng của hệ sinh thái khởi nghiệp đã ở mức độ trưởng thành tương đương Singapore và Malaysia, cho thấy tiềm năng đổi mới và khả năng tạo ra các giải pháp AI đột phá.

Thị trường Việt Nam đang đón nhận sự trợ lực rất lớn từ Chính phủ và các tập đoàn công nghệ trong nước để “đón sóng” AI. Việt Nam dự kiến sẽ cần thêm 100.000 chuyên gia AI trong vòng 5 năm tới để đáp ứng nhu cầu thị trường.

Cũng theo đánh giá của Tiến sĩ Lê Viết Quốc, chuyên gia cấp cao từ Google: Chính phủ Việt Nam đã và đang đưa ra nhiều chính sách khuyến khích khởi nghiệp và đầu tư vào công nghệ. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp AI phát triển và cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Chi sẻ tại Hội nghị Trí tuệ nhân tạo tạo sinh năm 2024, Tiến sĩ Vũ Duy Thức, người lấy bằng tiến sĩ về trí tuệ nhân tạo tại Đại học Stanford (Mỹ), Founder OhmniLabs đánh giá, Việt Nam có lợi thế lớn về con người, nguồn nhân lực trong lĩnh vực AI. Bởi theo ông, ở các tập đoàn lớn trên thế giới đều đang có người Việt nắm giữ các vị trí quan trọng. Trong đó về nguồn nhân lực tài năng, Việt Nam có truyền thống giáo dục tốt, đặc biệt là trong lĩnh vực toán học và khoa học. Sinh viên Việt Nam thường xuyên đạt thành tích cao trong các kỳ thi toán học quốc tế, chứng tỏ khả năng tư duy logic và giải quyết vấn đề - những kỹ năng cần thiết cho việc phát triển AI. Đây là tiền đề để tạo ra một nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành AI.

Mặc dù có tiềm năng, Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức trong xây dựng cơ sở hạ tầng AI, thu hút nhân tài, đặc biệt trong lĩnh vực toán học và khoa học. Để giải quyết vấn đề này, tại Hội nghị Trí tuệ nhân tạo tạo sinh 2024, các chuyên gia đề xuất Việt Nam cần thúc đẩy hợp tác giữa các trường đại học, doanh nghiệp và Chính phủ để xây dựng một hệ sinh thái AI. Nắm bắt và thúc đẩy các lợi thế, hiện thực hóa các tiềm năng, gắn kết giữa Chính phủ, doanh nghiệp, tổ chức giáo dục, tạo điều kiện thuận lợi cho khởi nghiệp công nghệ, đây là những điều kiện then chốt để Việt Nam trở thành điểm sáng trên bản đồ AI toàn cầu.

Những bước đi mạnh mẽ

Việt Nam đã có những bước đi mạnh mẽ trong việc tham gia thúc đẩy nghiên cứu, ứng dụng và phát triển nguồn nhân lực AI. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 127/QĐ-TTg về Chiến lược quốc gia, nghiên cứu, phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo đến năm 2030. Chiến lược đưa ra mục tiêu “đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo, đưa trí tuệ nhân tạo trở thành lĩnh vực công nghệ quan trọng của Việt Nam trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4”. Từ đó góp phần phát triển kinh tế - xã hội và từng bước đưa Việt Nam trở thành điểm sáng về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong khu vực và trên thế giới.

Người đứng đầu Ngành Thông tin và Truyền thông, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã từng nhận định: AI là công nghệ chính và quan trọng nhất của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Nó sẽ giống động cơ hơi nước, điện, máy tính của cuộc cách mạng công nghệ trước đây. Tức là loại công nghệ có tính phổ cập rộng rãi trong mọi ngành, mọi lĩnh vực đến với mọi người. Chẳng hạn như trước đây, máy móc thay công cụ lao động của con người thì nay AI là trợ lý cho con người, thay trí tuệ con người. AI phải được phổ cập như dịch vụ và trách nhiệm thuộc về các công ty công nghệ số.

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông cũng cho biết: Năm 2024 là năm phát triển AI nhất là AI diện hẹp, phát triển cho từng lĩnh vực, từng ngành công nghiệp và cung cấp phục vụ tới mọi doanh nghiệp, người dân. AI diện hẹp là AI chuyên biệt, tập trung và do người dùng tạo ra, huấn luyện cho nhiệm vụ cụ thể, cho nhiệm vụ, chức năng định trước. AI diện hẹp giúp mỗi người Việt Nam có một trợ lý ảo.

Những năm gần đây Việt Nam đã có các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp ICT, thực hiện nhiều nghiên cứu và ứng dụng AI trong thực tế như nhận dạng hình ảnh (camera giao thông, an ninh), xử lý ngôn ngữ tiếng Việt, lọc tin nhắn rác, đảm bảo an toàn thông tin. Các trung tâm nghiên cứu cũng được thành lập nghiên cứu sâu về AI, thiết lập AI platform với những mô-đun chuẩn sẵn có để hình thành hệ sinh thái AI cho các bên tham gia cùng phát triển. Nhiều công ty startup về AI mới hình thành có những sản phẩm hứa hẹn, không thua kém các sản phẩm quốc tế, đặc biệt có sự tham gia của những nhân tài AI người Việt được đào tạo bài bản ở các nước mạnh về AI.

Cũng theo báo cáo "Chỉ số sẵn sàng AI của chính phủ" (Government AI Readiness Index) do Oxford Insights (Vương quốc Anh) thực hiện, năm 2023, Việt Nam xếp thứ 5 trong ASEAN về chỉ số sẵn sàng AI toàn cầu.

Được biết trong năm 2023, nhiều mô hình AI do Việt Nam phát triển như Phở GPT, VinAi, LovinBot hay FPT AI Mentor. Dự kiến đưa ra năm 2030, việc phát triển AI tạo sinh sẽ đóng góp cho nền kinh tế số tới 14.000 tỉ đồng vào năm 2030. Tuy nhiên, để mục tiêu thành hiện thực có nhiều thách thức.

Ngọc Dũng