Việc đầu tư xây dựng các tuyến cáp quang biển mới đã tăng lên cùng với việc các nhà khai thác tìm ra các tuyến mới để phủ cáp quang biển đến khu vực châu Á - Thái Bình Dương, tránh vùng biển tranh chấp ở Biển Đông.

Năm 2024 cũng đánh dấu những các vụ đứt cáp quang biển lớn, làm rung chuyển cộng đồng toàn cầu, một lần nữa cho thấy nhu cầu bảo vệ cơ sở hạ tầng trọng yếu này khi truyền tải hơn 95% lưu lượng dữ liệu liên lục địa của thế giới.

Vào cuối tháng 11, hai tuyến cáp cáp quang ngầm dưới biển ở biển Baltic đã bị hư hại: một tuyến cáp ngầm dài 1.170km giữa Phần Lan và Đức đã bị đứt, trong khi một tuyến kết nối Internet dài 218km giữa Litva và đảo Gotland của Thụy Điển đã ngừng hoạt động. Các chuyên gia an ninh cho rằng một mỏ neo đã kéo các tuyến cáp đi xa khoảng 100km và có những quan ngại bị phá hoại.

Vào tháng 2, 4 tuyến cáp quang biển - hệ thống AAE-1, Seacom, EIG và TGN - đã bị đứt ở Biển Đỏ gần Yemen. Sự kiện này đã làm gián đoạn dịch vụ Internet của hơn 100 triệu người trên khắp Tây và Bắc Phi, gây ảnh hưởng đến 70% lưu lượng dữ liệu giữa châu Âu và châu Á, vượt xa ước tính ban đầu. Người ta tin rằng một mỏ neo kéo từ một con tàu bị phiến quân Houthi đánh chìm đã gây ra sự cố cắt cáp. Phiến quân Houthis đã phủ nhận việc tấn công trực tiếp vào các tuyến cáp quang biển này.

Hai sự cố này không phải là những sự cố duy nhất trong 12 tháng qua. Lĩnh vực cáp quang biển ngầm toàn cầu thường gặp khoảng 200 sự cố mỗi năm.

Trong bối cảnh rủi ro ngày càng tăng đối với cơ sở hạ tầng viễn thông trọng yếu này, Liên hợp quốc đã ra mắt cơ quan tư vấn đầu tiên về mạng lưới cáp ngầm vào ngày 29/11, được gọi là Nhóm tư vấn quốc tế về khả năng khôi phục cáp quang biển do Liên minh viễn thông quốc tế (ITU) giám sát.

Cơ quan này hợp tác với Ủy ban bảo vệ cáp ngầm quốc tế (ICPC) phi lợi nhuận, sẽ đóng vai trò là nền tảng để các chính phủ và các bên trong ngành trao đổi với nhau, với chương trình nhóm họp 2 lần/năm.

Trích lời Phó tổng thư ký ITU Tomas Lamanauskas, Nikkei Asia đưa tin rằng mục tiêu chính của cơ quan này là xây dựng các thỏa thuận về "thực tiễn khôi phục cáp quang biển cơ bản". Các thỏa thuận này bao gồm bảo vệ cáp quang biển khỏi các sự cố do đánh bắt cá hoặc thiên tai gây ra và tạo điều kiện cho chính phủ có hành động khi thiệt hại do sự cố cáp quang biển xảy ra ở vùng biển lãnh thổ hoặc trên thềm lục địa nước mình.

Thông tin từ Nikkei Asia cũng cho biết thêm cơ quan này sẽ không thảo luận hoặc giải quyết các vấn đề địa chính trị, bao gồm các quyết định về chuỗi cung ứng, an ninh quốc gia và quyền sở hữu hoặc đầu tư vào cáp quang biển.

Nhóm tư vấn quốc tế về khả năng khôi phục cáp quang biển gồm đại diện Hoa Kỳ, Trung Quốc và các thành viên khác gồm China Telecom, China Unicom, HMN Tech, Meta, Google, NEC, ASN và Hiệp hội cáp ngầm Bắc Mỹ (North American Submarine Cable Association).

