Một đạo luật yêu cầu TikTok phải chuyển giao cho một chủ sở hữu không phải người Trung Quốc hoặc sẽ bị cấm hoạt động, dự kiến có hiệu lực vào Chủ Nhật ngày 19/1/2025. Tuy nhiên, đến nay, ít có dấu hiệu cho thấy công ty sẽ kịp hoàn tất việc chuyển nhượng trước thời hạn này.

Điều này đồng nghĩa với việc 170 triệu người Mỹ có thể mất quyền truy cập vào một nền tảng mà họ dựa vào để giải trí, cập nhật tin tức, kết nối cộng đồng, hoặc thậm chí điều hành doanh nghiệp.

TikTok đã trở thành nền tảng mới đầu tiên sau nhiều năm tạo ra thách thức cạnh tranh đáng kể đối với các "ông lớn" mạng xã hội tại Mỹ như Instagram và YouTube.

Tòa án Tối cao Mỹ vẫn không hề thay đổi quyết định, khiến thực tế TikTok bị cấm đang trở nên gần hơn. TikTok cũng tuyên bố rằng, nếu không có sự can thiệp kịp thời từ chính quyền Tổng thống Biden, họ sẽ buộc phải ngừng hoạt động vào ngày 19/1.

Mặc dù lệnh cấm đang đến rất gần, vẫn còn nhiều điều chưa biết về những gì chính xác sẽ xảy ra. Liệu chính quyền của Tổng thống sắp mãn nhiệm Joe Biden có đưa ra chỉ đạo? Hành động của Tổng thống sắp nhậm chức Donald Trump thì sao? Dưới đây là những thông tin được hãng tin CNN cung cấp xung quanh số phận của ứng dụng TikTok tại Hoa Kỳ.

TikTok sẽ biến mất?

Bản thân TikTok đã tăng áp lực vào tối thứ Sáu ngày 17/1, nói rằng ứng dụng sẽ ngừng hoạt động vào đêm Chủ Nhật nếu không có "sự rõ ràng và đảm bảo" nào.

"Tuyên bố từ Nhà Trắng dưới thời Tổng thống Biden và Bộ Tư pháp chưa cho thấy sự rõ ràng và đảm bảo cần thiết cho các nhà cung cấp dịch vụ, những người đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì TikTok cho hơn 170 triệu người dùng Mỹ," thông báo được đăng trực tuyến vào tối thứ Sáu nêu rõ.

"Nếu Chính quyền Tổng thống Biden không nhanh chóng đưa ra một tuyên bố rõ ràng để trấn an các nhà cung cấp dịch vụ quan trọng rằng lệnh cấm sẽ không được thực thi, rất tiếc, TikTok sẽ buộc phải ngừng hoạt động vào ngày 19/1".

Các chuyên gia dự đoán TikTok sẽ bị xóa khỏi các cửa hàng ứng dụng của Apple và Google vào ngày 19/1. Nếu tiếp tục lưu trữ ứng dụng sau thời hạn, các nền tảng này có thể đối mặt với các khoản phạt theo quy định. Điều này đồng nghĩa với việc người dùng mới sẽ không thể tải TikTok, nhưng những người đã cài đặt ứng dụng vẫn có thể sử dụng mà không nhận được các bản cập nhật bảo mật, cho đến khi ứng dụng bị lỗi hoặc ngừng hoạt động hoàn toàn.

Tuy nhiên, một quan chức trong chính quyền Tổng thống Biden cho biết vào ngày 16/1 rằng Tổng thống sắp mãn nhiệm dự định để chính quyền Trump chịu trách nhiệm thực thi lệnh cấm.

"Quan điểm của chúng tôi rất rõ ràng: TikTok nên tiếp tục hoạt động dưới quyền sở hữu của Mỹ. Vì lệnh này có hiệu lực vào cuối tuần, chỉ 1 ngày trước lễ nhậm chức, việc thực thi sẽ do chính quyền kế nhiệm đảm nhận," quan chức này chia sẻ với CNN.

