Sáng 28/4, tại Trụ sở làm việc các cơ quan của Quốc hội, 22 Hùng Vương, Hà Nội, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tổ chức Phiên họp toàn thể lần thứ 12 với phần thẩm tra dự án Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan dự và phát biểu chỉ đạo tại Phiên họp.

Tham dự và điều hành Phiên họp có Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy; Phó Chủ nhiệm Ủy ban Trần Văn Khải cùng các Ủy viên là ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban; đại diện các Ủy ban của Quốc hội và các Bộ, ngành liên quan.

Xây dựng dự án Luật cần thể hiện theo tinh thần của Nghị quyết 57-NQ/TW

Phát biểu chỉ đạo tại Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh: Dự án Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST); dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi); dự án Luật Đường sắt (sửa đổi); dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả; dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa là những dự án Luật có liên quan trực tiếp và tạo nền tảng cho sự phát triển khoa học, công nghệ, giao thông và môi trường trong thời gian tới.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị các đại biểu dành thời gian nghiên cứu sâu, thẳng thắn những nội dung còn có ý kiến khác nhau, những vấn đề mới nảy sinh trong thực tiễn để thảo luận, thuyết trình trước Quốc hội; đảm bảo tính khả thi của dự án Luật theo tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết này nhấn mạnh KH,CN&ĐMST là động lực then chốt cho sự nghiệp phát triển đất nước nhanh và bền vững. Do đó, trong quá trình góp ý, xây dựng dự án Luật cần thể hiện theo tinh thần của Nghị quyết 57-NQ/TW, lồng ghép khéo léo, chủ động những nội dung mới, để pháp luật không chỉ là khuôn khổ mà còn là động lực, không gian mở rộng cho đổi mới sáng tạo, tạo động lực mới cho tăng trưởng của đất nước.

Sáng 28/4, tại Trụ sở làm việc các cơ quan của Quốc hội, 22 Hùng Vương, Hà Nội, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tổ chức Phiên họp toàn thể lần thứ 12 với phần thẩm tra dự án Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan dự và phát biểu chỉ đạo tại Phiên họp.

Tham dự và điều hành Phiên họp có Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy; Phó Chủ nhiệm Ủy ban Trần Văn Khải cùng các Ủy viên là ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban; đại diện các Ủy ban của Quốc hội và các Bộ, ngành liên quan.

Xây dựng dự án Luật cần thể hiện theo tinh thần của Nghị quyết 57-NQ/TW

Phát biểu chỉ đạo tại Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh: Dự án Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST); dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi); dự án Luật Đường sắt (sửa đổi); dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả; dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa là những dự án Luật có liên quan trực tiếp và tạo nền tảng cho sự phát triển khoa học, công nghệ, giao thông và môi trường trong thời gian tới.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị các đại biểu dành thời gian nghiên cứu sâu, thẳng thắn những nội dung còn có ý kiến khác nhau, những vấn đề mới nảy sinh trong thực tiễn để thảo luận, thuyết trình trước Quốc hội; đảm bảo tính khả thi của dự án Luật theo tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết này nhấn mạnh KH,CN&ĐMST là động lực then chốt cho sự nghiệp phát triển đất nước nhanh và bền vững. Do đó, trong quá trình góp ý, xây dựng dự án Luật cần thể hiện theo tinh thần của Nghị quyết 57-NQ/TW, lồng ghép khéo léo, chủ động những nội dung mới, để pháp luật không chỉ là khuôn khổ mà còn là động lực, không gian mở rộng cho đổi mới sáng tạo, tạo động lực mới cho tăng trưởng của đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cũng lưu ý cách tiếp cận xây dựng luật cần theo quan điểm của Tổng Bí thư Tô Lâm và Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn. Đó là kiến tạo không gian phát triển, không để pháp luật trở thành rào cản, trói buộc những ý tưởng sáng tạo, những bước tiến công nghệ của đất nước.

