Sự hợp tác chặt chẽ và toàn diện giữa hai bên đã không ngừng được củng cố và phát triển, mang lại nhiều thành tựu đáng kể trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa và phát triển bền vững.

Nền tảng hợp tác vững chắc

Kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1990, Việt Nam và EU đã xây dựng được một nền tảng hợp tác ngày càng sâu rộng. Với việc triển khai hiệu quả 4 hiệp định hợp tác và tám cơ chế đối thoại trên nhiều lĩnh vực, Việt Nam trở thành quốc gia ASEAN đầu tiên đạt được đầy đủ các trụ cột hợp tác với EU về chính trị, kinh tế và quốc phòng - an ninh.

EU hiện là một trong những đối tác thương mại, đầu tư và hỗ trợ phát triển quan trọng hàng đầu của Việt Nam. Đồng thời, Việt Nam là đối tác thương mại lớn nhất của EU trong khu vực ASEAN, minh chứng cho mối quan hệ đối tác chiến lược hiệu quả và cân bằng.

Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - EU (EVFTA), có hiệu lực từ ngày 1/8/2020, đã đánh dấu một bước tiến quan trọng trong quan hệ kinh tế song phương. Đây là một trong những hiệp định thương mại toàn diện và tham vọng nhất mà EU từng ký kết với một quốc gia đang phát triển.

Sau 4 năm thực thi EVFTA, trao đổi thương mại hai bên tăng trưởng tích cực. EU hiện là đối tác thương mại lớn thứ 5, thị trường xuất khẩu lớn thứ 3 và thị trường nhập khẩu lớn thứ 5 của Việt Nam.

Các mặt hàng chủ lực của Việt Nam xuất khẩu sang EU như thủy sản, dệt may, cà phê, và điện tử đã tận dụng hiệu quả các ưu đãi thuế quan của EVFTA, mở rộng thị trường. Ngược lại, Việt Nam nhập khẩu từ EU các sản phẩm công nghệ cao, máy móc, thiết bị và nguyên liệu phục vụ sản xuất.

Hiệp định Bảo hộ Đầu tư Việt Nam - EU (EVIPA), ký kết năm 2019, khi có hiệu lực sẽ thúc đẩy các nhà đầu tư châu Âu đầu tư mạnh mẽ hơn vào Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực tiềm năng như năng lượng tái tạo, y tế, công nghệ xanh, và phát triển cơ sở hạ tầng.

EU là một trong những nhà tài trợ lớn nhất của Việt Nam trong các lĩnh vực phát triển bền vững, giáo dục, và bảo vệ môi trường. Các chương trình như Horizon Europe và Erasmus+ đã tạo điều kiện cho sinh viên và nhà nghiên cứu Việt Nam tiếp cận các nền tảng giáo dục, khoa học và công nghệ tiên tiến của châu Âu.

Hợp tác trong lĩnh vực chuyển đổi xanh cũng được đẩy mạnh. EU đã hỗ trợ Việt Nam thực hiện các dự án giảm phát thải khí nhà kính, sử dụng năng lượng sạch và phát triển thị trường tín chỉ carbon. Việc thực hiện cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) và phát triển ngành thủy sản bền vững cũng là những lĩnh vực ưu tiên trong hợp tác giữa hai bên.

Về chính trị, Việt Nam và EU duy trì đối thoại chặt chẽ trong các vấn đề quốc tế và khu vực, bao gồm biến đổi khí hậu, an ninh hàng hải ở Biển Đông, và cải cách hệ thống thương mại toàn cầu. EU coi Việt Nam là cầu nối quan trọng để thúc đẩy hợp tác giữa EU và ASEAN.

Hiệp định Đối tác và Hợp tác toàn diện (PCA), ký năm 2012, đã tạo cơ sở pháp lý cho hợp tác song phương trong các lĩnh vực như quản trị tốt, nhân quyền, và phòng chống tham nhũng.

Cam kết từ các nhà lãnh đạo

Trong khuôn khổ Diễn đàn và Triển lãm Kinh tế Xanh 2024, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh rằng Việt Nam luôn coi EU là một trong những đối tác quan trọng hàng đầu trong chính sách đối ngoại.

Đánh giá cao việc EU tăng cường hợp tác và tham gia với khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương thông qua việc thực hiện Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và Sáng kiến Cửa ngõ toàn cầu, Phó Thủ tướng cho biết Việt Nam ủng hộ và sẵn sàng tham gia các chiến lược hợp tác khu vực của EU trên cơ sở bình đẳng, cùng có lợi, qua đó đóng góp cho hòa bình, ổn định và phát triển trên thế giới.

Phó Thủ tướng cũng đề nghị EU duy trì nguồn vốn ODA không hoàn lại cho Việt Nam giai đoạn 2024-2027, tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên như năng lượng tái tạo, phát triển thị trường tín chỉ carbon, thực hiện CBAM, thủy sản bền vững, phát triển nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng chiến lược...; tạo điều kiện thuận lợi để Việt Nam tiếp cận Chương trình Horizon Europe về đổi mới sáng tạo.

Nhấn mạnh vai trò của EU trong các vấn đề an ninh khu vực, đặc biệt trong vấn đề Biển Đông, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam mong muốn EU và các nước thành viên duy trì tiếng nói ủng hộ thúc đẩy giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình dựa trên luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS, nhằm duy trì an ninh, tự do hàng hải và hàng không, thúc đẩy hòa bình, ổn định và hợp tác trong khu vực.

Về phía EC, Phó Chủ tịch Margaritis Schinas đánh giá cao những thành tựu phát triển cũng như vai trò, vị thế ngày càng cao của Việt Nam tại khu vực và các diễn đàn đa phương.

Ông Margaritis Schinas khẳng định EU coi Việt Nam là đối tác ưu tiên và quan trọng ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Đồng thời, đề nghị hai bên tiếp tục thúc đẩy hợp tác về tăng trưởng xanh, công nghệ "sạch", chuyển đổi số và ứng phó với biến đổi khí hậu, cũng như triển khai Đối tác Chuyển đổi năng lượng công bằng, phòng chống IUU.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập sâu rộng, quan hệ Việt Nam - EU không chỉ góp phần thúc đẩy sự phát triển của hai bên mà còn là biểu tượng của hợp tác quốc tế bền vững. Việc phát huy hiệu quả các cơ chế hiện có và tiếp tục mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực mới sẽ là yếu tố then chốt để quan hệ đối tác Việt Nam - EU đạt đến những tầm cao mới./.

Linh Linh