Nghiên cứu mang tên "Adopt AI Study" của Ủy ban châu Âu (EC) được công bố ngày 4/9 vừa qua đã nhấn mạnh tiềm năng to lớn của AI trong việc cải thiện các dịch vụ khu vực công trên khắp Liên minh châu Âu (EU).

Báo cáo nhấn mạnh, AI có thể tăng cường tương tác giữa công dân và chính phủ, thúc đẩy khả năng phân tích và tăng hiệu quả trong các lĩnh vực chính như chăm sóc sức khỏe, di động, chính phủ điện tử (CPĐT) và giáo dục.

Indonesia cũng không nằm ngoài xu thế này nhưng Indonesia vẫn còn khoảng cách so với các nền kinh tế tiên tiến như Singapore, Hàn Quốc và Estonia do những thách thức về cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực và quản lý dữ liệu.

Chatbot AI của Singapore xử lý hơn 3 triệu yêu cầu của công chúng hàng năm, trong khi Hàn Quốc sử dụng AI để giảm tắc nghẽn giao thông và hệ thống nhận dạng số của Estonia nâng cao niềm tin của công chúng.

Tuy nhiên, Indonesia phải đối mặt với các vấn đề về truy cập băng thông rộng và khoảng cách đáng kể về kỹ năng AI. Quốc gia này xếp thứ 60 trên toàn cầu về mức độ sẵn sàng công nghệ thông tin (CNTT).

Tốc độ truy cập Internet hạn chế và tình trạng thiếu hụt nhân tài AI đã cản trở việc áp dụng AI rộng rãi, đặc biệt là ở các vùng nông thôn và các lĩnh vực đòi hỏi chuyên môn kỹ thuật.

Những thách thức này đặt ra câu hỏi quan trọng cho Indonesia trong việc áp dụng AI vào quản trị CPĐT, đồng thời cho thấy những bài học kinh nghiệm mà các quốc gia đang phát triển khác có thể rút ra.

Những vấn đề của Indonesia khi ứng dụng AI vào dịch vụ công

Nâng cao chất lượng dịch vụ công (DVC) là một động lực để ứng dụng AI vào CPĐT. Tự động hóa thông qua AI mang đến cơ hội đáng kể để giảm bớt tình trạng quan liêu, đẩy nhanh việc cung cấp dịch vụ chính phủ và tạo điều kiện thuận lợi cho các tương tác suôn sẻ hơn giữa công dân và các tổ chức công.

Ví dụ, các chatbot do AI điều khiển có thể xử lý các yêu cầu thông thường, cho phép công chức tập trung vào các vấn đề phức tạp hơn. Về mặt nội bộ, AI có thể hợp lý hóa các quy trình của chính phủ bằng cách cung cấp phân tích dữ liệu theo thời gian thực để đưa ra quyết định.

Tuy nhiên, để đạt được điều này, phải nghiêm túc trong khâu thu thập dữ liệu. Hiện tại, dữ liệu giữa các khu vực và các bộ ở Indonesia thường không nhất quán về quy trình thu thập, thông số và công nghệ được sử dụng. Để khai thác hết tiềm năng của AI, cần có các giao thức dữ liệu chuẩn hóa để đồng bộ hóa dữ liệu trên toàn quốc.

Hơn nữa, điều quan trọng là phải đảm bảo sự đồng thuận của các bên liên quan rằng AI có mục đích hỗ trợ và nâng cao công việc của họ, thay vì thay thế họ. Việc thay đổi tư duy này rất cần thiết nhằm giảm thái độ phản kháng và thúc đẩy sự hợp tác trong việc áp dụng AI.

Cuối cùng, để tối đa hóa lợi ích của AI, chính phủ nên cải thiện các kỹ năng ra quyết định dựa trên dữ liệu của các bên liên quan. Việc xây dựng năng lực hiểu biết dữ liệu sẽ trao quyền cho những người ra quyết định sử dụng AI hiệu quả hơn, dẫn đến các quyết định chính sách sáng suốt và mang tính chiến lược hơn.

Hiện nay, một số bộ ở Indonesia đã áp dụng công nghệ AI. Cụ thể, Bộ Truyền thông và Thông tin (viết tắt là Kominfo) đang sử dụng AI để phát hiện tin giả hoặc tin bịa đặt trong không gian số, sử dụng công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP) và công nghệ học máy.

Tổng cục Thuế (DJP) thuộc Bộ Tài chính đã phát triển một chatbot hỗ trợ AI để giúp người nộp thuế truy cập thông tin và dịch vụ dễ dàng hơn.

Bộ Y tế đã tích hợp AI vào công nghệ chăm sóc sức khỏe trong lĩnh vực X quang và bệnh lý. Công nghệ này hỗ trợ phân tích hình ảnh chụp X-quang, chụp CT và các dịch vụ bệnh lý giải phẫu khác tại một số bệnh viện.

Cơ quan Quản lý Thảm họa Quốc gia (BNPB) đã phát triển BencanaBot, một chatbot nhân đạo được tích hợp với các nền tảng như WhatsApp, Telegram, Twitter và Facebook. BencanaBot giúp các cộng đồng ở những khu vực bị thiên tai báo cáo các sự kiện thiên tai theo thời gian thực.

Những sáng kiến ​​này phản ánh việc sử dụng AI ngày càng tăng trong các DVC của Indonesia, nhưng việc áp dụng rộng rãi hơn đòi hỏi phải quản lý dữ liệu hài hòa và tăng cường sự tham gia của các bên liên quan để tận dụng tối đa tiềm năng chuyển đổi của AI.