Đề cập về dự án Luật KH,CN&ĐMST, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Môi trường Bùi Thế Duy cho biết, dự án Luật gồm 8 chương và 83 điều (tăng 2 điều so với Luật KH&CN năm 2013 do bổ sung nội dung ĐMST và cấu trúc lại Luật nên về hình thức có nhiều thay đổi so với luật hiện hành. Luật này áp dụng đối với tổ chức, cá nhân hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tại Việt Nam hoặc ngoài lãnh thổ Việt Nam nhưng có quyền và nghĩa vụ theo pháp luật Việt Nam, các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Dự án Luật KH,CN&ĐMST đã bám sát các nội dung chính sách tại Nghị quyết 118/NQ-CP ngày 03/8/2024 của Chính phủ về phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 7 năm 2024 (và đã báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội), cụ thể: Chính sách 1: Đổi mới hoạt động nghiên cứu, phát triển và đổi mới sáng tạo, quản lý nhà nước về KH,CN&ĐMST; Chính sách 2: Phát triển tiềm lực KH&CN; Chính sách 3: Thu hút đầu tư, tạo thuận lợi sử dụng ngân sách cho KH,CN&ĐMST; Chính sách 4: Thúc đẩy hoạt động KH,CN&ĐMST trong doanh nghiệp và phát triển thị trường KH&CN; Chính sách 5: Tăng cường phổ biến tri thức KH&CN. Đồng thời, để kịp thời thể chế hóa các nhiệm vụ, giải pháp tại Nghị quyết số 57-NQ/TW, Luật KH,CN&ĐMST đã bổ sung Chính sách 6 liên quan đến hành lang pháp lý cho hoạt động khởi nghiệp sáng tạo.

Dự án Luật được thiết kế theo nguyên tắc giảm thủ tục hành chính, tăng cường hậu kiểm, chuyển đổi số toàn diện trong công tác quản lý và hoạt động KH,CN&ĐMST. Thay đổi tư duy quản lý theo hướng quản lý hiệu quả, không quản lý quá trình. Thu hút nguồn đầu tư ngoài ngân sách nhà nước cho KH&CN thông qua việc khuyến khích doanh nghiệp đầu tư, tài trợ kinh phí cho nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ. Kế thừa tối đa những nội dung của Luật KH&CN 2013 đã được triển khai có hiệu quả trong thời gian qua và phù hợp với yêu cầu phát triển KHCN&ĐMST hiện nay.

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Ủy viên là ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thị Kim Anh khẳng định, nội dung dự án Luật đã thể hiện quyết tâm cao trong việc tạo dựng thể chế để đột phá phát triển KH,CN&ĐMST với đầy đủ 06 nhóm chính sách được nêu tại Tờ trình số 262/TTr-CP, Ủy ban KH,CN&MT cơ bản thống nhất với quan điểm xây dựng Luật đã được nêu trong hồ sơ dự án Luật. Tuy nhiên, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu 05 vấn đề:

Thứ nhất: Cần bám sát hơn nữa và thể chế hóa đầy đủ tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW, trong đó nhấn mạnh phát triển KH,CN&ĐMST là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, thúc đẩy kinh tế - xã hội, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới; xóa bỏ mọi tư tưởng, quan niệm, rào cản đang cản trở sự phát triển, đặc biệt là thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực, hạ tầng, dữ liệu và công nghệ chiến lược, phát triển các viện nghiên cứu, trường đại học trở thành các chủ thể nghiên cứu mạnh, kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu, ứng dụng và đào tạo.

Thứ hai: Thực hiện đầy đủ chỉ đạo của các Đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước về đổi mới tư duy xây dựng pháp luật. Theo đó, các quy định phải ngắn gọn, rõ ràng, chú trọng phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa thủ tục hành chính; chỉ quy định những vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội; đối với những vấn đề cụ thể còn đang trong quá trình vận động, chưa ổn định, thì chỉ quy định khung và giao Chính phủ quy định chi tiết, bảo đảm linh hoạt trong chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực thi, đáp ứng kịp thời yêu cầu của thực tiễn.

Thứ ba: Thể chế hóa chủ trương của Đảng về vai trò của doanh nghiệp, kinh tế tư nhân trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trong đó kinh tế tư nhân là động lực hàng đầu thúc đẩy tăng trưởng và đổi mới sáng tạo; tạo cơ chế đột phá để doanh nghiệp đóng vai trò chủ đạo trong nghiên cứu và phát triển, đổi mới sáng tạo và thương mại hóa kết quả nghiên cứu; thúc đẩy mối quan hệ hợp tác hữu cơ giữa trường, Viện, doanh nghiệp và cơ quản quản lý trong hoạt động nghiên cứu và ứng dụng.

