Tương lai của AI

Tháng trước đánh dấu một cột mốc quan trọng tại giao điểm của AI, kinh doanh và địa chính trị. Trong khi AI thống trị các cuộc thảo luận tại Davos (Thụy Sỹ), Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố sáng kiến Stargate đầy tham vọng trị giá 500 tỷ USD, thì một nhóm các nhà phát triển Trung Quốc đã giới thiệu DeepSeek, một mô hình nền tảng AI mới (quan trọng là mã nguồn mở) hứa hẹn hiệu suất cao với chi phí đào tạo chỉ bằng một phần nhỏ so với các mô hình từ những gã khổng lồ công nghệ như Google, OpenAI, Meta và Anthropic.

Cuộc đua AI giờ đây không còn chỉ xoay quanh việc công ty hay quốc gia nào phát triển các mô hình tiên tiến nhất mà ngày càng phụ thuộc vào việc ai khai thác AI hiệu quả nhất.

DeepSeek đã tạo ra một cơn địa chấn, không chỉ làm thay đổi cục diện của ngành công nghiệp AI mà còn mở ra cơ hội lớn hơn cho các doanh nghiệp khởi nghiệp trên toàn thế giới. Chúng ta có thể đang chứng kiến bước ngoặt lịch sử trong lĩnh vực AI.

Việc phát hành DeepSeek và khoản đầu tư vào Stargate đều sẽ có tác động lớn đến ngành công nghiệp AI toàn cầu và hiện tại, những tác động này đang được cảm nhận rộng rãi.

Tin tức về DeepSeek và Stargate đã thống trị chu kỳ tin tức trong một thời gian và mặc dù chúng không liên quan trực tiếp đến nhau, nhưng cả hai đều đại diện cho những vấn đề thực sự quan trọng trong thế giới AI và tương lai của ngành này.

Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố dự án đầu tư lên tới 500 tỷ USD cho cơ sở hạ tầng AI, dẫn đầu bởi Softbank, Oracle, OpenAI và MGX. Dự án mang tên Stargate "sẽ đầu tư ít nhất 500 tỷ USD vào cơ sở hạ tầng AI tại Mỹ. "Dự án lớn lao này là lời tuyên bố vang dội về niềm tin vào tiềm năng của nước Mỹ dưới thời tổng thống mới", ông Donald Trump cho biết trong bài phát biểu tại Nhà Trắng ngày 21/1.

Điều này có ý nghĩa quan trọng. Đầu tiên, đây là khoản đầu tư lớn cho ngành công nghiệp và cụ thể là OpenAI, tạo ra tiềm năng to lớn cho tương lai của công nghệ AI và tiến thêm một bước đến gần hơn với AI tổng quát (AGI - Artificial Generationative AI) trong giả thuyết.

Thứ hai, sự gia tăng của các trung tâm dữ liệu là mối quan tâm lớn của các nhà môi trường cũng như những người đang cân nhắc đến khả năng tồn tại và phát triển bền vững lâu dài của ngành AI bởi các trung tâm dữ liệu là nơi tiêu thụ năng lượng rất lớn.

Cuối cùng, ngay sau khi Tổng thống Donald Trump công bố khoản đầu tư khổng lồ trị giá 500 tỷ USD vào AI từ Nhà Trắng, Elon Musk đã lên tiếng phản bác mạnh mẽ. Tuy nhiên, Tổng thống Donald Trump khẳng định bình luận của Elon Musk về dự án Stargate xuất phát từ mâu thuẫn cá nhân, không phải là lời chỉ trích về tính khả thi của khoản đầu tư.

Trong khi đó, DeepSeek là một công ty AI của Trung Quốc phát triển các mô hình ngôn ngữ lớn nguồn mở được thành lập vào năm 2023 bởi nhà quản lý quỹ đầu cơ Liang Wenfeng.

Việc phát hành DeepSeek vào ngày 10/1, sử dụng mô hình DeepSeek-V3, cũng như việc phát hành mô hình R1 vào ngày 20/1 đã gây chấn động Thung lũng Silicon và khiến cổ phiếu công nghệ lao dốc. Chỉ từ ngày 24/1 - 26/1/2025, lượt truy cập hàng ngày trên toàn thế giới vào DeepSeek tăng gấp đôi từ 6,2 triệu lên 12,4 triệu. Lưu lượng truy cập trang của DeepSeek trong tuần trước khi mô hình ra mắt chỉ đạt 900.000 lượt từ ngày 15/1 đến ngày 18/1.

Tuy nhiên, kể từ ngày 19/1 (một ngày trước khi mô hình phát hành), website đã chứng kiến ​​sự tăng trưởng ổn định mặc dù không nhất quán, đạt đỉnh vào ngày 24, 25, 26/1 theo ghi nhận.

Thành công của DeepSeek đã khiến các nhà đầu tư đặt câu hỏi về kế hoạch chi tiêu khổng lồ của các công ty AI hàng đầu tại Mỹ, đồng thời dẫn đến một cuộc chạy đua giữa các đối thủ cạnh tranh trong nước để nâng cấp các mô hình AI của riêng họ.

Vậy lý do khiến mọi người phát cuồng về DeepSeek là gì? Theo tuyên bố của công ty này, mô hình R1, mô hình ngôn ngữ lớn "sánh ngang với ChatGPT" hay Copilot, sử dụng ít năng lượng hơn nhiều và có mức phí đào tạo chỉ khoảng 6 triệu USD, tương đương một phần rất nhỏ chi phí 78 triệu USD mà OpenAI đã chi cho phiên bản GPT-4 mới nhất của hãng.