Các công ty siêu quy mô thúc đẩy tăng trưởng

Trong dự báo mới nhất được công bố vào tháng 11, Analysys Mason dự báo thị trường cáp quang biển toàn cầu sẽ tăng từ 7,96 tỷ USD vào năm 2023 lên 9,8 tỷ USD vào năm 2029. Điều này bao gồm đầu tư vào các hệ thống mới và chi tiêu cho hoạt động và bảo trì các hệ thống cáp quang biển hiện có.

"Dự báo mới của chúng tôi dự báo mức tăng trưởng đáng kể của thị trường sẽ đến từ các công ty siêu quy mô, những công ty đang đầu tư vào các tuyến cáp mới để hỗ trợ việc ra mắt các dịch vụ ở các khu vực mới hoặc để duy trì kiểm soát chi phí", Simon Sherrington, Giám đốc nghiên cứu tại Analysys Mason, cho biết trong một tuyên bố.

"Sự tăng trưởng cũng sẽ đến từ sự gia tăng liên tục về lưu lượng trên các tuyến cáp chính, cũng như các nỗ lực cải thiện khả năng phục hồi của thông tin liên lạc quốc tế bằng cách tăng cường tính đa dạng của tuyến cáp", Giám đốc nghiên cứu tại Analysys Mason nói thêm.

Trong giai đoạn từ năm 2024 - 2029, Analysys Mason nhận thấy rằng các tuyến cáp xuyên Thái Bình Dương và trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương sẽ chiếm thị phần lớn nhất trong số các tuyến cáp ngầm được triển khai (về chiều dài cáp) trong giai đoạn này.

Theo Telegeography, số lượng hệ thống cáp quang biển trên toàn thế giới đã đạt mốc hơn 600, với 532 hệ thống đang hoạt động và 77 hệ thống khác được lên kế hoạch tính đến tháng 9/2024. Khoảng 140.000 km cáp như vậy sẽ được hoàn thành trong năm nay, gấp 3 lần so với 5 năm trước.

Các nhà cung cấp nội dung - còn được gọi là các nhà cung cấp dịch vụ siêu quy mô, các nhà cung cấp dịch vụ OTT, các nhà cung cấp dịch vụ đám mây và các nhà cung cấp nội dung Internet - hiện đang thống trị hoạt động kinh doanh cáp quang biển khi họ chuyển từ mua băng thông sang đầu tư vào cáp quang biển. Hiện họ sở hữu 59 tuyến cáp biển quốc tế, tăng từ chỉ 20 tuyến vào năm 2017. Khoảng 11 tỷ USD cho các dự án xây dựng cáp mới được lên kế hoạch cho giai đoạn 2024 - 2026, gấp đôi số tiền trong 3 năm trước và những gã khổng lồ Internet này chiếm phần lớn khoản đầu tư vào cáp quang biển, thường chỉ là một phần của những gã khổng lồ này.

Google, công ty đã khởi xướng xu hướng này hơn một thập kỷ trước với khoản đầu tư vào tập đoàn cáp Unity, hiện là chủ sở hữu duy nhất của hơn 10 hệ thống cáp quang biển. Rival Meta, công ty sở hữu Facebook, Instagram và Whatsapp, hiện đang theo xu hướng này.

Vào đầu tháng 12, các thông tin cho hay Meta đang có kế hoạch xây dựng một hệ thống cáp quang biển mới trị giá 10 triệu USD, trải dài hơn 40.000 km trên toàn thế giới. Meta sẽ lần đầu tiên là chủ sở hữu duy nhất của hệ thống cáp biển mới.

Quan ngại ở Biển Đông

Vùng Biển Đông đang làm các công ty cáp quang biển "mắc kẹt" khi xảy ra một số tranh chấp. Những người trong ngành cho biết điều này đã làm gián đoạn việc xây dựng các tuyến cáp ngầm mới và gây ra sự chậm trễ trong việc sửa chữa rất cần thiết, cũng như làm tăng chi phí vận hành cáp ngầm.

Trong nhiều thập kỷ, một mạng lưới gồm 11 hệ thống cáp ngầm dưới Biển Đông đã kết nối các trung tâm lớn của châu Á là Singapore, Hồng Kông và Nhật Bản với phần còn lại của thế giới. Mặt khác, Trung Quốc có 15 hệ thống cáp ngầm này - tất cả đều hoạt động từ năm 1994 - đóng vai trò là cầu nối với thế giới bên ngoài.

