Một bộ sưu tập tem công phu về sự hình thành và phát triển của bưu chính

Nhà sưu tập Lê Thị Anh Đào hiện đang công tác tại Phòng Kỹ thuật Nghiệp vụ, Bưu điện TP. Đà Nẵng, người yêu tem và luôn tâm huyết với con tem, với sự phát triển của ngành bưu chính đã dày công thực hiện bộ sưu tập với chủ đề “Hoạt động bưu chính”.

Ngành bưu chính là ngành có lịch sử phát triển lâu dài. Sự ra đời của hoạt động bưu chính có thể bắt đầu từ việc trao đổi thư tín. Thư tín là sự giao lưu tình cảm vì thế từ xa xưa ngoài việc trao đổi công văn, tin tức, mỗi người trong xã hội mong muốn viết thư trao đổi tình cảm. Sự ra đời của hoạt động bưu chính làm cho mọi người hiểu nhau hơn, thân thiết với nhau hơn.

Người đưa thư sớm nhất trên thế giới được gọi là tín sứ hay bưu sai. Khi chưa có con tem, chưa có hòm thư người đưa thư là những người đi từ nơi này qua nơi khác để thu nhận thư. Người đưa thư đội một chiếc mũ riêng biệt, khoác một chiếc áo màu đỏ tay lắc chuông nhỏ. Mọi người nghe thấy tiếng chuông lắc liền cầm thư hoặc trả công đưa thư tín trao cho người đưa thư.

Ông Hill Rowland, người Anh đã cải cách hệ thống bưu chính Anh, đã phát minh ra tem bưu chính mà ngày nay toàn thế giới sử dụng. Ngày 5/5/1840, con tem bưu chính đầu tiên mang hình nữ hoàng Anh ra đời. Sự trao đổi thư tín ngày càng phát triển cùng với sự tiến bộ của con người.

Trong khi đó, việc vận chuyển thư lúc đầu chỉ dùng bằng sức người, sau đó đã dùng ngựa, tàu, xe, thuyền, máy bay để chuyển thư đến tay người nhận nhanh nhất. Hòm thư với trăm hình vạn dạng khác nhau được đặt ở mọi nơi mọi chỗ để thuận tiện cho người bỏ thư.

Các dạng dịch vụ bưu chính cũng dần được ra đời như: chuyển phát bưu điện, chuyển phát nhanh, thư bảo đảm... Bưu chính phát triển không ngừng cho đến nay. Khi công nghệ thông tin đang ngày càng phát triển thì bưu chính vẫn là phương tiện thông tin đại chúng phổ cập nhất, cơ bản nhất của xã hội. Cùng với thế giới, Bưu chính Việt Nam cũng phát triển không ngừng khi tham gia Liên minh bưu chính thế giới (UPU) và Liên mình bưu chính châu Á - Thái Bình Dương (APPU).

Chia sẻ với PV Tạp chí TT&TT, nhà sưu tập Lê Thị Anh Đào cho biết bộ tem “Hoạt động bưu chính” xuất phát từ niềm đam mê với con tem và hơn cả là mong ước của chính bản thân, khi công việc hàng ngày gắn bó với “nghề bưu chính” và muốn xã hội hiểu thêm về Ngành.

“Bộ sưu tập tem chuyên đề “Hoạt động bưu chính” đã bắt đầu hình thành từ năm 2018, sau nhiều năm sưu tầm tem và vật phẩm, tìm kiếm tư liệu, cùng với sự giúp đỡ của các nhà sưu tập tem lớn tuổi, giàu kinh nghiệm, kiến thức. Bên cạnh đó, có sự đồng hành, động viên của lãnh đạo, của các đồng nghiệp tại Bưu điện Đà Nẵng và nhất là Hội Tem thành phố Đà Nẵng”, nhà sưu tập chia sẻ.

Bộ sưu tập tem nói về sự hình thành hoạt động bưu chính như tem thư, dấu hủy tem, con niêm, phương tiện vận chuyển, các hình thức phát thư... Bộ sưu tập bao gồm nhiều tem, vật phẩm liên quan do Bưu chính Việt Nam và quốc tế phát hành. Bộ tem đã tham gia triển lãm trong nước theo hình thức 5 khung - 80 trang. Trong khi tại triển lãm khu vực, các quốc gia tham dự thường trình bày theo hình thức 5 khung - 60 trang.