Thứ tư: Dự án Luật sau khi được Quốc hội thông qua, thay thế Luật KH&CN năm 2013, sẽ tiếp tục đóng vai trò nền tảng là đạo luật gốc, góp phần thể hiện rõ ràng “tư tưởng quốc gia”, “tuyên ngôn của đất nước”, “chủ thuyết” phát triển trong lĩnh vực KH,CN,ĐMST, hàm chứa các chế định mang tính đột phá, vượt trội nhằm giải phóng sức sáng tạo, phát huy tối đa sức mạnh trí tuệ, vật chất của toàn xã hội, hợp tác quốc tế, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới;

Thứ năm: Bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, nâng cao tính khả thi của Luật để đẩy nhanh việc tổ chức thực hiện ngay sau khi Luật có hiệu lực thi hành; dứt khoát bỏ tư duy “không quản được thì cấm”, “nội dung nào cũng quản” hoặc “không biết mà vẫn quản”.

Hồ sơ dự án Luật đủ điều kiện trình Quốc hội theo quy trình một kỳ họp

Trong khuôn khổ Phiên họp, các đại biểu khẳng định tầm quan trọng của khoa học xã hội và nhân văn (KHXH&NV) trong việc đóng góp giá trị vào sự phát triển bền vững của đất nước, nhất là xây dựng hệ thống lý luận, luận cứ khoa học cho việc định ra đường lối, chính sách, pháp luật, góp phần xây dựng, phát triển yếu tố con người, lịch sử, văn hoá... Do đó, cần tiếp tục hoàn thiện nhằm nâng cao hơn nữa vai trò thực chất của KHXH&NV trong sự nghiệp KH,CN&ĐMST quốc gia.

Một số đại biểu đề nghị cần tiếp tục rà soát, thể chế hóa các nội dung trong Nghị quyết số 57-NQ/TW như hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ trong nước đầu tư ra nước ngoài; cải cách cơ chế quản lý tài chính trong việc thực hiện nhiệm vụ KH,CN&ĐMST và chuyển đổi số, đơn giản hoá tối đa các thủ tục hành chính; giao quyền tự chủ trong sử dụng kinh phí nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ...

Có đại biểu cho rằng, cần thiết phải có các quy định cơ chế tài chính phù hợp cho các tổ chức KH&CN trọng điểm, được đầu tư thực hiện vai trò chiến lược phát triển KH&CN, nhất là ngành công nghệ cao cho quốc gia, địa phương thay vì áp dụng cơ chế tài chính chung như các loại hình đơn vị sự nghiệp công lập cung cấp dịch vụ công khác; tăng cường giao quyền tự chủ cho tổ chức nghiên cứu, chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu để tạo cơ chế linh hoạt, thích ứng nhanh, bắt kịp với sự phát triển của công nghệ trên thế giới.

Ngoài ra, các đại biểu còn đóng góp ý kiến vào Quỹ Phát triển KH,CN&ĐMST; cơ chế phân bổ, chi tiêu cho KH,CN&ĐMST; phân công trách nhiệm quản lý nhà nước về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; giao quyền tự chủ cho tổ chức nghiên cứu, chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu và đánh giá hiệu quả cuối cùng của nghiên cứu…

Phát biểu kết luận Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đánh giá cao sự cố gắng, nỗ lực của Cơ quan chủ trì soạn thảo đã tiếp thu nhiều ý kiến từ đợt thẩm tra sơ bộ, hoàn thiện hồ sơ dự án Luật, bảo đảm cơ bản về hồ sơ, nội dung theo quy định. Hồ sơ dự án Luật đủ điều kiện trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 theo quy trình một kỳ họp.

Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường thống nhất cao với Tờ trình của Chính phủ, việc ban hành Luật nhằm thể chế hóa đầy đủ tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW và các chủ trương lớn của Đảng, khắc phục những bất cập của pháp luật hiện hành, đồng thời tạo hành lang pháp lý thúc đẩy KHCN&ĐMST trở thành động lực chính của phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ mới.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiêm túc tiếp thu, giải trình đầy đủ các ý kiến thẩm tra, tiếp tục bổ sung các thông tin cần thiết để phục vụ ĐBQH thảo luận tại Kỳ họp thứ 9. Các ý kiến góp ý trách nhiệm của các đại biểu tại Phiên thẩm tra sẽ được ghi chép đầy đủ và Thường trực Ủy ban sẽ tiếp thu, hoàn thiện Báo cáo thẩm tra gửi Quốc hội xem xét, thảo luận tại Kỳ họp thứ 9 tới.

Bích Lan - Phạm Thắng