Báo chí giải pháp tạo động lực cho phát triển của xã hội

Diễn đàn Tổng Biên tập 2024: "Báo chí giải pháp - Hướng đi cho báo chí truyền thống?" đặt ra những vấn đề cấp thiết cho báo chí Việt Nam hiện nay.

Ông Nguyễn Văn Minh, Tổng Biên tập Báo Công thương cho biết: Trong bối cảnh báo chí truyền thống đang phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt với mạng xã hội (MXH) - nơi được xem như một xa lộ thông tin khổng lồ, bên cạnh đẩy mạnh thực hiện thông tin thời sự, bám sự kiện, nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng thì báo chí truyền thống phải thể hiện vai trò chức năng của báo chí chính thống, phải phát huy vai trò báo chí kiến tạo, báo chí giải pháp, qua đó có thể giữ chân cũng như thu hút người đọc.

“Mở tờ báo, click “chuột” xem thông tin từ mỗi trang báo phải thấy nhiều hơn những tích cực của đời sống xã hội, báo chí phải nêu bật được vai trò của mình là duy trì và cải tạo xã hội trở nên tốt đẹp hơn”.

Trước xu hướng và đòi hỏi, yêu cầu trên, thời gian qua, nhiều cơ quan báo chí tại Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển báo chí giải pháp bằng việc tham gia tích cực vào việc xác định các nguyên nhân gốc rễ của một vấn đề xã hội; đề ra các câu trả lời cho vấn đề đó, thông qua ý kiến của chính tác giả hoặc dẫn lại từ các chuyên gia, các nhà quản lý…

“Đây là điều thể hiện sự tích cực của báo chí, bởi báo chí hay người làm báo cũng là một chủ thể tồn tại trong xã hội, cần thể hiện vai trò của mình và phải chủ động tham gia vào việc giải quyết các vấn đề của xã hội chứ không phải tự xem mình chỉ là người đứng bên cạnh quan sát”, ông Nguyễn Văn Minh chia sẻ.

Theo Tổng Biên tập Báo điện tử VietnamPlus Trần Tiến Duẩn, báo chí giải pháp đang là một xu hướng tích cực và phù hợp với sự phát triển của đời sống xã hội, thể hiện vai trò phụng sự Đảng, Nhà nước và nhân dân trong việc giải quyết các vấn đề thiết thực, cần kíp của xã hội, của đất nước.

Những giải pháp, kiến nghị, đề xuất từ các cơ quan báo chí, nhất là những phân tích mặt được, chưa được, sửa đổi sẽ có lợi gì đã giúp cho cơ quan chức năng, quản lý điều chỉnh lại các văn bản không phù hợp với thực tiễn đời sống. Bên cạnh đó, báo chí còn phát hiện những vấn đề còn bỏ ngỏ, thiếu sự điều chỉnh của pháp luật để các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền nghiên cứu bổ sung, hoàn thiện.

“Điều này minh chứng cho mối quan hệ tương tác giữa cơ quan ban hành chính sách, báo chí và người dân. Do đó, báo chí cũng là cầu nối tin cậy để nguyện vọng của nhân dân được đăng tải, được lắng nghe, chính quyền hiểu người dân, người dân chia sẻ với chính quyền; từ đó chính sách sẽ giải quyết đúng, trúng những vấn đề của cuộc sống”.

Theo Tổng Biên tập Báo Dân trí Phạm Tuấn Anh, báo chí giải pháp không chỉ dừng lại ở việc phản ánh hiện thực, mà còn đi sâu vào phân tích nguyên nhân, bối cảnh của vấn đề, đồng thời đề xuất các giải pháp khả thi, mang tính xây dựng. Điều này giúp công chúng có cái nhìn toàn diện, khách quan hơn về các sự kiện, đồng thời tránh được sự hoang mang, tiêu cực trước những vấn đề nhức nhối.

“Bằng cách đề xuất các giải pháp cụ thể, báo chí giải pháp đóng vai trò như một chất xúc tác, thúc đẩy các bên liên quan vào cuộc, từ đó tạo ra những thay đổi tích cực, giải quyết vấn đề từ gốc rễ”.