Theo phân tích của Nikkei Asia, cuộc chiến công nghệ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ đã ảnh hưởng đến ít nhất 6 dự án cáp quốc tế, với hơn 50.000 km bị trì hoãn, dừng lại hoặc cần thiết kế lại tuyến đường trong 5 năm qua.

Ba dự án cáp xuyên Thái Bình Dương do Hoa Kỳ tài trợ đã được định tuyến lại để tránh Biển Đông bằng cách băng qua vùng biển giáp ranh giữa Indonesia và Philippines do hoạt động vận động hành lang chung của Hoa Kỳ.

Ba tuyến cáp quốc tế kết nối Hồng Kông dự kiến ​​hoàn thành vào năm 2025. Nhưng trong 4 năm qua, chính phủ Hoa Kỳ đã chặn ít nhất 3 dự án cáp sẽ kết nối Hồng Kông với Hoa Kỳ do những lo ngại bị phá hoại thông tin liên lạc.

Mặt khác, còn có các kế hoạch về 4 tuyến cáp đến Nhật Bản và 7 tuyến đến Singapore sau năm 2024. Ngoài ra, 9 tuyến cáp sẽ được đặt đến Guam, nằm giữa đất liền Hoa Kỳ và Đông Nam Á.

Căng thẳng địa chính trị trên các tuyến đường thủy chiến lược cũng gây ảnh hưởng đến việc sửa chữa và bảo dưỡng các tuyến cáp quang ngầm bên dưới biển. Điều này đã được chứng minh trong năm nay khi cả 5 tuyến cáp ngầm kết nối Việt Nam đều bị hỏng và phải mất gần 8 tháng để đưa tất cả trở lại hoạt động, theo tờ Washington Post.

Sự chậm trễ phần lớn là do thủ tục xin giấy phép rườm rà. Những người trong ngành cho biết trước đây việc xin giấy phép sửa chữa chỉ mất 10 ngày, hiện tại mất 4 tháng.

Tìm kiếm tuyến cáp mới

Trong cùng bài báo, tờ Washington Post trích dẫn nguồn tin ẩn danh cho biết một tập đoàn các công ty không bao gồm các công ty Trung Quốc đang lên kế hoạch xây dựng một tuyến cáp mới sẽ đi qua Biển Đông.

Tuy nhiên, các nhà khai thác cáp quang biển đang tìm kiếm những cách mới để kết nối Đông và Tây nhằm tránh những thách thức khi lắp đặt cáp mới ở các tuyến đường thủy đang tranh chấp.

Nhưng tuyến đường quanh co hơn lại ít trực tiếp hơn và tốn hàng chục triệu đô la. Và các chuyên gia cho biết cách trực tiếp và hiệu quả nhất để đáp ứng nhu cầu kết nối đang bùng nổ ở Châu Á là chạy cáp qua Biển Đông, với một nhánh chính phân nhánh ở cả hai bên.

Tuy nhiên, Australia dường như đã nổi lên như một điểm đến an toàn cho các công ty đang tìm kiếm tuyến đường xuyên Thái Bình Dương mới giữa châu Á và Hoa Kỳ.

Vào tháng 11, Google và ba công ty cơ sở hạ tầng số của Australia - Vocus, NextDC và Subco - đã công bố sẽ xây dựng một mạng lưới cáp quang biển dài 42.500 km mới có tên là Australia Connect, bổ sung đáng kể dung lượng trên các tuyến đường giữa Australia, Đông Nam Á và Hoa Kỳ.

Australia Connect sẽ bao gồm hai hệ thống cáp: Cáp ngầm Bosun kết nối Darwin, Australia với đảo Christmas với các kết nối tiếp theo đến Singapore, trong khi một cáp liên kết mới sẽ kết nối Melbourne, Perth vàđĐảo Christmas.

Tuyến cáp quang biển mới sẽ bổ sung cho mạng cáp quang biển Pacific Connect, kết nối Australia và Bờ Tây Hoa Kỳ bằng mạng vòng đa terabit qua và giữa Fiji và Polynesia thuộc Pháp./.

QA