Ngày 18/12/2024, tại trụ sở Công an TP.HCM, Ban Chuyên đề Công an TP.HCM đã phối hợp với Hiệp hội Blockchain Việt Nam tổ chức tọa đàm “Nâng cao năng lực phòng chống tội phạm tài chính trên không gian mạng”.

Tọa đàm có sự tham gia của Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03), Cục An ninh Kinh tế (A04), Bộ Công an; Phòng Cảnh sát kinh tế (PC03), Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PA05), Phòng Cảnh sát Hình sự (PC02), Công an TPHCM; UBND TPHCM, Ban Tuyên giáo Thành uỷ TPHCM, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; Các sở ngành tại TPHCM: Sở Thông tin và Truyền thông, Sở Tư pháp, Tài chính, KHCN,... cùng đại diện nhiều ngân hàng, doanh nghiệp công nghệ, công ty tài chính.

Phổ cập blockchain và AI để giảm thiểu lừa đảo công nghệ cao

Trong phát biểu khai mạc, Đại tá Lê Quang Đạo, Phó Giám đốc Công an TP.HCM cho biết, buổi tọa đàm được tổ chức nhằm nâng cao nhận thức và đề ra các giải pháp hiệu quả để phòng chống tội phạm trong lĩnh vực tài chính và công nghệ cao.

Bên cạnh đó, tọa đàm cũng tập trung vào việc kiến nghị sửa đổi và bổ sung các chính sách, quy định pháp luật để xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh, khả thi, đảm bảo ngăn chặn và đẩy lùi tội phạm công nghệ cao. Một trong những mục tiêu quan trọng là nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp về các thủ đoạn lừa đảo trực tuyến, tăng cường ý thức bảo vệ dữ liệu cá nhân trước nguy cơ bị xâm phạm.

Đại tá Lê Quang Đạo nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng mạng lưới liên kết giữa các tổ chức trong quá trình điều tra, xác minh và xử lý vụ việc, nhằm nâng cao hiệu quả phòng chống tội phạm.

Đại diện các đơn vị PA05, PC03 và PC02 trực thuộc Công an TP.HCM đã tập trung chia sẻ về những khó khăn và vướng mắc trong công tác phòng, chống tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực tài chính và ngân hàng. Đại tá, PGS.TS Nguyễn Văn Chánh, Trưởng khoa Khoa Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, môi trường (Trường Đại học (ĐH) Cảnh sát nhân dân) cho biết đảm bảo mọi người đều an toàn trên không gian mạng là một mục tiêu lớn mà ĐH Cảnh sát Nhân dân nói riêng và lực lượng cảnh sát nói chung đã và đang nỗ lực thực hiện. ĐH Cảnh sát Nhân dân cũng đang nỗ lực truyền thông, giáo dục nhận thức, nâng cao ý thức cảnh giác cho cộng đồng, đặc biệt là các em học sinh, sinh viên từ bậc Trung học đến ĐH.

Ông Ngô Minh Hiếu, Giám đốc Dự án Phòng chống lừa đảo, cho biết tâm lý của nạn nhân là một trong những rào cản lớn khiến nhiều người không muốn trình báo các cơ quan chức năng. Đối với các nạn nhân bị lừa đảo các khoản tiền lớn, đa phần là lừa đảo tình cảm thường lo lắng ảnh hưởng đến uy tín và các mối quan hệ xã hội.

Một số người khác lại cho rằng số tiền quá nhỏ không muốn báo cáo cơ quan chức năng hoặc cho rằng báo cáo cũng không giải quyết được nên lựa chọn phương án im lặng. Cũng theo ông Hiếu, việc chống lừa đảo trên không gian mạng không hề khó, người dân chỉ cần chậm lại, kiểm chứng thông tin và báo cáo các cơ quan chức năng thì có thể giảm thiểu nguy cơ lừa đảo.

