Đây là khẳng định của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Hội nghị phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và nhân lực chất lượng cao thúc đẩy tăng trưởng kinh tế chiều ngày 11/2.

Việt Nam trở thành địa điểm lý tưởng cho nhiều sự kiện quốc tế quan trọng về ĐMST, khởi nghiệp

Những năm gần đây, Việt Nam đạt được nhiều thành tựu nổi bật trong lĩnh vực khoa học công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo (ĐMST) và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) của đất nước.

Tại Hội nghị, các báo cáo, ý kiến khẳng định phát triển KHCN, ĐMST, chuyển đổi số (CĐS), đào tạo nhân lực chất lượng cao thúc đẩy tăng trưởng kinh tế là chủ trương nhất quán, ưu tiên hàng đầu của Đảng, Nhà nước ta, được cụ thể hóa trong Nghị quyết Đại hội Đảng, các nghị quyết, kết luận, chỉ đạo của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Về tình hình, các đại biểu đánh giá việc tập trung chỉ đạo hoàn thiện cơ chế, chính sách đã giải quyết được nhiều điểm nghẽn, tạo không gian, động lực phát triển đột phá về KHCN, ĐMST, CĐS, nguồn nhân lực chất lượng cao.

Trong năm 2025, Chính phủ tiếp tục chỉ đạo trình Quốc hội để xem xét, thông qua một số luật quan trọng để tiếp tục hỗ trợ cho sự phát triển đột phá lĩnh vực này như Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi), Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Khoa học và Công nghệ (sửa đổi)…

Việt Nam đã từng bước làm chủ và phát triển một số công nghệ cốt lõi trong sản xuất, chế tạo (như giàn khoan tự nâng, thiết bị nâng hạ, dây chuyền khai thác than…), giảm phụ thuộc vào nhập khẩu và nâng cao giá trị nội địa hóa; thúc đẩy sản xuất các sản phẩm giá trị gia tăng cao, tăng cường năng lực cạnh tranh quốc tế.

Nông nghiệp đã ứng dụng nhiều công nghệ cao giúp tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, tăng kim ngạch xuất khẩu. Y tế và chăm sóc sức khỏe đã làm chủ được công nghệ sản xuất vắc-xin và thiết bị y tế, phát triển các kỹ thuật điều trị tiên tiến. Quốc phòng, an ninh đã chủ động nghiên cứu phát triển, ứng dụng công nghệ nhằm hiện đại hóa các trang thiết bị; xây dựng Trung tâm dữ liệu quốc gia là nền tảng cốt lõi cung cấp các dịch vụ về dữ liệu, hỗ trợ hoạch định chính sách, biến dữ liệu thành tư liệu sản xuất quan trọng.

Các trung tâm ĐMST, trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp được thành lập, bước đầu hình thành hệ thống ĐMST quốc gia theo hướng lấy DN làm trung tâm, trường đại học (ĐH) và viện nghiên cứu là chủ thể nghiên cứu mạnh.

Số lượng DN ĐMST và khởi nghiệp sáng tạo ngày càng tăng. Tỷ lệ DN có hoạt động ĐMST đạt khoảng 25% trong tổng số DN, trong đó có khoảng 4.000 DN khởi nghiệp.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng chủ động thúc đẩy các ngành công nghệ cao mới nổi, phù hợp xu hướng của thế giới. Trong đó, ngành công nghiệp bán dẫn đang trở thành lĩnh vực quyết định lợi thế cạnh tranh về công nghệ của nhiều quốc gia.

Năm 2024, Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia về ngành công nghiệp bán dẫn và ban hành Chiến lược Phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, Chương trình Phát triển nguồn nhân lực bán dẫn để kịp thời triển khai các hợp tác, phát triển hệ sinh thái và thúc đẩy đào tạo nguồn nhân lực bán dẫn tại Việt Nam.

Chỉ trong thời gian ngắn Việt Nam đã tạo được những bước đi ấn tượng trong việc hợp tác về bán dẫn với các quốc gia, nền kinh tế như Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, châu Âu… và các tập đoàn công nghệ lớn như Cadence, Intel, Qovor, Apple, Marvell, Samsung, Synopsys. Việt Nam cũng được Hoa Kỳ chọn là một trong 06 quốc gia tham gia Đạo luật Chips để phát triển chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.

Lĩnh vực AI cũng đang dẫn dắt những thay đổi đột phá trên thế giới. Nhiều tập đoàn Microsoft, Google, Qualcomm, Meta tăng cường hợp tác nghiên cứu, ứng dụng AI tại Việt Nam. Các tập đoàn trong nước như Viettel, VinGroup, FPT, CMC,... cũng chủ động, tích cực triển khai đồng bộ các dự án, hoạt động nghiên cứu, phát triển về AI.

Về phát triển hệ sinh thái ĐMST và khởi nghiệp, chỉ số ĐMST toàn cầu (GII) của Việt Nam liên tục tăng hạng qua các năm. Năm 2024 đứng thứ 44/133 quốc gia, vùng lãnh thổ.