Các công cụ AI còn có thể được sử dụng để giám sát các giao dịch tài chính, theo dõi các dự án của chính phủ và cung cấp dữ liệu theo thời gian thực cho công chúng.

Tuy nhiên, điểm quan trọng ở đây là tính minh bạch phải được xử lý cẩn thận. Các dự án ​​dữ liệu mở phải đảm bảo rằng dữ liệu được công bố vừa chính xác vừa có ý nghĩa, ngăn ngừa việc sử dụng sai hoặc hiểu lầm tiềm ẩn. Tận dụng AI để đảm bảo khả năng truy cập và tính rõ ràng của dữ liệu sẽ giúp thu hẹp khoảng cách giữa chính phủ và công dân, thúc đẩy công chúng tham gia và hiểu biết hơn.

Kinh nghiệm từ Indonesia cho nhiều quốc gia đang phát triển

Đối với Indonesia, lợi ích tức thời nhất trong việc áp dụng AI có thể đến từ các ứng dụng đơn giản hơn, không yêu cầu phải thay đổi cả cơ sở hạ tầng.

Tự động hóa các DVC cơ bản bằng chatbot AI, triển khai quản lý dữ liệu do AI thúc đẩy để minh bạch và sử dụng máy học trong các quy trình ra quyết định tại địa phương có thể được triển khai dễ dàng.

Những sáng kiến ​​này sẽ mang lại những thành công nhanh chóng trong việc cải thiện hiệu quả và sự tham gia của công chúng mà không cần đầu tư tài chính hoặc cơ cấu lớn. Tuy nhiên, như đã lưu ý trước đó, việc chuẩn hóa dữ liệu trên nhiều khu vực và bộ ngành khác nhau là rất quan trọng. Nếu không có điều này, tiềm năng thực sự của AI sẽ không thể được hiện thực hóa.

Hơn nữa, các bên liên quan phải được đảm bảo AI sẽ không thay thế vai trò của họ mà sẽ bổ sung cho nhiệm vụ của họ bằng cách tự động hóa công việc lặp đi lặp lại và cung cấp những hiểu biết có giá trị.

Việc bồi dưỡng năng lực dựa trên dữ liệu cũng quan trọng không kém. Các chương trình đào tạo nhằm nâng cao hiểu biết về dữ liệu và kỹ năng phân tích sẽ rất quan trọng để đảm bảo AI được sử dụng hiệu quả, giúp các bên liên quan đưa ra quyết định sáng suốt hơn.

Kinh nghiệm của Indonesia trong việc áp dụng AI phản ánh những thách thức của nhiều quốc gia đang phát triển. Mặc dù các mục tiêu như hiệu quả, minh bạch và tính toàn diện là phổ quát, nhưng mỗi quốc gia lại có những trở ngại khác nhau.

Khoảng cách về cơ sở hạ tầng, tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực có kỹ năng và khả năng tiếp cận hạn chế với các tập dữ liệu lớn là những rào cản đáng kể cần vượt qua.

Các nước đang phát triển khác có thể phải đối mặt với những thách thức lớn hơn, bao gồm bất ổn chính trị, khuôn khổ pháp lý không đầy đủ và đầu tư công nghệ không đầy đủ. Để triển khai AI thành công, các quốc gia này phải giải quyết những vấn đề cơ bản này thông qua các khoản đầu tư có mục tiêu vào cơ sở hạ tầng và xây dựng năng lực.

Mặc dù AI có tiềm năng to lớn trong việc chuyển đổi các lĩnh vực chính phủ của Indonesia, nhưng thành công phụ thuộc vào cách quốc gia này giải quyết hiệu quả các thách thức chính, đặc biệt là về mặt minh bạch và tính bao trùm. Để đảm bảo chiến lược áp dụng AI thành công, chính phủ nên bắt đầu bằng các sáng kiến ​​quy mô nhỏ, tập trung vào những mục tiêu có thể mang lại lợi ích ngay lập tức.

Ngoài ra, việc đạt được sự đồng thuận của các bên liên quan là điều cần thiết để giải quyết các mối quan ngại về khả năng thay thế việc làm, đảm bảo AI được coi là sự cải thiện chứ không phải là mối đe dọa. Hơn nữa, việc nâng cao năng lực dựa trên dữ liệu giữa những người ra quyết định chính sẽ trao quyền cho họ để tận dụng AI một cách hiệu quả.

Câu chuyện của Indonesia cho thấy thành công của việc áp dụng AI không chỉ nằm ở bản thân công nghệ mà còn ở việc tạo ra một hệ sinh thái quản trị hỗ trợ thúc đẩy phát triển bền vững và có thể mở rộng quy mô trong dài hạn. Yếu tố chính thúc đẩy việc áp dụng AI ở các quốc gia đang phát triển là sự hợp tác giữa chính phủ, cac cơ sở nghiên cứu, doanh nghiệp và khu vực tư nhân.

Quan hệ đối tác nhiều bên liên quan này có thể thúc đẩy đổi mới, cung cấp chuyên môn kỹ thuật và đảm bảo rằng việc triển khai AI phù hợp với các mục tiêu kinh tế và xã hội. Sự hợp tác có thể đẩy nhanh hành trình AI của họ đồng thời giảm thiểu rủi ro và đảm bảo tăng trưởng toàn diện./.

Anh Minh