Điều này có thể dẫn đến tình huống, khi ông Trump nhậm chức 1 ngày sau khi lệnh cấm có hiệu lực, không có ai chỉ đạo cụ thể các cửa hàng ứng dụng xóa TikTok vào Chủ Nhật. Điều này có thể buộc các cửa hàng tự đưa ra quyết định liệu có tuân thủ lệnh cấm hay không.

Do đó, người dùng nên chuẩn bị tâm lý cho khả năng mất quyền truy cập vào TikTok kể từ 19/1, trừ khi họ chọn sử dụng VPN để vượt qua lệnh cấm.

Lý do TikTok bị cấm

Cáo buộc chính đối với TikTok là công ty này có thể tiềm ẩn rủi ro đối với an ninh quốc gia. Các quan chức Hoa Kỳ lo ngại rằng chính phủ Trung Quốc có thể ép buộc TikTok hoặc công ty mẹ ByteDance cung cấp thông tin cá nhân của người dùng tại Hoa Kỳ, thông tin này có thể được sử dụng trong các hoạt động tình báo hoặc để lan truyền thông tin sai lệch do Trung Quốc hậu thuẫn.

Mặc dù hiện chưa có bằng chứng cụ thể nào cho thấy điều này đã xảy ra, nhưng các nhà hoạch định chính sách và chuyên gia an ninh nhận định rằng luật an ninh quốc gia của Trung Quốc tạo điều kiện cho khả năng đó. Đây được xem như một yếu tố rủi ro phù hợp với các lo ngại rộng hơn trong chính sách chống Trung Quốc, bao gồm thương mại, nhân quyền, và vấn đề về chủ nghĩa độc tài.

Những lo ngại này đã được khơi lại sau khi một báo cáo năm 2022 cho biết dữ liệu người dùng Hoa Kỳ đã bị truy cập nhiều lần bởi các nhân viên có trụ sở tại Trung Quốc. TikTok đã bác bỏ báo cáo này.

Trong những năm gần đây, công ty cho biết đã thực hiện các thay đổi trong cách thức xử lý dữ liệu người dùng Mỹ, bao gồm việc lưu trữ dữ liệu đó trên các máy chủ đặt tại Mỹ, do công ty công nghệ Oracle của Thung lũng Silicon sở hữu.

Vào tháng 4, Tổng thống Joe Biden đã ký một dự luật yêu cầu nền tảng này phải được bán cho một chủ sở hữu không phải người Trung Quốc, hoặc phải đối mặt với lệnh cấm tại Mỹ.

Ai ủng hộ lệnh cấm TikTok?

Luật cấm TikTok nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ cả hai đảng, với Hạ viện Mỹ thông qua dự luật bằng một cuộc bỏ phiếu lưỡng đảng, tỷ lệ 360 - 58. Lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Hạ viện đã gắn dự luật này với khoản tài trợ cho thiết bị quân sự của Ukraine và hệ thống phòng thủ tên lửa của Israel, tạo áp lực buộc các nhà lập pháp Thượng viện phải xem xét toàn bộ gói trong một cuộc bỏ phiếu toàn diện.

Sau đó, dự luật đã được Thượng viện thông qua một cách nhanh chóng và được phê duyệt chỉ trong chưa đầy 1 tuần. Vào tháng 2/2023, chính quyền Tổng thống Biden đã yêu cầu tất cả nhân viên của nhánh hành pháp xóa TikTok khỏi điện thoại của họ trong vòng 30 ngày.

Ông Trump sẽ làm gì?

Mặc dù ý tưởng về lệnh cấm TikTok đã xuất hiện trong nhiệm kỳ Tổng thống đầu tiên của ông Trump, nhưng kể từ đó, ông đã thay đổi hoàn toàn quan điểm và tuyên bố muốn cứu ứng dụng này.

Nhưng lần này, yếu tố phức tạp là lệnh cấm sẽ có hiệu lực 1 ngày trước khi ông Trump nhậm chức. Trước đó, ông Trump đã yêu cầu Tòa án Tối cao tạm dừng việc thực thi lệnh cấm để có thời gian, với tư cách là Tổng thống, đàm phán về việc bán TikTok. Các nguồn tin thân cận với kế hoạch của ông cho biết ông đang xem xét khả năng trì hoãn lệnh cấm để bảo vệ quyền truy cập của người Mỹ vào nền tảng này trong khi ông tiếp tục đàm phán một thỏa thuận.