Trong các năm qua, Việt Nam đang trở thành địa điểm lý tưởng cho nhiều sự kiện quốc tế quan trọng về ĐMST, khởi nghiệp như: Triển lãm quốc tế ĐMST Việt Nam, Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam, Ngày hội ĐMST quốc gia, Diễn đàn Quỹ đầu tư ĐMST Việt Nam, Triển lãm quốc tế ngành bán dẫn, Techfest, Thách thức ĐMST Việt Nam, Hội nghị cấp cao về AI,… Thông qua các sự kiện, nhiều DN, viện - trường đã có cơ hội kết nối và tham gia vào chuỗi cung ứng của các DN lớn ở nước ngoài, cũng như thu hút nguồn vốn đầu tư, cơ hội đầu tư vào DN.

Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao được chú trọng, đã hình thành và phát triển nguồn nhân lực có năng lực chuyên môn cao; có những mô hình liên kết 3 nhà hiệu quả; hợp tác quốc tế trong phát triển nguồn nhân lực được triển khai rộng khắp. Mạng lưới ĐMST được hình thành và quy tụ hàng nghìn chuyên gia, nhà khoa học toàn cầu.

Bên cạnh những kết quả đạt được, các đại biểu chỉ ra một số tồn tại, hạn chế, bất cập trong chậm triển khai, cụ thể hóa các văn bản luật, nghị quyết đặc thù của Quốc hội; thiếu một số cơ chế, chính sách quan trọng; cơ chế thử nghiệm hiện nay chưa thực sự phát huy được vai trò, việc thử nghiệm có kiểm soát còn gặp nhiều vướng mắc; nguồn lực ngân sách nhà nước còn hạn chế so với yêu cầu, quy định về quản lý ngân sách còn rất phức tạp; số lượng, chất lượng nguồn nhân lực ở nước ta còn chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, nhất là đội ngũ nhân lực nghiên cứu và phát triển sản phẩm, dịch vụ công nghệ cao…

Để KHCN, ĐMST, CĐS và nguồn nhân lực chất lượng cao thực sự là các yếu tố đột phá, trở thành động lực chủ yếu cho tăng trưởng kinh tế và phát triển đất nước nhanh, bền vững, các đại biểu đã thảo luận, chia sẻ những kinh nghiệm hay, bài học quý, cách làm sáng tạo trong lãnh đạo, chỉ đạo điều hành và tổ chức thực hiện.

Cùng với đó, đề xuất các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm mang tính tăng tốc, bứt phá thời gian tới cho từng bộ, ngành, địa phương, từng chủ thể của nền kinh tế để nâng cao hiệu quả, đóng góp của KHCN, ĐMST, CĐS, nhân lực chất lượng cao cho sự phát triển của từng ngành, lĩnh vực; kiến nghị cụ thể các cơ chế, chính sách tạo đột phá, đáp ứng yêu cầu phát triển trong năm 2025 và thời gian tới.

Phát triển KHCN, ĐMST, CĐS và đào tạo nhân lực chất lượng cao là lựa chọn chiến lược, ưu tiên hàng đầu

Phát biểu kết luận Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Văn phòng Chính phủ chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan tiếp thu các ý kiến, rà soát, hoàn thiện và sớm trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị về phát triển KHCN, ĐMST, CĐS và đào tạo nhân lực chất lượng cao góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế để đôn đốc thực hiện, nhấn mạnh một số nhiệm vụ, giải pháp triển khai Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và Chương trình hành động của Chính phủ.

Thủ tướng nhấn mạnh, phát triển KHCN, ĐMST, CĐS và đào tạo nhân lực chất lượng cao là yêu cầu khách quan, lựa chọn chiến lược, ưu tiên hàng đầu cho sự phát triển đất nước, lấy người dân, DN là trung tâm, chủ thể.

Phát triển KHCN, ĐMST, CĐS và đào tạo nhân lực chất lượng cao có 3 ý nghĩa quan trọng: Góp phần tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng nhanh và bền vững; góp phần nâng cao năng suất lao động tổng hợp của toàn xã hội; nâng cao tính cạnh tranh, hội nhập của nền kinh tế quốc gia.

Đánh giá kết quả, hiệu quả thời gian qua trong phát triển KHCN, ĐMST, CĐS và đào tạo nguồn nhân lực, Thủ tướng nêu rõ, Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng, như đổi mới tư duy trong và phát triển nông nghiệp, lấy nông nghiệp làm trụ đỡ, góp phần xóa đói giảm nghèo, đưa đất nước thoát nghèo; tập trung cho 3 đột phá chiến lược, hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, thực chất và hiệu quả; tạo đà, tạo lực, tạo thế đưa đất nước trở thành nước đang phát triển có thu nhập trung bình cao, rồi nhìn xa, trông rộng hơn là trở thành đất nước phát triển có thu nhập cao. Tuy nhiên, những kết quả đạt được so yêu cầu phát triển và quyền hưởng thụ của người dân thì chưa được cao.

