Để giải quyết “nút thắt” cơ chế trong cạnh tranh thu hút đầu tư nhất là thu hút những nhà đầu tư lớn và đầu tư vào những lĩnh vực chiến lược, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) đã đề xuất chính sách đột phá để hút các “đại bàng” công nghệ tới Việt Nam.

Doanh nghiệp tăng tốc đẩy dòng vốn vào Việt Nam

Singapore mới đây đã công bố “Bản đồ chuyển đổi ngành điện tử” để đầu tư hơn 19 tỷ USD vào ngành công nghiệp bán dẫn trong 5 năm. Hàn Quốc công bố chiến lược “Vành đai chip bán dẫn” với kế hoạch chi tiêu 450 tỷ USD trong 10 năm. Ấn Độ đã công bố sáng kiến “Nhiệm vụ công nghiệp bán dẫn Ấn Độ” với 9,1 tỷ USD, hỗ trợ lên đến 50% chi phí.

Hoa Kỳ đã ban hành Đạo luật CHIPS để cung cấp 52 tỷ USD hỗ trợ ngành công nghiệp bán dẫn. Trung Quốc đã đầu tư một khoản tiền khổng lồ 120 - 150 tỷ USD vào nền công nghiệp bán dẫn từ năm 2014.

Tại Việt Nam, theo thống kê từ Bộ KH&ĐT trong báo cáo về công nghiệp bán dẫn năm 2023, hiện có hơn 50 DN hoạt động trong ngành công nghiệp bán dẫn bao gồm các tên tuổi lớn như Intel, Amkor, và Hana Micron (chuyên về đóng gói và kiểm thử); Ampere, Marvell, Cadence, Renesas, Synopsys, Qorvo (thiết kế); cùng với Lam Research và Coherent (sản xuất thiết bị). Những DN này đã đầu tư hàng tỷ USD vào các dự án lắp ráp, xây dựng nhà máy và mở rộng sản xuất.

Tính đến thời điểm hiện tại, dự án tỷ USD đầu tiên trong lĩnh vực bán dẫn cho năm 2024 thuộc về Amkor. “Ông lớn” trong ngành này đã quyết định tăng vốn đầu tư thêm 1,07 tỷ USD vào tháng 6/2024, sớm hơn 11 năm so với kế hoạch ban đầu, chỉ sau khi khánh thành nhà máy vào tháng 10/2023. Sự tăng tốc đột biến này của Amkor được các chuyên gia đánh giá cao, cho rằng đây là một bước đi nhanh nhạy, biết nắm bắt cơ hội và tiềm năng phát triển của thị trường bán dẫn tại Việt Nam. Với động thái tăng vốn này, tổng vốn đầu tư cho nhà máy sản xuất, lắp ráp và thử nghiệm vật liệu, thiết bị bán dẫn của Amkor Việt Nam sẽ lên tới 1,6 tỷ USD.

Không chỉ những dự án quy mô lớn, gần đây các DN trong hệ sinh thái bán dẫn toàn cầu cũng đang tìm kiếm cơ hội thiết lập cơ sở sản xuất tại Việt Nam. Cuối tháng 8/2024, nhà đầu tư Signetics từ Hàn Quốc đã đến Vĩnh Phúc để xây dựng nhà máy sản xuất các sản phẩm quan trọng, được ứng dụng trong việc sản xuất chip nhớ, GPU, và TV, với tổng vốn đầu tư lên tới 100 triệu USD.

Trong tháng 7/2024, tỉnh Đồng Nai cũng đã cấp giấy chứng nhận đầu tư cho bốn dự án thuộc Tập đoàn Coherent (Hoa Kỳ), nhằm đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp bán dẫn với tổng số vốn hơn 110 triệu USD. Dưới tác động của các yếu tố như chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, đại dịch COVID-19, xung đột quân sự Nga và Ukraine,… chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu đã bị đứt gãy, ảnh hưởng nghiêm trọng tới quá trình sản xuất.

Do đó, các quốc gia trên thế giới đều tích cực đầu tư cũng như thu hút đầu tư các doanh nghiệp trong ngành công nghiệp bán dẫn để có thể tự chủ, gia tăng giá trị sản xuất và vị thế của mình trong chuỗi giá trị toàn cầu. Việc các nhà đầu tư nước ngoài tăng tốc đầu tư vào Việt Nam cho thấy sức hấp dẫn của Việt Nam trong lĩnh vực bán dẫn. Để có chỗ đứng trên “bản đồ” ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu, Việt Nam cần thu hút thêm những dự án khủng, những “đại bàng” hay những DN đầu ngành trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.

Chính sách "dẫn đường"

Để giải quyết những "nút thắt" trong cơ chế cạnh tranh thu hút đầu tư, đặc biệt là đối với các nhà đầu tư lớn và những lĩnh vực chiến lược, Bộ KH&ĐT vừa đề xuất chính sách đột phá trong Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu. Một trong những đề xuất quan trọng là thành lập Quỹ Hỗ trợ đầu tư, nhằm thu hút các nhà đầu tư chiến lược và các tập đoàn đa quốc gia, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ chip và bán dẫn.

Theo Bộ KH&ĐT, chính sách này là rất cần thiết trong bối cảnh số lượng dự án có quy mô vốn đầu tư lớn với hàm lượng công nghệ cao còn khá thấp trong những năm gần đây. Hơn nữa, việc áp dụng thuế thu nhập tối thiểu toàn cầu đã làm giảm sức hấp dẫn trong việc thu hút các dự án lớn có khả năng lan tỏa. Do đó, một số tập đoàn lớn đã đến khảo sát và nghiên cứu đầu tư, nhưng vẫn chưa quyết định chọn Việt Nam hoặc đang chờ đợi để theo dõi phản ứng của Chính phủ Việt Nam.

Bên cạnh đó, Bộ cũng đề nghị bổ sung quy định về thủ tục đầu tư đặc biệt, chuyển từ cơ chế tiền kiểm sang hậu kiểm, nhằm đơn giản hóa quy trình đầu tư và rút ngắn thời gian triển khai dự án. Các thủ tục đầu tư đặc biệt này sẽ áp dụng cho các dự án thuộc lĩnh vực đổi mới sáng tạo, công nghiệp bán dẫn và các lĩnh vực công nghệ cao. Cụ thể, các dự án này sẽ được ưu tiên cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư trong vòng 15 ngày tại các Ban quản lý khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao và khu kinh tế.

Ngoài ra, nhà đầu tư cũng sẽ không phải thực hiện một số thủ tục liên quan đến cấp phép, chấp thuận hoặc phê duyệt trong ba lĩnh vực thường mất nhiều thời gian là xây dựng, bảo vệ môi trường và phòng cháy, chữa cháy. Bộ KH&ĐT ước tính rằng sự đổi mới này có thể cắt giảm thời gian thực hiện thủ tục hành chính cho nhà đầu tư lên tới 260 ngày.

Theo Quyết định số 1017/QĐ-TTg ngày 21/9/2024 phê duyệt Chương trình "Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050", mục tiêu chung là đến năm 2030, Việt Nam đào tạo, phát triển đội ngũ nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn có chất lượng, tập trung vào công đoạn thiết kế vi mạch bán dẫn, đóng gói và kiểm thử vi mạch bán dẫn; từng bước nắm bắt công nghệ trong công đoạn sản xuất bán dẫn; trong đó đào tạo được ít nhất 50.000 nhân lực có trình độ từ đại học trở lên phục vụ ngành công nghiệp bán dẫn trong tất cả các công đoạn của chuỗi giá trị trong ngành công nghiệp bán dẫn../.

Nguyễn Nhàn