CEO của TikTok, ông Shou Chew, sẽ ngồi trên bục cùng với các giám đốc điều hành công nghệ hàng đầu khác tại lễ nhậm chức của ông Trump - có lẽ là dấu hiệu cho thấy tầm quan trọng mà Tổng thống mới đặt vào việc cứu ứng dụng này.

Với một số người trong Quốc hội hiện đang đề xuất rằng TikTok có thể cần thêm thời gian để tìm người mua, ông Trump có thể nhận được sự ủng hộ trong việc cố gắng hoãn lệnh cấm sang một ngày sau đó. Luật này trao cho tổng thống quyền gia hạn lệnh cấm thêm 90 ngày, nhưng việc kích hoạt gia hạn yêu cầu phải có bằng chứng cho thấy các bên tham gia mua bán đã đạt được tiến triển đáng kể, bao gồm các thỏa thuận pháp lý ràng buộc cho thỏa thuận đó - và công ty mẹ của TikTok, ByteDance, vẫn chưa công khai cập nhật lập trường rằng ứng dụng không được bán.

TikTok có giá trị bao nhiêu?

Ngay cả khi lệnh cấm TikTok có hiệu lực, việc bán ứng dụng cho một chủ sở hữu không phải người Trung Quốc có thể khôi phục quyền truy cập cho người dùng Hoa Kỳ.

Một nhóm do doanh nhân tỷ phú và cựu chủ sở hữu Los Angeles Dodgers Frank McCourt thành lập và bao gồm nhà đầu tư nổi tiếng "Shark Tank" Kevin O'Leary đã chính thức đấu thầu mua TikTok từ ByteDance có trụ sở tại Trung Quốc vào đầu tháng này. Nhóm này muốn mua tài sản của TikTok tại Mỹ, mặc dù không có thuật toán được yêu thích của ứng dụng - Trung Quốc đã tuyên bố họ sẽ không cho phép bán thuật toán - và xây dựng lại nền tảng với những gì họ nói sẽ là nguồn cấp dữ liệu minh bạch hơn và người dùng có thể kiểm soát dữ liệu của họ nhiều hơn.

Các quan chức Trung Quốc cũng được cho là đã thảo luận về khả năng bán TikTok cho chủ sở hữu X Elon Musk, người mà họ có thể coi là chủ sở hữu người Mỹ thân thiện nhất có thể. Ông Musk và ByteDance chưa bình luận về các báo cáo; trong khi TikTok gọi đó là "hoàn toàn hư cấu".

Nhưng vấn đề ở đây là, ngay cả khi TikTok được bán và người Mỹ có thể tiếp tục sử dụng, thì theo nhiều cách, nó sẽ là một ứng dụng khác. Vì Trung Quốc gần như chắc chắn sẽ chặn việc bán thuật toán cùng với các tài sản của TikTok tại Mỹ, nên nguồn cấp dữ liệu "Dành cho bạn" của ứng dụng sẽ phải được chủ sở hữu mới xây dựng lại - đây sẽ không phải là nhiệm vụ dễ dàng. Nhiều gã khổng lồ công nghệ đã dành nhiều năm để cố gắng sao chép thuật toán của TikTok mà không thành công.

Việc tách ra một phiên bản TikTok chỉ dành cho người Mỹ cũng có thể có nghĩa là phần còn lại của thế giới phải tải xuống một ứng dụng mới để truy cập nội dung của người dùng Hoa Kỳ.

Tóm lại là, cho đến ngày mai, Chủ Nhật - và có thể kéo dài ít nhất là đến tuần tới - có thể sẽ có nhiều câu hỏi hơn là câu trả lời cho người dùng TikTok về tương lai của ứng dụng.

Theo nhà phân tích Dan Ives của Wedbush Securities, tài sản của TikTok tại Hoa Kỳ, không có thuật toán, ước tính có giá trị từ 40 - 50 tỷ USD. Nhưng vì thuật toán có thể là nơi chứa phần lớn giá trị của TikTok, nên việc đưa ra con số cụ thể về công ty là rất khó./.

Anh Minh