Về mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp sắp tới, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và Chương trình hành động của Chính phủ đã xác định rất rõ các nhóm nhiệm vụ với các nhiệm vụ cụ thể, Thủ tướng nhấn mạnh thêm 9 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm. Cụ thể:

Thứ nhất, nâng cao nhận thức trong toàn xã hội về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của KHCN, ĐMST, CĐS và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đối với tăng trưởng cao và bền vững. Điều này phải ngấm sâu vào tư tưởng, lời nói, hành động của từng cấp, từng ngành, từng người dân Việt Nam; lấy thành quả đã đạt được, người dân được thụ hưởng để tuyên truyền, nhất là về cơ sở dữ liệu, điện toán đám mây, AI, Internet vạn vật, quang điện tử…

Thứ hai, rà soát lại ở tất cả các cấp, các ngành, các viện, trường, DN về những nút thắt, vướng mắc về mặt thể chế, cơ chế, chính sách để tiếp tục hoàn thiện, sửa đổi, bổ sung kịp thời, hiệu quả, nhất là từ thực tế hoạt động của các đơn vị; công việc này phải làm trong quý I và quý II năm 2025.

Trong đó, khẩn trương xây dựng trình Quốc hội ngay tại kỳ họp bất thường sắp tới dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số chính sách mới tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho phát triển KHCN, ĐMST, CĐS; đồng thời trình Quốc hội dự án sửa đổi Luật Khoa học và công nghệ tại Kỳ họp tháng 5.

Thứ ba, phải đẩy mạnh phát triển hạ tầng, trong đó có hạ tầng số, hạ tầng CNTT, hạ tầng giao thông, hạ tầng cho cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, hạ tầng năng lượng, hạ tầng y tế, giáo dục, xã hội, thể thao, hạ tầng văn hóa, công nghiệp văn hóa, giải trí; xây dựng các trung tâm ĐMST; phát triển hạ tầng phải bao trùm, toàn diện các lĩnh vực trên cả nước.

Thứ tư, phải đa dạng hóa các nguồn lực gồm nguồn lực của Nhà nước, nhân dân, DN và trong xã hội; nguồn hợp tác công tư, xã hội hóa; nguồn đi vay, phát hành trái phiếu Chính phủ. Muốn phát triển lĩnh vực, ngành nào thì phải có cơ chế chính sách, huy động nguồn lực để ưu tiên phát triển ngành đó.

Thứ năm, đổi mới và đa dạng hóa các hình thức đào tạo; như đào tạo từ cấp phổ thông đến đại học, trên đại học, đào tạo bổ sung, đào tạo chuyên gia, đào tạo kỹ thuật, đào tạo trong nước và ngoài nước, thuê chuyên gia, hợp tác đào tạo, xây dựng cơ chế đặc thù cho đào tạo, thu hút nhân tài…

Thứ sáu, quản trị phải thông minh, tối ưu hóa quản lý, xóa bỏ cơ chế xin - cho, thủ tục rườm rà, tăng cường phân cấp, phân quyền đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi, tăng cường giám sát, kiểm tra, tăng cường hậu kiểm, giảm tiền kiểm; quản lý đánh giá trên hiệu quả tổng thể chứ không phải hiệu quả cục bộ; phát triển đi đôi với bảo đảm môi trường, an sinh xã hội, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Thứ bảy, đẩy mạnh hợp tác quốc tế và hội nhập, đặc biệt là chuyển giao công nghệ nguồn, công nghệ lõi, tiên tiến nhất để "xoay chuyển tình thế, thay đổi trạng thái" nhanh nhất, nhất là các lĩnh vực xác định ưu tiên.

Nhân dịp này, Thủ tướng cũng cảm ơn các tập đoàn kinh tế, công nghệ lớn trên thế giới có mặt ở Việt Nam.

Thứ tám, các bộ, ngành, địa phương, các cấp, viện, trường, nhà khoa học cần hợp tác chặt chẽ, hiệu quả trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mỗi chủ thể, đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc, của đất nước lên trên hết, trước hết, trên tinh thần "lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ", cạnh tranh lành mạnh và hợp tác hiệu quả; coi trọng thời gian, trí tuệ, sự quyết đoán, quyết liệt trong tổ chức hành động; tư tưởng phải thông, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động phải quyết liệt, có trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt việc đó, làm việc nào ra việc đó.

Phân công "rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian, rõ sản phẩm"; đã bàn là thông, đã nói là phải làm, đã cam kết là phải thực hiện; đã làm, đã thực hiện phải có sản phẩm, hiệu quả, cụ thể, cân đong đo đếm được. Ai làm tốt phải khen thưởng, khuyến khích, ai làm không tốt phải đứng sang một bên.

Thứ chín, phát triển hệ sinh thái ĐMST Việt Nam trên toàn cầu để thu hút chất xám, công nghệ, nguồn nhân lực ở khắp thế giới trên mọi lĩnh vực.

Thủ tướng cũng kêu gọi các DN, nhà hảo tâm tiếp tục đóng góp cho Trung tâm ĐMST quốc gia (NIC) tại Hòa Lạc, Hà Nội./.

AD