Một trong những điểm mấy chốt giúp công tác đối ngoại có được kết quả như ngày hôm nay là nhờ Đảng và Nhà nước ta luôn quán triệt và thực hiện tốt phương châm “Giữ vững nguyên tắc chiến lược; linh hoạt, mềm dẻo về sách lược” và đặt lợi ích của quốc gia - dân tộc lên cao nhất.

Lợi ích quốc gia - dân tộc là mục tiêu cao nhất của đối ngoại

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói "ngoài lợi ích của dân tộc, của Tổ quốc, thì Đảng không có lợi ích gì khác". Thấm nhuần tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng ta luôn nhận thức sâu sắc lợi ích quốc gia - dân tộc là mục tiêu cao nhất của đối ngoại.

Đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng được hoạch định trên cơ sở kế thừa truyền thống ngoại giao hòa hiếu, thân thiện của dân tộc, tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh và từ thực tiễn tình hình trong nước, quốc tế.

Qua từng thời kỳ, đường lối đối ngoại có sự bổ sung phù hợp, ngày càng hoàn thiện và là nhân tố quyết định thắng lợi trên “mặt trận ngoại giao” ở mọi bình diện, cấp độ, cả đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân.

Quán triệt và vận dụng quan điểm “đặt lợi ích quốc gia - dân tộc lên trên hết, trước hết” của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bối cảnh mới, Nghị quyết Trung ương 8 khóa IX (năm 2003) lần đầu tiên nêu rõ các thành tố cơ bản của lợi ích quốc gia - dân tộc. Từ Đại hội XI (năm 2011), Đảng khẳng định lợi ích quốc gia - dân tộc là mục tiêu cao nhất của đối ngoại, trong đó lợi ích giai cấp, lợi ích quốc gia và lợi ích dân tộc thống nhất với nhau trong lợi ích quốc gia - dân tộc.

Nghị quyết Đại hội XII của Đảng cũng đã chỉ rõ: “Đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn quan hệ với các đối tác, nhất là các đối tác chiến lược và các nước lớn có vai trò quan trọng đối với sự phát triển và an ninh của đất nước, đưa khuôn khổ quan hệ đã xác lập vào thực chất”.

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII (tháng 1/2021) của Đảng một lần nữa khẳng định: “Bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc, trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế, bình đẳng, hợp tác cùng có lợi”.

Hội nghị Đối ngoại toàn quốc tháng 12/2021 triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng tiếp tục thống nhất cao về sự hình thành, phát triển của trường phái đối ngoại, ngoại giao "cây tre Việt Nam: gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển, thấm đượm tâm hồn, cốt cách và khí phách của dân tộc Việt Nam" và ngày càng được quốc tế thừa nhận rộng rãi.

Đến nay, sau gần 40 năm đổi mới, việc xác định đúng đắn nội hàm của lợi ích quốc gia - dân tộc đã giúp Đảng và toàn dân ta nhận thức sâu sắc và xử lý hài hòa các mối quan hệ quốc tế, đặc biệt là quan hệ với các nước lớn. Chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, xử lý hài hòa mối quan hệ với các nước lớn là phương thức tốt nhất để chúng ta vừa xây dựng vừa bảo vệ Tổ quốc, thực hiện hiệu quả mục tiêu bảo đảm lợi ích quốc gia - dân tộc.

Ngoại giao phải kết hợp nhuần nhuyễn sức mạnh của dân tộc với sức mạnh thời đại

Tháng 12/2023, phát biểu tại Hội nghị Ngoại giao lần thứ 32 với chủ đề "Phát huy vai trò tiên phong, xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại, vững mạnh, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng", Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đánh giá ngành ngoại giao và đối ngoại cả nước với nỗ lực phấn đấu, nghiêm túc quán triệt và tổ chức thực hiện tốt đường lối đối ngoại của Đảng đã "đạt được nhiều kết quả, thành tựu quan trọng, có ý nghĩa lịch sử, trở thành một điểm sáng đầy ấn tượng trong toàn bộ những kết quả, thành tựu chung của đất nước", là niềm tự hào, tiếp thêm động lực và niềm tin cho công tác đối ngoại thời gian tới.

Trong đó, các kết quả nổi bật là đã quán triệt và triển khai đồng bộ, hiệu quả đường lối đối ngoại Đại hội XIII của Đảng, phát huy thế và lực mới, sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, củng cố vững chắc hơn cục diện đối ngoại rộng mở, thuận lợi cho phát triển đất nước và Tổ quốc trong giai đoạn mới; đi đầu trong huy động các nguồn lực bên ngoài, góp phần quan trọng cho việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội; chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, không ngừng nâng cao vị thế và uy tín quốc tế của đất nước; triển khai đồng bộ, kết hợp chặt chẽ giữa đối ngoại đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân; phối hợp chặt chẽ với quốc phòng, an ninh và các ngành, các cấp phát huy vai trò tiên phong trong giữ vững môi trường hoà bình, ổn định, bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc, bảo vệ Đảng, Tổ quốc và nhân dân.

Theo Cố Tổng Bí thư những kết quả này có được là nhờ sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt, chặt chẽ, thường xuyên của Trung ương Đảng, trực tiếp là Bộ Chính trị và Ban Bí thư, sự điều hành chủ động, linh hoạt của Nhà nước và sự vào cuộc tích cực của tất các ngành, các địa phương và đặc biệt là sự đóng góp rất quan trọng của đội ngũ cán bộ đối ngoại nói chung và cán bộ ngoại giao nói riêng, với tâm huyết, trách nhiệm và chuyên môn cao, luôn tuyệt đối trung thành với Đảng, với chế độ ta, luôn đặt lợi ích quốc gia - dân tộc lên hàng đầu.

Tuy nhiên, Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh thời gian tới, tình hình thế giới, khu vực dự báo còn tiếp tục có những diễn biến phức tạp, khó lường. Vì vậy, ngành ngoại giao cần thường xuyên theo dõi sát các diễn biến và dự báo đúng chiều hướng phát triển của tình hình, đánh giá kỹ các tác động đến Việt Nam, tuyệt đối không chủ quan, không để bị động, bất ngờ, luôn bình tĩnh, tỉnh táo nắm bắt thời cơ, thuận lợi, vượt qua khó khăn, thách thức, thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ của công tác đối ngoại từ nay đến hết nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng.

“Ngoại giao phải kết hợp nhuần nhuyễn sức mạnh của dân tộc với sức mạnh thời đại, xử lý hài hòa mối quan hệ giữa lợi ích quốc gia - dân tộc và nghĩa vụ, trách nhiệm quốc tế. Trong triển khai phải luôn kiên định trong nguyên tắc và linh hoạt trong sách lược, tùy theo từng vấn đề, từng thời điểm”, Cố Tổng Bí thư nói và đồng thời nhấn mạnh phải kiên trì những tư tưởng lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về đối ngoại như: "dĩ bất biến, ứng vạn biến", "thêm bạn bớt thù", "sẵn sàng làm bạn với tất cả các nước dân chủ và không gây thù oán với ai"…

Về vấn đề xây dựng, phát triển nền ngoại giao toàn diện, hiện đại, Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng yêu cầu phải quan tâm xây dựng sự đoàn kết, đồng thuận như lời căn dặn của Bác Hồ là “sự nghiệp làm nên bởi chữ Đồng"; hoàn thiện đồng bộ thể chế, chính sách quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại, đổi mới cơ chế phối hợp giữa đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân với các hoạt động đối ngoại trên tất cả các lĩnh vực./.

Minh Nhật