Để giải quyết vấn đề lừa đảo công nghệ cao, ông Phan Đức Trung, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Blockchain Việt Nam, đề xuất cần nhanh chóng phổ cập kiến thức về blockchain và AI đến mọi đối tượng trong cộng đồng, đặc biệt là những người dễ bị tổn thương như người lớn tuổi, trẻ nhỏ, và phụ nữ.

"Việc đào tạo cần được thực hiện một cách linh hoạt và đa dạng, bao gồm các hình thức như đào tạo trực tiếp, tổ chức hội thảo, diễn đàn hoặc học trực tuyến thông qua nền tảng MasterTeck - nền tảng học trực tuyến mở (MOOC) đầu tiên tại Việt Nam về Blockchain và AI, được triển khai theo Chiến lược Blockchain quốc gia", ông Phan Đức Trung nói.

Đối với lực lượng thực thi pháp luật, đặc biệt là các cơ quan công an, ông Trung nhấn mạnh sự cần thiết của việc nâng cao kiến thức chuyên môn thông qua các chương trình đào tạo nội bộ, nhằm nắm bắt và làm chủ các công nghệ tiên tiến. Điều này sẽ giúp lực lượng chức năng dễ dàng truy vết và ngăn chặn các hành vi lừa đảo. Đồng thời, cần đẩy mạnh hợp tác quốc tế với các tổ chức cung cấp dữ liệu uy tín và sử dụng các công cụ truy vết trên mạng blockchain, nhằm tối ưu hóa hiệu quả trong việc điều tra, xác định, và ngăn ngừa các giao dịch bất hợp pháp.

Quản lý chặt sàn giao dịch tiền mã hoá để phòng chống rửa tiền và tội phạm xuyên biên giới

Tại phiên thảo luận về cơ chế quản lý và hành động của các cơ quan nhà nước đối với các sàn giao dịch tiền mã hóa, ông Phan Đức Trung cho biết số liệu từ Chainalysis, công ty công nghệ chuyên cung cấp các giải pháp phân tích và theo dõi giao dịch trên blockchain, cho thấy trong vòng 5 năm, từ năm 2019 - 2024, khoảng gần 100 tỷ USD tiền mã hoá bất hợp pháp đã được rửa thông qua các dịch vụ chuyển đổi. Riêng năm 2022, hoạt động rửa tiền này đã lên cao nhất, tới 31,5 tỷ USD, đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với các cơ quan quản lý về việc tăng cường giám sát, quản lý.

Về việc quản lý các sàn giao dịch tiền mã hoá, ông Phan Đức Trung cho biết các quốc gia phát triển đã có nhiều giải pháp ngăn chặn, xử lý các sàn không đảm bảo quy trình phòng chống rửa tiền, điển hình như vụ việc của sàn Binance bị phạt hơn 4,3 tỷ USD tại Mỹ và CEO Changpeng Zhao bị phạt 4 tháng tù giam. Tại Việt Nam, các cơ quan chức năng không chỉ cần thực hiện việc ngăn chặn, xử lý mà còn phải có hành động từ khâu phòng ngừa để ngăn chặn hành vi rửa tiền.

Đại diện PC01, Công an TP.HCM, cũng đã chia sẻ về những khó khăn trong việc định danh và truy vết dòng tiền liên quan đến tiền mã hóa trong các vụ án rửa tiền, lừa đảo, và đánh bạc trên không gian mạng. Trả lời vấn đề này, ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm chương trình ChainTracer (VBA), khẳng định các giao dịch trên blockchain chỉ mang tính bán ẩn danh. Thay vì định danh địa chỉ ví, cơ quan chức năng có thể truy vết dòng tiền khi nó được chuyển đổi từ tiền mã hóa sang hệ thống tài chính truyền thống, qua đó dễ dàng phát hiện và bắt giữ tội phạm.

Theo Đại tá, PGS.TS Nguyễn Văn Chánh, Trường ĐH Cảnh sát nhân dân, cơ chế hợp tác giữa các cơ quan liên quan để tăng cường công tác phòng chống rửa tiền, phòng chống tội phạm trên không gian mạng “hết sức cần thiết”./.

Anh Minh