Báo chí giải pháp đòi hỏi nhà báo phải có kiến thức chuyên sâu, kỹ năng phân tích sắc bén, khả năng phán đoán và đề xuất giải pháp. Đồng thời, khuyến khích sự tham gia của độc giả thông qua các diễn đàn, bình luận, góp ý...

Báo chí giải pháp đóng vai trò quan trọng trong truyền thông các chính sách của Nhà nước đến với người dân một cách dễ hiểu, thuyết phục. Thông qua việc phản ánh những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn, báo chí giải pháp giúp các cơ quan quản lý nhận diện và điều chỉnh chính sách kịp thời, nâng cao hiệu lực quản lý.

Hơn nữa, báo chí giải pháp có thể mở ra những cơ hội hợp tác mới với các tổ chức, doanh nghiệp, từ đó đa dạng hóa nguồn thu cho các tòa soạn, giảm sự phụ thuộc vào quảng cáo, tạo động lực phát triển bền vững cho báo chí.

“Báo chí giải pháp thực sự là "mỏ vàng" tiềm năng cho sự phát triển bền vững. Bên cạnh những giá trị to lớn về mặt xã hội, báo chí giải pháp còn mở ra những cơ hội đầy hứa hẹn về mặt kinh tế, tạo động lực phát triển bền vững cho các cơ quan báo chí”, ông Phạm Tuấn Anh nhấn mạnh.

Gợi mở giải pháp triển khai báo chí giải pháp

Từ thực tiễn hoạt động báo chí, nhà báo Trần Tiến Duẩn đã gợi mở giải pháp triển khai tốt nhiệm vụ báo chí giải pháp.

Theo đó, các cơ quan báo chí cần chú trọng phát hiện những vấn đề nóng, nhạy cảm, mới xuất hiện, các nút thắt, điểm nghẽn đang được dư luận quan tâm, đi vào những vấn đề khó, phức tạp, đưa thông tin theo hướng xây dựng, tìm ra cách khắc phục, giải quyết theo hướng nhân văn, nhân đạo. Đồng thời, phản ánh sinh động, khách quan, đa chiều, toàn diện, khoa học, sâu sắc và có giải pháp cho từng vấn đề, đem lại lợi ích, hiệu quả nhất cho người dân và đất nước.

Các cơ quan báo chí cần chủ động xây dựng các chuyên mục, tổ chức các chiến dịch truyền thông tuyên truyền kịp thời những thông điệp quan trọng trong chính sách của Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ, ban, bộ, ngành, địa phương để thu hút độc giả trên các phương tiện thông tin đại chúng. Trong đó ,cần chú trọng sáng tạo, đổi mới nội dung và hình thức truyền thông chính sách, làm sao truyền tải thông tin đơn giản, dễ hiểu, dễ đọc, dễ nghe, dễ xem, dễ tương tác, dễ thực hiện, dễ giám sát, kiểm tra, đánh giá…

Các bài viết, nhất là trên báo điện tử cần được thể hiện theo hình thức longform, e-magazine, giúp mang đến cho người đọc nội dụng chuyên sâu với “mâm thông tin” đầy đủ và giá trị nhất, chính xác nhất.

Báo chí cũng cần đầu tư lan tỏa thông tin trên MXH, chú trọng các nền tảng được nhiều người sử dụng như: Zalo, TikTok, Facebook, YouTube, Podcast... Việc truyền thông thông tin chính thống lên MXH góp phần quan trọng vào việc đẩy lùi các tin xấu, độc, tin giả không có kiểm chứng trên MXH, góp phần định hướng thông tin, định hướng dư luận xã hội.

Với các nhà báo, cần không ngừng nâng cao kỹ năng, chuyên môn, xây dựng các đề cương, kịch bản cho các loạt bài lớn có vấn đề. Đồng thời, cần am hiểu công nghệ, báo chí dữ liệu để tạo ra các nội dung đa phương tiện như: video, đồ họa, podcast, rồi kỹ năng truyền tải thông tin lên MXH…

Tổng Biên tập Báo điện tử VietnamPlus đề xuất, Nhà nước cần bố trí nguồn kinh phí kịp thời cho các cơ quan báo chí để hỗ trợ cho công tác truyền thông chính sách, thực hiện nhiệm vụ báo chí giải pháp theo quy định của Nhà nước; Hoàn thiện cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ truyền thông chính sách, tuyên truyền giải pháp./.

TT