Mặc dù tác động lâu dài của mô hình AI giá rẻ này vẫn chưa được nhìn thấy, nhưng sự xuất hiện của nó đã gây chấn động không chỉ trong ngành công nghiệp AI mà còn cả Phố Wall. Thật vậy, kết quả ngay lập tức và đáng chú ý nhất là sự sụt giảm của cổ phiếu công nghệ, đặc biệt là Nvidia.

Nvidia, một công ty công nghệ đa quốc gia đã trở thành công ty dẫn đầu trong lĩnh vực AI đã có cú lao dốc lớn nhất, với mức giảm đáng kinh ngạc 17%, tương đương với khoản lỗ gần 600 tỷ USD - mức giảm lớn nhất trong một ngày đối với một công ty Mỹ.

Việc phát hành DeepSeek và khoản đầu tư lớn vào Stargate không liên quan cụ thể đến nhau, nhưng cả hai đều có tiềm năng tác động lớn không chỉ đến lĩnh vực AI trong nền kinh tế Mỹ mà còn đến cuộc chạy đua vũ trang AI toàn cầu.

Nhưng câu hỏi mà nhiều người đang đặt ra hiện nay là những điều này có ý nghĩa gì đối với bảo mật trực tuyến và quyền riêng tư dữ liệu?

Thế tiến thoái lưỡng nan về quyền riêng tư dữ liệu

Cả khoản đầu tư vào Stargate và việc phát hành DeepSeek đã đánh dấu bước tiến đáng kể không chỉ đối với công nghệ AI mà còn trong quá trình phát triển AGI.

Việc ra mắt DeepSeek vừa qua củng cố rằng các mô hình AI có thể trở nên mở và khả dụng rộng rãi, cung cấp cho các công ty nền tảng linh hoạt để đổi mới. Cách tiếp cận của DeepSeek, cùng với những nỗ lực từ Meta, Mistral của châu Âu và Falcon của UAE, làm nổi bật sức mạnh của việc phát triển mô hình do cộng đồng thúc đẩy, được tinh chỉnh cho các ứng dụng cụ thể. Chiến lược hợp tác này có thể đẩy nhanh quá trình áp dụng AI và hiệu quả trên khắp các ngành.

Tuy nhiên, khi AI ngày càng ăn sâu vào nền kinh tế toàn cầu, một trong những vấn đề trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết là bảo vệ dữ liệu.

Với sự chuyển dịch lớn tiềm tàng sang công nghệ của DeepSeek, rất nhiều câu hỏi đã nảy sinh liên quan đến mức độ an toàn của dữ liệu, dữ liệu sẽ được sử dụng vào mục đích gì, các quy định của Trung Quốc có thể khác biệt như thế nào, chính sách lưu giữ dữ liệu là gì, v.v.

Nhiều chuyên gia trong ngành lo ngại về những gì được mô tả là giải pháp giá rẻ nhưng không bảo vệ được người dùng và quyền riêng tư dữ liệu. Một số người khẳng định rằng đây có thể là vấn đề về vùng xám tập trung vào sự khác biệt giữa các tiêu chuẩn của phương Tây và tiêu chuẩn của Trung Quốc, trong khi những người khác lại thẳng thắn hơn một chút trong quan điểm của họ.

Ví dụ, Alastair Paterson, Tổng giám đốc điều hành kiêm đồng sáng lập tại Harmonic Security, cho biết rằng "DeepSeek thậm chí không giả vờ bảo vệ dữ liệu". Ông nói thêm rằng "đây là một vấn đề thực sự và làm trầm trọng thêm các vấn đề hiện có trong việc áp dụng AI". Thật vậy, việc tăng cường khả năng tiếp cận công nghệ AI tiên tiến là điều thú vị, nhưng nó cũng mở ra những cánh cửa mới với nhiều rủi ro và hậu quả có thể rất nghiêm trọng.

Theo hãng tin AFP, mới đây, Bộ Nội vụ Úc đã ban hành chỉ thị cấm chương trình AI DeepSeek của Trung Quốc tới các nhân viên chính phủ do những lo ngại về quyền riêng tư và phần mềm độc hại do chương trình AI của Trung Quốc gây ra. Theo đó, kể từ ngày 4/2, tất cả các cơ quan liên bang phi doanh nghiệp của Úc phải gỡ bỏ tất cả các sản phẩm, ứng dụng và dịch vụ web của DeepSeek khỏi hệ thống và thiết bị di động của Chính phủ Úc. Chỉ thị cũng ngăn chặn việc truy cập, sử dụng hoặc cài đặt các sản phẩm của DeepSeek trên hệ thống và thiết bị chính phủ.

Việc cấm hoàn toàn DeepSeek trên các thiết bị của Chính phủ Úc là một trong những động thái rắn nhất với chatbot của Trung Quốc, trong bối cảnh ngày càng nhiều nước như Hàn Quốc, Ý và Pháp bày tỏ lo ngại về tính bảo mật và cách thức mà AI này xử lý dữ liệu.

Tuy nhiên, không gì có thể ngăn cản việc phát triển những công nghệ mới, hiệu quả hơn về mặt chi phí. Thay vào đó, giải pháp sẽ là hành động thận trọng.

Lauren Murphy, CEO của Friday Initiatives, khuyến cáo mặc dù công nghệ AI tiên tiến rất thú vị và được chào đón nhất, nhưng thận trọng luôn phải là ưu tiên hàng đầu./.

Ngọc Diệp