Nhà sưu tập Lê Thị Anh Đào nhớ lại với vốn kiến thức ít ỏi của bản thân, sự động viên khích lệ và giúp đỡ của các “tiền bối” sưu tập tem, bộ sưu tập “Hoạt động bưu chính” từ khi hình thành, tham gia các kỳ triển lãm trong nước, khu vực đều nhận được các ý kiến quý báu của các giám khảo, bạn chơi tem. Ban đầu, bộ sưu tập tem còn đơn giản, theo thời gian, đã được nâng cấp và dần hoàn thiện trở thành bộ sưu tập chuyên đề như hiện nay.

Được biết, năm 2018, bộ sưu tập tem “Hoạt động bưu chính” tham gia triển lãm khu vực miền Trung Tây Nguyên tại Gia Lai đạt giải Đồng. Năm 2020, bộ tem dự triển lãm khu vực miền Trung tại Thừa Thiên Huế đạt giải Vàng. Tiếp đó, tại triển lãm tem Bưu chính Quốc gia 2020 được tổ chức tại Hà Nội, bộ tem đạt giải Đồng. Tháng 7/2024, bộ tem tham gia triển lãm khu vực tại Jakarta - Indonesia và đạt giải Đồng mạ Bạc. Tham gia triển lãm tem khu vực 5 nước tại Hà Nội - Việt Nam tháng 10/2024, bộ tem cũng đạt giải Đồng mạ Bạc. Bộ tem vẫn được nhà sưu tập hoàn thiện để tham gia triển lãm tem Bưu chính Quốc gia 2025.

Vượt qua những khó khăn

Ngoài bộ tem “Hoạt động bưu chính”, nhà sưu tập Lê Thị Anh Đào còn có bộ sưu tập tem chuyên đề “Bác Hồ người là niềm tin tất thắng”, kể câu chuyện cuộc đời Bác Hồ gắn liền với nhiều mốc son lịch sử.

“Những hình ảnh, thông tin về cuộc đời, sự nghiệp cách mạng của Bác Hồ là những điều rất đỗi thân thương, gần gũi, chứa chan tình cảm của Người với nhân dân Việt Nam cũng như bạn bè ở khắp năm châu”, nhà sưu tập chia sẻ.

Bộ sưu tập về Bác Hồ của nhà sưu tập đã ngày càng dày lên theo chiều dài lịch sử phát triển của tem bưu chính Việt Nam, từ những con tem đầu tiên in bằng giấy dó với công nghệ thô sơ, đến những con tem in bằng công nghệ offset hiện đại. Nhiều tem nước ngoài trong bộ sưu tập thể hiện tình cảm của nhân dân thế giới đối với Bác Hồ cũng được đặt trang trọng trong bộ sưu tập.

Để thực hiện một bộ sưu tập tem bưu chính, nhà sưu tập Lê Thị Anh Đào chia sẻ bên cạnh sở thích, đam mê thì cũng còn gặp nhiều khó khăn cần vượt qua như phải tìm nguồn lực để có được vật phẩm quý hiếm, đồng thời cần một sự thẩm định tem và vật phẩm, xác định chính xác độ quý hiếm cho vật phẩm tem...

Bên cạnh đó, hiện nay tem bưu chính ít được dán lên bưu phẩm ghi số để phù hợp với mệnh giá lớn. Cước của bưu phẩm ghi số hiện nay được thể hiện trên phần mềm nên người sưu tập tem dán tem lên bưu phẩm mang ra bưu cục gửi còn gặp nhiều khó khăn.

Nhà sưu tập Lê Thị Anh Đào cũng chia sẻ phong trào sưu tập tem hiện nay gần như bị co lại, đang gặp khó khăn trong hành trình phát triển... Để góp phần thúc đẩy phong trào sưu tập tem Việt Nam phát triển, nhà sưu tập bày tỏ mong muốn thiết kế tem bưu chính của Việt Nam cần có nhiều mẫu tem đa dạng về hình dạng, kích thước, chất liệu... để có thể sánh với tem bưu chính nước ngoài. Mệnh giá tem cần nhỏ, phù hợp với tem chơi cho độ tuổi học sinh, sinh viên, người lớn tuổi muốn sưu tập tem bưu chính./.

Hoàng Linh